بررسی macOS Big Sur

هرساله یکی از نام‌های درخشان صحنه‌ی رویداد ویژه توسعه‌دهندگان اپل، سیستم‌عامل اختصاصی کامپیوترهای دسکتاپ مک است. امسال هم مانند سال‌های گذشته، نسخه‌ی جدید macOS همراه‌ با سایر سیستم‌های ‌عامل اپل معرفی شد؛ اما این‌بار شاهد تغییرات بسیار بزرگ‌تری در macOS بودیم که آن را به یکی از پرتغییرترین نسخه‌های تاریخ macOS اپل تبدیل می‌کنند.

اپل عادت دارد از نام منطقه‌های زیبا در نقاط مختلف جهان برای نام‌گذاری macOS الهام بگیرد و امسال، Big Sur را برای نام‌گذاری نسخه‌ی جدید سیستم‌عامل مک‌های خود برگزیده که نام شهر ساحلی زیبایی واقع در کالیفرنیا است؛ البته شاید واژه‌ی «Big» در نام این منطقه، چندان بر انتخاب نام macOS جدید بی‌تأثیر نباشد؛ چراکه اپل باور دارد بیگ سر، تغییر بزرگی در دنیای مک به ‌وجود می‌آورد.

تغییرات جدید محیط کاربری، اضافه ‌شدن ویژگی‌های جدید که در iOS نیز به ‌چشم می‌خورد، نشان می‌دهد که macOS جدید اپل، بیش‌ازپیش به iOS نزدیک شده؛ تنها دقایقی کار کردن با آن، برای لمس تلاش اپل برای محو کردن مرز دو سیستم‌عامل کافی است؛ البته تغییرات macOS به محیط کاربری محدود نمی‌شود و تغییرات مهم دیگری در این فهرست وجود دارد که در ادامه بیشتر به آن‌ها می‌پردازیم؛ با بررسی macOS Big Sur همراه زومیت باشید.

• آی‌مک: آی‌مک‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۴ به بعد
• آی‌مک پرو: آی‌مک پروهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۷ به بعد
• مک پرو: مک پرو ۲۰۱۳ و ۲۰۱۳ به بعد
• مک مینی: مک مینی‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۴ به بعد
• مک‌بوک ایر: مک‌بوک ایرهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۳ به بعد
• مک‌بوک پرو: مک‌بوک پروهای اواخر ۲۰۱۳ و اواخر ۲۰۱۳ به بعد
• مک‌بوک: مک‌بوک ۲۰۱۵ و ۲۰۱۵ به بعد

نخستین موردی که هنگام کار کردن با macOS Big Sur به ‌چشم می‌آید، ظاهر جدید و متفاوت آن است. رابط کاربری برای کم‌رنگ‌تر کردن مرز سیستم‌عامل دسکتاپ اپل با سایر سیستم‌‌های عامل این شرکت تغییرات چشمگیری تجربه می‌کند.

ملموس‌ترین تغییر macOS Big Sur در بخش رابط کاربری به زبان طراحی جدید آن بازمی‌گردد. Skeumorphism، زبان طراحی با کنتراست بالا و سایه‌هایی نزدیک به واقعیت که پیش‌تر در iOS 6 به‌کار رفته بود، در ترکیب با زبان طراحی تخت iOS 7، زبان طراحی جدید macOS موسوم به Neumorphism را به‌ وجود می‌آورد. Neumorphism نه آنقدر کنتراست و سایه دارد که نزدیک به Skeumorphism باشد، نه آنقدر تخت است که بتوان آن را Flat معرفی کرد.

بیگ سر طراحی چشم‌نوازی دارد؛ اما تمام بخش‌های آن یک‌دست نیستند؛ به‌عنوان مثال در آیکون‌های باتری، Spotlight و اعلانات در System Preferences، برخلاف سایر بخش‌ها تعادلی بین Skeumorphism و Neumorphism به ‌چشم نمی‌خورد. از طرفی به‌غیر از آیکون نرم‌افزارهای پیش‌فرض macOS، دیگر نرم‌افزارها از این زبان پیروی نمی‌کنند و حدس می‌زنیم تا توسعه‌دهندگان نرم‌افزارهای مطرح تصمیم به استفاده از این زبان طراحی بگیرند، کمی زمان بیشتری نیاز باشد.

