چه می‌شود اگر سیاه‌چاله‌ای سرگردان به منظومه شمسی وارد شود؟

سیاه‌چاله‌های عظیم، عمدتا نامرئی و آن‌قدر قدرتمند هستند که حتی نور هم نمی‌تواند از آن‌ها فرار کند. پس اگر سیاه‌چاله‌ای وارد منظومه شمسی شود، چه اتفاقی می‌افتد؟ پیش‌بینی عواقب چنین رویدادی به عوامل متعدد ازجمله اندازه و فاصله سیاه‌چاله بستگی دارد؛ اما در بیشتر سناریوها اتفاق چندانی رخ نخواهد داد.

کارینا وگل، پژوهشگر مرکز داده‌های نجومی استراسبورگ در فرانسه به لایوساینس گفت سیاه‌چاله‌ها به خودی خود مخرب نیستند. سیاه‌چاله فقط جرمی بسیار متراکم است و برخلاف تصور ما، جاروبرقی کیهانی نیست.

اگر سیاه‌چاله‌ای در منظومه شمسی سرگردان باشد، بزرگ‌ترین اثرات آن از نوع گرانشی خواهد بود و این اثرات به جرم سیاه‌چاله بستگی خواهد داشت.

رابرت مک‌نیس، دانشیار فیزیک در دانشگاه لویولا شیکاگو می‌گوید سیاه‌چاله‌هایی که از وجود آن‌ها مطمئن هستیم، همگی بسیار بزرگ‌تر از خورشید هستند. گرانش خورشید بر رفتار اجرام درون منظومه شمسی تا فواصل بسیار دور تاثیر دارد، بنابراین هر جرمی بزرگ‌تر از خورشید که در نزدیکی ما سرگردان باشد، اثرات قابل‌توجهی خواهد داشت.

سیاه‌چاله‌هایی که درباره آن‌ها می‌دانیم یا سیاه‌چاله‌های دارای جرم ستاره‌ای هستند (سیاه‌چاله‌هایی که جرمشان تا ۱۰۰ برابر جرم خورشید است) یا در دسته‌بندی سیاه‌چاله‌های کلان‌جرم قرار می‌گیرند که جرمشان به ۱۰۰ هزار تا میلیاردها برابر جرم خورشید می‌رسد و عموما در مرکز کهکشان‌ها یافت می‌شوند. اما احتمالات دیگری نیز وجود دارد.

برای مثال، ممکن است بتوان درون شتاب‌دهنده ذرات، سیاه‌چاله‌های کوچکی را ایجاد کرد که جرمشان از یک گرم تا جرم یک انسان متغیر است و اندازه‌ی میکروسکوپی دارند. وگل گفت: «چنین سیاه‌چاله‌ای حتی اگر درست از مقابل من رد شود، اتفاقی نمی‌افتد، زیرا آن‌ها در کمتر از یک ثانیه تبخیر می‌شوند.»

سیاه‌چاله‌های نخستینی وجود دارند که ممکن است درنتیجه‌ی نوسانات جرم و چگالی در جهان اولیه شکل گرفته باشند. مک‌نیس می‌گوید این احتمال را نمی‌توان رد کرد که سیاه‌چاله‌های نخستین با جرمی چندین برابر جرم زمین در جهان اطراف شناور باشند، اگرچه چیزی که فقط چند برابر زمین جرم داشته باشد، تاثیرات گرانشی چندانی نخواهد داشت.

اگر سیاه‌چاله با جرم ستاره‌ای یا بزرگ‌تر در منظومه شمسی در گردش باشد، بسته به نزدیکی و سرعت آن می‌تواند ویرانی به بار آورد. به‌گفته‌ی وگل، اگر این سیاه‌چاله از ابر اورت (دورترین ناحیه منظومه شمسی) عبور کند، می‌تواند موجب حرکت دنباله‌دارها و سیارک‌های واقع در آن منطقه به سمت زمین شود.

اگر سیاه‌چاله کمی نزدیک‌تر شود (مثلا ۱۰۰ واحد نجومی و از مدار پلوتون عبور کند)، می‌تواند مدار اورانوس، نپتون و پلوتون را تغییر دهد اما احتمالا زمین تحت‌تاثیر قرار نخواهد گرفت.

زمانی که سیاه‌چاله بین مدار اورانوس و پلوتون قرار بگیرد، زمین کم‌کم تاثیرات آن را احساس خواهد کرد. به‌گفته‌ی وگل، اگر اورانوس و پلوتون از نزدیکی آن عبور کنند، ممکن است جذب سیاه‌چاله شوند و از آن پس در مدار اطراف سیاه‌چاله قرار گیرند. در این شرایط، مدار سیاره زمین نیز تغییر خواهد کرد. این امر می‌تواند فصل‌های زمین را تغییر دهد، ما را وارد عصر یخبندان کند یا دما را به حدی افزایش دهد که حیات روی زمین نابود شود.

اگر سیاه‌چاله از مدار زحل عبور کند، احتمالا ما را از کمربند حیات بیرون خواهد راند. چنانچه سیاهچاله از مدار مشتری عبور کند، با شروع چرخش زمین به دور سیاه‌چاله اثرات کشندی آن را احساس خواهیم کرد. اگر سیاه‌چاله از این هم نزدیک‌تر شود و جایی بین زمین و مریخ قرار گیرد، اثرات کشندی ناشی از سیاه‌چاله، زمین را داغ خواهد کرد، به تشکیل ماگما منجر خواهد شد، اقیانوس‌ها را تبخیر خواهد کرد و قطعا دیگر امکان حیات روی سیاره ما وجود نخواهد داشت.

اما وگل و مک‌نیس معتقدند این سناریوها بسیار بعید هستند. مک‌نیس می‌گوید: «بیشتر نگران برخورد سیارک‌ها به زمین هستیم، زیرا تعداد زیادی از آنها در منظومه شمسی وجود دارد.» فراوانی سیاه‌چاله‌ها در کیهان بسیار کم و احتمال آمدن آن‌ها به منظومه شمسی بسیار پایین است. بنابراین لازم نیست نگران آمدن سیاه‌چاله‌ها به منظومه شمسی و ویرانی زمین باشیم، گرچه به گفته‌ی مک‌نیس، همچنان می‌توانید درباره آن‌ها فیلم‌های پرفروش تابستانی بسازید.