تماشا کنید: آیا این اختاپوس کابوس می‌بیند؟

کاستلوی اختاپوس در‌حالی‌که به شیشه‌ی مخزنش چسبیده بود، چرت می‌زد. او نیم ساعت بی‌سر‌و‌صدا در خواب بود و سپس وارد مرحله‌ی فعال‌تری از خواب شد. طبق رفتاری عادی در سرپایان، پوستش به‌صورت پشت‌سرهم رنگ‌ها و بافت‌هایی را تغییر می‌داد که برای استتار به‌کار می‌برد؛ اما خیلی زود وضعیت به‌طرز عجیبی تغییر کرد.

یک دقیقه بعد، کاستلو در امتداد شیشه به‌سمت کف شنی مخزن خود رفت و بازوهایش را دور بدنش حلقه کرد. سپس مانند گردباد به دور خود چرخید. سرانجام، کاستلو به‌سمت پایین خم شد و نیمی از مخزن خود را با جوهر کدر کرد.

وقتی سیستم فیلتر آب مخزن جوهر را پاک می‌کرد، اریک آنجل راموس، دانشمند حیوانات آبزی دریافت که کاستلو لوله‌ای را با شدت غیرمعمول نگه داشته است، انگار می‌خواهد آن را خفه کند.

گزیده‌ای از فیلم ضبط‌شده از کاستلوی اختاپوس که با استراحت حیوان در گوشه‌ی آکواریوم شروع و سپس به حرکات خشونت‌بار و درنهایت انتشار توده‌ی جوهر و چنگ‌زدن لوله ختم می‌شود.

درحال‌حاضر، دکتر راموس در دانشگاه ورمانت آمریکا مشغول به کار است. وی باور دارد که وضعیت توصیف‌شده رفتاری عادی در اختاپوس‌ها نیست و همچنین مشخص نیست که کاستلو در طول این داستان بیدار شده است یا خیر.

بااین‌حال، پس‌از‌آن حیوان به حالت عادی خود بازگشت و غذا خورد و با اسباب بازی‌هایش بازی کرد. مارسلو مگناسکو، بیوفیزیک‌دان از دانشگاه راکفلر میگوید: «ما کاملاً مات و مبهوت بودیم.»

او و تیمی از محققان حدس زده‌اند که کاستلو در حال دیدن کابوس بوده است. به‌گزارش نیویورک‌تایمز، آن‌ها این ایده و سایر توضیحات را در مقاله‌ای به‌اشتراک گذاشتند که به‌تازگی در پایگاه داده بایوآرکایو منتشر شد. ناگفته نماند محققان دیگر فرضیه‌ی محققان را هنوز رسماً بررسی نکرده‌اند.

پس از حادثه، دکتر راموس فیلم فعالیت کاستلو را مرور کرد؛ فیلمی که به‌عنوان بخشی از مطالعه‌ای رفتار شناختی ثبت شده بود. آزمایشگاه همچنین در حال مشاهده‌ی رفتار اختاپوس دیگری به نام ابوت بود.

این دو اختاپوس هر دو به افتخار موجودات بیگانه‌ی هوشمند در اثر سینمایی «ورود» بدین نام‌ها خوانده می‌شوند. در‌مجموع، تیم پژوهشی سه رفتار کوتاه‌تر دیگر را پیدا کرد که ظاهراً شبیه بود.

به‌نظر دکتر مگناسکو، رفتارهای دیده‌شده در طول حالت طلسم‌شدگی از کاستلو، ناشی از رؤیاهای حیوان بوده است. به‌گفته‌ی او، حلقه‌شدن بازوها به دور بدنش مانند حالتی دفاعی به نظر می‌رسد. در فیلم، احتمالاً کاستلو سعی می‌کند خود را از چیزی که هست، بزرگ‌تر نشان دهد و سپس مانور فرار را امتحان می‌کند: پخش جوهر.

دکتر مگناسکو می‌گوید زمانی‌که کاستلو موفق نمی‌شود فرار کند، به‌نظر می‌رسد به‌دنبال این است که با خفه‌کردن لوله، تهدید را از بین ببرد. وی افزود: «این دنباله‌ی دعوا است.»

