آریا مدتور؛ بررسی میزان تمایل به درمان و انجام عمل جراحی غربی‌ها در ایران

قبل از هر چیز، بهتر است بدانیم مدیکال توریسم یا گردشگری پزشکی چیست. گردشگری پزشکی نوعی از گردشگری سلامت است که فرد بیمار برای درمان به دیگر نقاط دنیا مراجعه می‌کند. مهم‌ترین دلیل این سفر، بهره‌مندی از هزینه‌های ارزان‌تر یا دریافت سریع‌تر درمان است.

توریسم‌درمانی یکی از بخش‌های رو‌به‌رشد صنعت گردشگری در جهان است و از آن به‌عنوان صنعت سوم جهان نام برده می‌شود.

تاریخچه‌ی مدیکال توریسم به چهارهزار سال قبل‌ازمیلاد مسیح بر‌می‌گردد. در سومر، از چشمه‌های آب طبیعی و آب‌ معدنی، استخر‌های آب غنی از موادمعدنی و معابد در ارتفاعات، به‌منظور بازیابی سلامت بهره می‌بردند. تمدن‌های بعد، از این سیستم‌ها تا سال‌ها بدون تغییر چشمگیری استفاده می‌کردند (توضیحات بیشتر درباره‌ی تاریخچه مدیکال توریسم و گردشگری سلامت).

اولین سیستم گردشگری بهداشتی جامع را یونانی‌ها پدید آوردند. مردم از نقاط گوناگون با گذر از دریای مدیترانه به زیارت خدای پزشکی یونان می‌رفتند. این منطقه جایی به‌نام اپیدوریا در خلیج سارونیک بود. بیماران با روزه‌داری و نیایش به‌دنبال رهایی از بیماری بودند. این مکان به‌تدریج محل مناسبی برای سلامت و مدیکال توریسم شد. به‌جز اپیدوریا، سفر به جزیره‌ی کوس نیز برای گردشگری پزشکی رواج داشته است. این جزیره محل زندگی بقراط، پدر علم پزشکی بود.

مفهوم گردشگری پزشکی از گذشته تاکنون بسیار پیشرفته‌تر شده است. پایه‌ی این سیستم درمانی بر استفاده از آب‌های غنی از مواد طبیعی بوده که درنهایت، به اسپا معروف شد. اسپا به یونانی مختصر‌شده‌ی عبارت سلامتی ازطریق آب است. از قرن هجدهم در انگلستان، شهرهای آب‌گرم و بهداشتی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها محبوب شدند. مناطق دیگری از جهان که گردشگری پزشکی در آن رونق یافت، شامل آلمان، بلژیک، سوئیس، ژاپن و هندوستان بود. در گذشته هزینه‌های سفر درمانی بسیار گران بود؛ اما این وضعیت امروزه به‌دلیل جهانی‌شدن اقتصاد در‌حال‌تغییر است.

ازلحاظ سطح توانمندی، پزشکان ایرانی در سطح استاندارد جهانی فعالیت می‌کنند. یکی از دلایل این توانمندی، نحوه‌ی آموزش رشته‌ی پزشکی در ایران است. آموزش پزشکی یکی از مشکل‌ترین مراحل تحصیلی را دارد. دلیل دیگر ارتباط و تعامل بین‌المللی پزشکان ایرانی با جامعه‌ی بین‌المللی است. در ایران، اکثر تخصص‌های پزشکی جهانی وجود دارد و تدریس می‌شود. مدارک تمامی دانشگاه‌های پزشکی ایران موردتأیید دانشگاه‌های بین‌المللی است و دانشجویان ایرانی اگر قصد تحصیل در خارج از کشور را داشته باشند، به‌راحتی می‌توانند مدرک معادل بگیرند.

پایگاه رتبه‌بندی تایمز یکی از معتبرترین نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی است که دانشگاه‌های جهان را رتبه‌بندی می‌کند. در رتبه‌بندی اخیر در سال ۲۰۱۹، ۲۹ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در جمع ۱۲۵۸ دانشگاه برتر جهان از ۸۶ کشور حضور داشته‌اند. دانشگاه‌های علوم پزشکی بسیاری در بین رتبه‌های برتر به‌چشم می‌خورد و ایران در بین کشورهای دنیا درزمینه‌ی علوم پزشکی، رتبه هفدهم و در خاورمیانه و شمال آفریقا جایگاه نخست را دارد. عوامل مؤثر در جذب توریست سلامت در این مقاله علمی شرح داده شده است.

پزشکی مدرن بدون تکنولوژی پزشکی ممکن نیست. تکنولوژی پزشکی روش‌های درمان را توسعه و خطر بیماری‌ها را کاهش می‌دهد. درواقع، با ساخت دستگاه‌های پیشرفته و هوشمند درزمینه‌ی علوم پزشکی، تشخیص بیماری‌ها آسان‌تر شده و درد برخی بیماری‌ها کاهش می‌یابد. این تکنولوژی‌ها در آزمایش‌های تشخیص بیماری، روش‌های درمان دارویی و عمل‌های جراحی کاربرد دارند.

