دانشمندان احتمالاً معمای ناپدید شدن ابرهای نپتون را حل کرده‌اند

هرکدام از سیاره‌های منظومه شمسی ظاهر خاص خودش را دارد. زمین دارای اقیانوس‌های آبی است، مشتری توفان‌های رنگارنگ و زحل حلقه‌های درخشان دارد. نپتون نیز ابرهای شبح‌مانندی دارد. اما برای اولین بار در سه دهه اخیر این گوی آبی‌رنگ تقریبا عاری از ابر شده و ستاره‌شناسان را حیرت‌زده کرده است.

نپتون، سیاره‌ای منجمد با طوفان‌های مافوق صوت است که فقط یک بار در سال ۱۹۸۹ با فضاپیمای وُویجر ۲ از نزدیک بررسی شده است. درنتیجه، اطلاعات قطعی کمی درباره‌ی این سیاره وجود دارد.

روند افزایشی و کاهشی پوشش ابر نپتون شناخته شده، اما از اکتبر سال ۲۰۱۹ فقط تکه‌ای ابر کم‌پشت سفید رنگ در اطراف قطب جنوب این سیاره سرگردان بوده است.

دانشمندان برای پی بردن به معمای ناپدید شدن ابرهای سیاره نپتون، تصاویر مربوط به ۳۰ سال این سیاره را بررسی کردند (از سال ۱۹۹۴ تا سال ۲۰۲۲). تصاویر نپتون توسط تلسکوپ فضایی هابل و تلسکوپ‌های کِک در هاوایی گرفته شده بود.

در مطالعه‌ای که ماه ژوئن در مجله‌ی Icarus منتشر شد، خورشید به‌عنوان مظنون اصلی ناپدید شدن ابرهای نپتون معرفی شد. به‌نظر می‌رسید ارتباط آشکاری بین میزان پوشش ابر در نپتون و چرخه خورشیدی وجود داشته باشد.

خورشید چرخه‌هایی از فعالیت شدید و آرامش را طی می‌کند که ۸ تا ۱۴ سال طول می‌کشد (به‌طور متوسط ۱۱ سال). این چرخه‌ها توسط وارونگی مکرر میدان مغناطیسی خورشید هدایت می‌شود. هر ۱۱ سال، میدان‌ مغناطیسی خورشید تغییر می‌کند و قطب شمال مغناطیسی به قطب جنوب و بالعکس تبدیل می‌شود.

خورشید حین انتقال میدان مغناطیسی مقدار زیادی تشعشعات فرابنفش ساطع می‌کند و آن‌ها را مانند سیلی به سوی سایر اجرام منظومه شمسی می‌فرستد. به‌راحتی می‌توان باور کرد که این وضعیت ممکن است بر سیاره‌ها ازجمله نپتون تاثیر بگذارد. نپتون در فاصله ۴٫۵ میلیارد کیلومتری خورشید قرار دارد؛ بدین معنا که مسافت بین آن و خورشید حدود سی برابر فاصله زمین تا خورشید است.

به‌نظر می‌رسد ناپدید شدن و ظاهر شدن پوشش ابر نپتون با چرخه‌های خورشیدی در ارتباط باشد. برای مثال، در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۱۵، مدت کوتاهی پس از اوج فعالیت خورشیدی، نپتون ابرهای فراوانی داشت.

احتمال دارد تشعشعات فرابنفش خورشید (که در اوج چرخه خورشیدی شدیدتر است)، با تحریک نوعی واکنش فوتوشیمیایی تشکیل ابرهای نپتون را در پی داشته باشد. برعکس، حین افت فعالیت خورشیدی، پوشش ابر نپتون ناپدیده می‌شود. اگرچه مشخص نیست چرا مقدار ناپدید شدن ابرها در چرخه فعلی در مقایسه با چرخه‌های گذشته بسیار زیاد است.

بااین‌حال تعداد انگشت‌شماری از چرخه‌های خورشیدی نه برای درک سازوکار ایجاد ابرها کافی هستند و نه می‌توانند تأیید کنند که همبستگی بین دو پدیده نشان‌دهنده‌ی علیت است. دانشمندان مشتاقانه در انتظار بیشینه فعالیت خورشیدی بعدی در سال ۲۰۲۵ هستند و کنجکاوند تا دریابند آیا بعد از آن، ابرهای نپتون دوباره ظاهر خواهند شد یا خیر.