با باز کردن چند پنجره در نسخه‌ی جدید و مقایسه‌ی آن با نسخه‌ی پیشین macOS، متوجه استفاده‌ی بیشتر از رنگ سفید خواهید شد. حال رنگ سفید جایگزین طیف رنگی خاکستری شده است و این موضوع حس روشن‌تر شدن همه‌چیز را به شما القاء می‌کند؛ اما یک‌دست نبودن طراحی Big Sur، در این بخش نیز به ‌چشم می‌خورد؛ به‌عنوان مثال، در برخی از نرم‌افزارهای پیش‌فرض نظیر System Preferences همچنان خاکستری رنگ غالب است. 

اپل در جهت همگرایی بیشتر رابط کاربری macOS و iOS، به نسخه‌ی جدید سیستم‌عامل دسکتاپش Control Center را اضافه کرده است؛ مرکز کنترل macOS مانند iOS، به کاربر اجازه‌ی فعال/غیرفعال‌سازی WiFi، بلوتوث، ایردراپ، حالت Do Not Disturb و ‌اشتراک‌گذاری صفحه همراه ‌با کنترل حجم صدا و روشنایی نمایشگر می‌دهد و اگر فایل صوتی در حال پخش باشد، امکان کنترل آن از همین بخش وجود دارد. با مراجعه به System Preferences  وسپس Dock & Menu Bar، می‌توانید تغییرات بیشتری در ماژول‌های مرکز کنترل و نوار بالایی اعمال کنید و بسته ‌به نیازی که درطول روز دارید، آن را شخصی‌سازی کنید.

شلوغ بودن بیش‌ازحد نوار بالایی مک او اس، یکی از نقدهای کاربران به تجربه‌ی کاربری این سیستم‌عامل بود؛ حال به ‌لطف Control Center، امکان انتقال میان‌برها از نوار ابزار به مرکز کنترل فراهم شده است تا نوار بالایی macOS خلوت‌تر به‌ نظر برسد؛ اما انتظار می‌رفت اپل امکان شخصی‌سازی بیشتری به کاربر بدهد تا علاوه ‌بر امکان انتقال میان‌برهای پیش‌فرض نظیر تنظیمات WiFi و بلوتوث، امکان انتقال میان‌برهای نرم‌افزارهای دیگر داشته باشد.

مشخصاً مرکز کنترل مک او اس نمونه‌ای از مرکز کنترل iOS و iPadOS است؛ اما در نظر ما هنوز نمی‌تواند به اندازه‌ی آن‌ها کاربردی باشد. شاید استفاده از نمایشگر لمسی، می‌توانست مرکز کنترل مک او اس بیگ سر را کاربردی‌تر کند؛ اما حالا که خبری از مک‌بوک‌هایی با نمایشگر لمسی نیست، ترجیح می‌دادیم اپل مانند مرکز اعلان و ویجت‌ها، امکان استفاده از مرکز کنترل با یک ژست حرکتی در ترک‌پد را فراهم می‌کرد.

بدون‌ شک می‌توان از ویجت‌ها به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تغییرات iOS 14 یاد کرد. حالا اپل ویجت‌‌های آی‌اواس را به macOS آورده و تغییری بزرگ در مرکز اعلان آن ایجاد کرده است. مرکز اعلان حالا به ‌لطف ویجت‌های جدید، می‌تواند کاربردی‌تر از سابق باشد.

ویجت‌های macOS افزون‌ بر تغییر ظاهری، بیش‌ازپیش کاربردی شده‌اند. ویجت اپلیکیشن‌های Reminder، اپل پادکست، Stocks، Notes، Photos Screen Time و اپل پادکست هم به فهرست ویجت‌های پیش‌فرض اضافه شده‌اند؛ البته توسعه‌دهندگان می‌توانند برای نرم‌افزارهای دیگر، ویجت‌های مختلفی طراحی کنند.

مانند آی‌اواس، ویجت‌های macOS صرفا نمایشی کوچک‌تر از اطلاعاتی هستند که اپلیکیشن به شما می‌دهد و عموم آن‌ها در سه اندازه‌ی کوچک، متوسط و بزرگ طراحی شده‌اند. از سوی دیگر از امکان کنترل آن‌ها خبری نیست؛ به‌عنوان مثال کنترل پخش پادکست از طریق ویجت نرم‌افزار اپل پادکست یا امکان اسکرول بین یادآوری‌های نرم‌افزار Reminder وجود ندارد؛ درحالی‌که اپل با فراهم کردن این موارد، می‌توانست تجربه‌ی بهتری برای کاربر رقم بزند و مرکز اعلان را کاربردی‌تر کند.

