یافته جدید کیوریاسیتی: شواهد حیات کهن در مریخ از بین رفته‌اند
بر‌‌‌اساس جدیدترین پژوهش ناسا، شواهد حیات کهن در مریخ از بین رفته‌اند. مریخ‌نورد کیوریاسیتی با بررسی سنگ‌های رسوبی رس در اطراف دهانه برخوردی گاله به کشف شگفت‌انگیزی رسید. این دهانه برخوردی در گذشته دریاچه‌ای بود که با برخورد سیارکی به سیاره سرخ درحدود ۳/۶ میلیارد سال پیش به‌وجود آمد.
رس یکی از منابع مناسب جست‌وجوی شواهد حیات است و ایجاد می‌شود که مواد معدنی سنگ از بین بروند و بر‌اثر تماس با آب قرمز شوند. همچنین، ماده خوبی برای ذخیره‌سازی فسیل‌های میکروبی است. کیوریاستی از دو مادستون کهن (سنگ رسوبی حاوی رس) از بستر رودخانه‌ای خشک نمونه‌برداری کرد که قدمتش به حدود ۳/۵ میلیارد سال پیش برمی‌گردد و هر دو ۴۰۰ متر از یکدیگر فاصله دارند. پژوهشگران با بررسی این دو نمونه متوجه شدند یکی از رگه‌ها، تنها حاوی نیمی از مواد معدنی رسی پیش‌بینی‌پذیر است. رگه دیگر حاوی مقادیر بیشتری اکسید آهن بود که عامل رنگ سرخ مریخ است.
به‌عقیده پژوهشگران، شورابه‌ها مقصر اصلی ناپدید‌شدن آثار زیستی کهن هستند: آب‌های به‌شدت شور و نمکی با نفوذ به لایه‌های رس غنی از مواد معدنی آن‌ها را ناپایدار می‌سازند و به محو‌شدن آثار زمین‌شناختی و زیستی منجر می‌شوند. تام بریستوف، مؤلف ارشد مقاله و پژوهشگر مرکز پژوهشی آمس ناسا، دراین‌باره می‌گوید:
همیشه تصور می‌کردیم لایه‌های مواد معدنی رس که در بستر دهانه گاله شکل گرفته‌اند، میلیاردها سال به همان شکل باقی می‌مانند؛ اما شورابه‌ها در برخی نقاط وارد این مواد معدنی شدند و سوابق سنگ‌ها را تغییر دادند.
مریخ‌نورد کیوریاسیتی تحلیلش را با حفاری لایه‌های سنگی مریخ آغاز و سپس از ابزار کانی‌شناسی و شیمیایی خود به نام CheMin برای بررسی نمونه‌ها استفاده کرد. فرایند تحولات شیمیایی رسوب‌ها دیاژنز نامیده می‌شود و با پاک‌سازی برخی از شواهد حیات کهن سطحی می‌تواند حیاتی زیرزمینی را در مریخ به‌وجود آورده باشد؛ بنابراین، اگرچه سوابق قدیمی حیات را می‌توان از شورابه‌ها حذف کرد، شرایط شیمیایی آب شور می‌تواند زمینه‌ساز حیات دیگری باشد. جان گراتزینگر، استاد زمین‌شناسی مؤسسه فناوری کالیفرنیا، دراین‌باره می‌گوید:
موقعیت‌های برجسته‌ای برای جست‌وجوی شواهد حیات کهن و سکونت‌پذیری در مریخ وجود دارد. گرچه دیاژنز می‌تواند برخی علائم حیات را در دریاچه‌ها حذف کند، مواد شیمیایی لازم برای پشتیبانی از حیات زیرسطحی را فراهم می‌کند؛ به‌همین‌دلیل، برای کشف این حقیقت بسیار هیجان زده‌ایم.
مأموریت کیوریاسیتی به مریخ تقریبا ۹ سال پیش آغاز شد؛ اما تنها دو سال از مأموریت این مریخ‌نورد برای بررسی حیات گذشته مریخ می‌گذرد. کیوریاسیتی حالا به‌صورت مشترک با مریخ‌نورد پرزرونس همکاری می‌کند. پرزرونس فوریه ۲۰۲۱ روی سطح مریخ فرود آمد و از آن زمان مشغول جمع‌آوری نمونه‌های سنگ و خاک برای بازگشت به زمین است.
پژوهش‌های کیوریاسیتی نه‌تنها تغییرات اقلیمی مریخ را نشان داد؛ بلکه به پرزرونس هم در انتخاب نمونه‌های خاک کمک کرد. آشوین واساوادا، یکی از مؤلفان مقاله و دانشمند پروژه کیوریاسیتی در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا می‌گوید:
درس بسیار مهمی از کیوریاسیتی آموختیم: برخی سوابق سنگی مریخ برای حفظ شواهد حیات گذشته این سیاره مناسب نیستند. خوشبختانه هر دو مدرک در دهانه گاله به‌دست آمدند و می‌توانیم از کانی‌شناسی برای تفکیک آن‌ها استفاده کنیم.
جست‌وجوی حیات روی مریخ با کشف شش منطقه انتشار متانی به‌واسطه مریخ‌نورد کیوریاسیتی جان تازه‌ای به خود گرفت. ازآنجاکه فرایندهای زیستی منشأ متان موجود در جوّ زمین هستند، دانشمندان دربرابر کشف این گاز در جوّ مریخ هیجان زده شدند. پژوهشگران یافته‌هایشان را در مجله Science منتشر کردند.
نظرات