چرا بیشتر موشک‌ها از نزدیکی استوا پرتاب می‌شوند؟

اگر به‌تازگی پرتاب یک موشک را دنبال کرده باشید، چه از سمت ناسا، اسپیس ایکس یا آژانس فضایی چین، اغلب متوجه شباهت‌هایی هم در مکان پرتاب موشک و هم در ظاهر موشک شده‌اید. این شباهت‌ها با امنیت مردم و همچنین وارد شدن به فضا با کمترین تلاش ممکن، ارتباط دارند.

موشک‌ها اغلب در نزدیکی اقیانوس پرتاب می‌شوند. چند دقیقه اول پرتاب بسیار مهم است و اگر قرار است موشک شکست بخورد، بهتر است روی دریا این اتفاق بیفتد، نه اینکه برفراز منطقه‌ای پرجمعیت سقوط کند. به همین دلیل، پایگاه فضایی جدید کشورمان در شهر چابهار، در مجاورت دریای عمان ساخته شده است.

برخی از پایگاه‌ها مانند پایگاه فضایی بایکونور در قزاقستان نزدیک دریا نیستند، اما موشک‌ها مسیری را دنبال می‌کنند که آن‌ها را از محل زندگی مردم دور می‌کند.

یکی از ویژگی‌های مکانی دقیق‌تر برای پرتاب موشک، عرض جغرافیایی پایگاه فضایی است. مرکز فضایی  کندی در فلوریدا در ۲۸ درجه شمالی، پایگاه استاربیس اسپیس ایکس در ۲۵ درجه شمالی، مرکز پرتاب فضایی ون‌چانگ چین در ۱۹ درجه شمالی، مرکز فضایی گویان آژانس فضایی اروپا در ۵ درجه شمالی خط استوا و پایگاه فضایی چابهار در عرض ۲۵ درجه شمالی قرار دارد. علت آن است که اگر بتوانید از سیاره زمین کمک بگیرید، رسیدن به فضا راحت‌تر است.

در خط استوا، زمین با سرعت ۱۶۵۰ کیلومتر بر ساعت نسبت به مرکز سیاره می‌چرخد. هرچه نزدیک‌تر باشید، سوخت کمتری برای رفتن به فضا نیاز دارید؛ زیرا می‌توانید از این سرعت چرخش بیشتر بهره ببرید.

پرتاب از نزدیکی خط استوا به معنای شروع با ۵ درصد سرعت افقی است که موشک‌ها برای وارد شدن به مدار نیاز دارند. این مقدار افزایش سرعت ممکن است زیاد به‌نظر نرسد، اما می‌تواند مقدار سوخت موردنیاز را به حد قابل ‌توجهی کاهش دهد و این صرفه‌جویی می‌تواند امکان افزایش چشمگیر محموله‌ی موشک را فراهم کند.

موشک سایوز روسیه قبل از حمله روسیه به اوکراین از مرکز فضایی گویان آژانس فضایی اروپا پرتاب می‌شد. موشک سایوز از همان نوع موشک‌هایی بود که از پایگاه فضایی بایکونور که در عرض ۴۵ درجه شمالی قرار دارد، پرتاب می‌شود. پرتاب سایوز از استوا امکان ۶۰ درصد افزایش محموله را نسبت به پرتاب از قزاقستان فراهم می‌ساخت.

قاعده‌ی پرتاب موشک از خط استوا استثناهایی دارد و علت آن فقط ژئوپلیتیک نیست. پایگاه‌هایی وجود دارند که بسیار دور از شمال احداث شده‌اند، زیرا افزایش سرعت  اهمیتی ندارد.

پرتاب از نزدیک استوا برای بسیاری از مدارها اما نه همه‌ی آن‌ها، مفید است. مدارهای قطبی مانند خورشیدهمگام یا مدار مولنیا برای مطالعه‌ی عرض های جغرافیایی بالاتر نمونه‌هایی از این نوع مدارها هستند. تعدادی از این پایگاه‌های فضایی در عرض جغرافیایی بسیار بالاتر از ۵۰ درجه واقع شده‌اند. اگر به استوا نیاز نداشته باشید، می‌توانید مکان مناسب خود را انتخاب کنید و این همان کاری است که کشورها و شرکت‌های خصوصی انجام می‌دهند.