اپل سرانجام پس از مدت‌های طولانی، در WWDC 2020 از تغییرات چشمگیر مرورگر سافاری پرده برداشت. امکان شخصی‌سازی پس‌زمینه‌ی صفحه‌ی‌ شروع از مهم‌ترین تغییرات سافاری به ‌شمار می‌آید. با کلیک روی آیکون گوشه‌ی پایین سمت راست در صفحه‌ی شروع، می‌توان به تصاویر پس‌زمینه‌ی پیش‌فرض دسترسی داشت؛ البته می‌توانید تصویر دلخواه را به‌عنوان پس‌زمینه‌ی سافاری انتخاب کنید. امکان نمایش تصویر پس‌زمینه در محیط‌های Reading List ،Favorites iCloud Tabs ،Siri Suggestions و Privacy Report وجود دارد.

افزونه‌های سافاری اکنون به دسته‌بندی اپ‌استور مک اضافه شده است و می‌توانید از بخش Safari extensions به‌راحتی به افزونه‌هایی که برای سافاری توسعه داده شده دسترسی داشته باشید. برخلاف گوگل کروم، تنوع و تعداد افزونه‌های سافاری زیاد نیست؛ امیدواریم با اضافه ‌شدن دسته‌ی افزونه‌های سافاری به اپ‌استور، تمایل توسعه‌دهندگان به توسعه‌ی افزونه‌ برای سافاری افزایش یابد.

در نسخه‌ی جدید سافاری با بردن نشانگر ماوس به ‌سوی هر تب، پیش‌نمایشی از آن خواهید دید. اپل طراحی تب‌ها را بهبود داده است تا کاربر به‌راحتی صفحه‌ی دلخواهش را از میان صفحه‌های بازشده بیابد.

امکان ترجمه‌ی صفحه‌ها با یک کلیک، یکی دیگر از تغییرات جدید سافاری است؛ اما اپل ‌اکنون از آن به‌عنوان ویژگی Beta یاد می‌کند. ویژگی ترجمه‌ی سافاری هفت زبان در اختیار کاربر می‌گذارد که البته فارسی بین آن‌ها جایی ندارد. گاهی در برخی وب‌سایت‌ها آیکون مربوط به قابلیت Translate به‌ چشم نمی‌خورد.

سافاری جدید با بررسی دوره‌ای رمزهای عبور ذخیره‌شده، بر حریم ‌خصوصی نظارت می‌کند؛ بدین ‌ترتیب اگر اطلاعات شما در وب‌سایتی در خطر باشد، به شما هشدار می‌دهد تا با تغییر رمز عبور، از اطلاعاتتان محافظت کنید. بنا بر ادعای کوپرتینونشین‌ها، این موارد بدون درز اطلاعات شما برای دیگران، از جمله اپل اتفاق می‌افتد.

با کلیک روی آیکون حریم‌ خصوصی در نوار بالایی، سافاری گزارش دقیقی از رهگیری کاربر توسط وب‌سایت می‌دهد؛ البته این گزارش در قالب گزارشی هفتگی، در صفحه‌ی ابتدایی سافاری به شما نمایش داده می‌شود.

اپل ادعا می‌کند سافاری در بارگذاری اغلب وب‌سایت‌ها، تا ۵۰ درصد سریع‌تر از گوگل کروم عمل می‌کند. برای بررسی صحت ادعای اپل، آزمون‌های Speedometer 2.0 ،MotionMark 1.1 و JetStream 2 را در شرایط یکسان در هر دو مرورگر Safari و Google Chrome اجرا کردیم.

آزمون Speedometer 2.0، معیاری برای اندازه‌گیری پاسخ‌گویی برنامه‌های وب است که برای شبیه‌سازی اقدامات کاربر، از برنامه‌های وب آزمایشی استفاده می‌کند. MotionMark 1.1، آزمون گرافیکی برای اندازه‌گیری توانایی مرورگر برای متحرک‌سازی صحنه‌های پیچیده به‌شمار می‌آید. در نهایت آزمون JetStream 2 با ۶۴ ریزآزمایش، سرعت شروع مرورگرها، سرعت اجرای کد و ادامه‌ی اجرای روان را می‌سنجد.

پیش‌تر برنامه‌ی Message در macOS، تفاوت‌های فاحشی با نسخه‌ی iOS داشت. حال با انتشار به‌روزرسانی بیگ سر، نه‌تنها تفاوت‌های بین اپلیکیشن Message در سیستم‌عامل دسکتاپ اپل و سیستم‌عامل آیفون‌ به‌ چشم نمی‌خورد، بلکه تغییرات اخیر نرم‌افزار پیام‌رسان اپل در iOS 14، در macOS نیز اعمال شده است.