استفاده از تکنولوژی پزشکی از قرن نوزدهم معمول شد و در نیمه‌ی دوم قرن بیستم، رشد خیره‌کننده‌ای یافت. ما از دستگاه‌ فشارخون و تنفس‌سنج به اشعه‌ی ایکس و جراحی رباتیک رسیده‌ایم. این رشد نتیجه‌ی ترکیب علوم مهندسی و پزشکی است. البته، همین پیشرفت خود یکی از دلایل افزایش هزینه‌های درمانی است؛ به‌طوری‌که در‌حال‌حاضر، نیمی از افزایش هزینه‌‌ی درمان در مراکز درمانی مربوط‌به تکنولوژی‌های جدید است. درزمینه تکنولوژی پزشکی، ایران در گروه کشور‌های پیشرو قرار می‌گیرد.

ایران مشغول ساخت بیمارستان فوق‌مدرن و فوق‌تخصصی یون‌درمانی است. مرکز ملی یون‌درمانی ایران برای درمان بیماران مبتلا به سرطان ایجاد می‌شود. این مرکز در منطقه‌ی غرب آسیا بی‌نظیر است و فقط پنج مرکز مشابه آن در جهان وجود دارد. یون‌درمانی مدرن‌ترین شیوه‌ی درمان سرطان در جهان است. این مرکز با همکاری وزارت بهداشت و سازمان انرژی اتمی در مدت پنج سال ساخته خواهد شد.

سازمان انرژی اتمی در‌حال‌ساخت رادیو دارو برای یک‌میلیون بیمار نیازمند است. گام‌هایی هم برای رساندن رادیودارو‌ها به سطح آخرین استانداردهای بین‌المللی در‌حال‌انجام است که دستیابی به آن، میزان صادرات رادیودارو را افزایش خواهد داد.

پژوهشکده علوم تولیدمثل یزد به‌عنوان قطب ناباروری کشور شناخته شده است. این پژوهشکده در چند شاخه‌ی پژوهش و آموزش و درمان فعالیت می‌کند. در این مرکز، با استفاده از تجهیزات به‌روز اکثر روش‌های درمانی رایج در دنیا انجام می‌شود. مراجعان از سراسر ایران و کشورهای حاشیه‌ی خلیج‌فارس، عراق، پاکستان، کشورهای آسیای‌میانه و گه‌گاه بیماران مقیم آمریکا و اروپا هستند.

ارزان‌بودن هزینه‌ی درمان یکی از علل اصلی گردشگری پزشکی است. هزینه‌های درمان در ایران بسیار ارزان‌تر از دیگر نقاط دنیا است و یکی از دلایل مهم کاهش هزینه‌ها، نسبت برابری ارز است.

در‌این‌زمینه، ممکن است ایران در رقابت با کشور‌های فعال در حوزه‌ی گردشگری سلامت در موضع پایین‌تری باشد.

علاوه‌بر ظرفیت‌های مذکور، ایران ازنظر جاذبه‌های طبیعی و آب‌و‌هوا و مکان‌های دیدنی جزو ۱۰ کشور برتر جهان است. همچنین، ایران در اکثر عوامل تأثیر‌گذار بر توریسم‌درمانی، از کشور‌های همسایه امکانات بهتری دارد؛ ازجمله وجود مناطق خوش آب‌وهوا و چشمه‌های آب‌گرم و غنی از موادمعدنی.

در ایران از سال‌ها قبل در حوزه‌ی توریسم‌درمانی، فعالیت‌های پراکنده‌ای انجام ‌شده و برخی پزشکان و بیمارستان‌ها کم‌وبیش در‌این‌زمینه فعالیت کرده‌اند. بااین‌حال، امروزه که توریسم‌درمانی جای خود را در بین صنعت گردشگری باز کرده، بدون وجود مجموعه‌ی تخصصی، جذب گردشگر سلامت در این بازار ممکن نیست. رقابت در سطح بین‌المللی و پیچیدگی‌های بازاریابی، نیاز به وجود این شرکت‌ها در ایران را توجیه‌پذیر و لازم می‌کند. همچنین، گردشگر سلامت برای انتخاب مکانی برای درمان به مرجعی جامع نیاز دارد.

امروزه، ده‌ها شرکت توریستی درمانی در ایران فعالیت می‌کنند و بهترین روش دستیابی به امکانات درمانی ارتباط با این شرکت‌ها است. شرکت‌های توریسم سلامت گردشگری پزشکی را آسان می‌کنند و بسته‌های متنوع سفر و درمان را دراختیار گردشگر سلامت قرار می‌دهند. درواقع، کار این شرکت‌ها ارائه‌ی خدمات درزمینه‌ی معرفی بیمارستان‌ها و پزشکان و آژانس‌های مسافرتی است.