پژوهشگران پیش از آنکه کاستلو از جا بپرد، تغییرات استتاری را در او مشاهده کردند.

بااین‌حال، دکتر مگناسکو اذعان می‌کند که آنچه از کاستلو می‌بینیم، نمونه‌ای از رفتاری منحصربه‌فرد از حیوانی است که ویژگی‌های خاص خود را دارد. توضیحات دیگری نیز برای این رفتار وجود دارد، مانند تشنج یا مشکلات عصبی که می‌تواند به زمانی مربوط باشد که کاستلو قبل از اسیر‌شدن، بخشی از دو عضو بدنش را از دست داد.

باوجوداین، دکتر مگناسکو می‌گوید امیدوار است با گزارش این حادثه محققان دیگر مراقب رفتاری باشند که گروهش به‌طور‌تصادفی مشاهده کرده‌اند.

تیمار گاتنیک، رفتارشناس عصبی از دانشگاه ناپل فدریکو دوم در ایتالیا‌، معتقد است محققان باید هنگام داوری پژوهش، به سؤالات مطرح‌شده بپردازند‌؛ مثلاً بپرسند روز بعد در حوالی زمان مشابه چه اتفاقی برای حیوان رخ داد. مایکل کوبا، زیست‌شناس رفتاری حیوانات آبزی و همکار او در همان دانشگاه معتقدند که محققان باید رفتار معمول کاستلو در خواب را به‌تفصیل بررسی کنند و شرح بدهند.

محققان پژوهش گفته‌اند که می‌توانند این دسته پرسش‌ها را توضیح دهند؛ زیرا تمام لحظات زندگی این اختاپوس در آزمایشگاه مستندسازی شده است. دکتر کوبا معتقد است که مشکل دیگر در تفسیر رفتار اختاپوس، این است که کاستلو کاملاً عادی و سالم نیست؛ زیرا حیوان انگل معده دارد.

به‌اعتقاد دکتر کوبا، برخی از این قبیل رفتارها مانند حلقه‌شدن بازوها، ممکن است ناشی از گرفتگی عضلات یا شاید به دلیل مشکل در سیستم گوارشی کاستلو یا رسیدن انگل‌ها به بخشی از سیستم عصبی او باشد. او گفت که معمولاً رفتارهای مشابهی در اختاپوس‌های اسیر در آکواریوم رخ می‌دهد و این رفتارها معمولاً به‌دلیل استرس یا کهولت سن است. کاستلو حدود شش هفته پس از مستندسازی حادثه درگذشت.

بااین‌حال، دکتر گاتنیک می‌گوید ایده‌ی خواب‌دیدن در اختاپوس‌ها قانع کننده است. تیم راکفلر اولین گروهی نیست که فرضیه‌ی خواب‌دیدن سرپایان هنگام حرکت در مراحل مختلف خواب را مطرح می‌دهد. از‌آن‌جا‌که الگودهی بدن اختاپوس را مغزش کنترل می‌کند، محققان به این موضوع فکر کرده‌اند که آیا الگوهای ظاهرشده در خواب می‌تواند پاسخی به تکرار رؤیایی رویدادهای زمان بیداری‌اش باشد یا خیر.

دکتر کوبا و دکتر گاتنیک به‌تازگی در تحقیقات خود سیگنال‌های الکتریکی را از مغز اختاپوس ضبط کردند. با انجام این کار این، محققان فرصت می‌یابند تا فعالیت مغز اختاپوس در خواب را زیر ذره‌بین ببرند و شاید رفتارها و الگوهای بدن اختاپوس در خواب را با تغییرات امواج مغزی برای مطالعه‌ی فرایندهای مرتبط با خواب و رؤیا ارتباط بدهند.

دراین‌میان، دکتر گاتنیک می‌گوید چنین تغییراتی لزوماً به مشاهده‌ی رفتار در خواب مربوط نمی‌شود. وی می‌افزاید: «قبل از اینکه به کابوس فکر کنید، باید ثابت کنید که اختاپوس‌ها هم رؤیاهایی دارند.»