امکان پین ‌کردن اشخاص، تنظیم پروفایل گروه بر اساس پروفایل اعضا، امکان پاسخ مستقیم به پیام‌ها، امکان منشن‌ کردن، امکان ارسال تصویر و GIF در گفت‌وگوها، امکان ساخت و استفاده از میموجی‌ها، امکان جست‌وجوی سازمان‌دهی‌شده و امکان ارسال و دریافت پیام‌های افکت‌دار از ویژگی‌های جدید اپلیکیشن Message نسخه‌ی جدید مک اواس است.

نرم‌افزار Maps تا مدت‌ها در آیفون‌ هم تعریف چندانی نداشت؛ اما با iOS 13 تغییراتی در آن صورت گرفت. حال تغییرات Maps به دنیای macOS نیز پا گذاشته است.

‌Maps جدید macOS، اطلاعات بیشتری از مکان‌ها ارائه می‌دهد، عملکرد مسیریابی آن بهبود یافته است، جزئیات داخلی مکان‌هایی نظیر فرودگاه‌ها و فروشگاه‌ها را در اختیار کاربر می‌گذارد و امکان گشت‌وگذار در محیط‌های مختلف به او می‌دهد. اپلیکیشن Maps مک نمی‌تواند به‌اندازه‌ی آیفون‌ کاربردی به‌ نظر برسد؛ اما تلاش اپل برای کاهش تفاوت‌های macOS و iOS برای مراجعه‌ی کمتر کاربر به آیفون را به‌وضوح می‌توان حس کرد.

تغییرات macOS جدید به موارد یادشده محدود نمی‌شود؛ به‌عنوان مثال اپل حالا در بخش App Privacy هر اپلیکیشن اپ‌استور، شفافیت بیشتری درباره‌ی دسترسی‌های مورد نیاز برنامه‌ی دارد. متأسفانه در macOS Big Sur دیگر نمی‌توان اپلیکیشن‌های ۳۲ بیتی را اجرا کرد؛ اما کاربر با مراجعه به Legacy Software در About This Mac، می‌تواند نرم‌افزارهای ۳۲ بیتی نیازمند به جایگزینی با نرم‌افزارهای ۶۴ بیتی را بیابد. ویرایش عکس‌ها در اپلیکیشن Photos اکنون قابلیت‌های یکسان با نسخه‌ی iOS را در اختیار کاربر می‌گذارد. سیری، اپلیکیشن Music و اپلیکیشن Home نیز خالی از تغییر نبودند. از سوی دیگر، بنا بر گفته‌ی اپل، سرعت به‌روزرسانی نرم‌افزاری از اپ استور افزایش پیدا کرده است.

بدون اغراق، macOS در Big Sur بیشترین تغییرات را طی سال‌های گذشته دیده است. از زبان طراحی تا نرم‌افزارهایی نظیر سافاری، Messages و Maps که مدت‌ها دست‌نخورده باقی مانده بودند، دست‌خوش تغییرات زیادی شده‌اند.

بی‌تردید تجربه‌ی کار با بیگ سر در مک‌ مبتنی بر اپل سیلیکون، می‌تواند روان‌تر و لذت‌بخش‌تر از مک‌ دارای پردازنده‌ی اینتل باشد؛ اما این موضوع دلیلی بر تجربه‌ی ناخوشاید آن در دیگر مک‌ها نیست و حتی بر اساس بررسی‌های ما، کاربران مک‌های قدیمی با ارتقا به macOS Big Sur می‌توانند تجربه‌ای روان‌تر از سابق داشته باشند.

Big Sur تغییرات ظاهری چشم‌گیری در سیستم‌عامل دسکتاپ اپل به ‌وجود می‌آورد؛ به‌طوری که دیگر نمی‌توان هماهنگی سابق طراحی macOS را با نرم‌افزارهای دیگر دید؛ البته انتظار می‌رود این وضعیت به‌تدریج تغییر کند. از سوی دیگر با توجه به آیکون‌های بزرگ و شباهت‌های پرشمار طراحی Big Sur با iPadOS، پیش‌بینی عرضه‌ی مدل‌های جدید کامپیوتر مک با نمایشگر لمسی چندان دور از ذهن و خوش‌بینانه نیست.