ماجرای داغی آیفون ۱۵ پرو؛ پایان خوش برای اپل؟

زیاد پیش می‌آید در بررسی‌ها از عبارت «فرمول برنده» استفاده کنیم؛ اما کم پیش می‌آید اهمیت آن را با تمام وجود حس کنیم. سال‌ها بود اپل، محصولاتش را با کمترین تغییر نسبت به نسل پیش عرضه می‌کرد، چون نمی‌خواست با دست زدن به این فرمول برنده، ریسک کند. بااین‌حال، محافظه‌کاری هم دردسرهای خودش را دارد و از جایی به بعد، انتظار کاربران و پیشرفت‌ محصولات رقیب، هر شرکتی، حتی باارزش‌ترین برند دنیا را هم وادار خواهد کرد به طراحی و قابلیت‌های جدید روی بیاورد.

امسال، آیفون ۱۵ پرو و آیفون ۱۵ پرو مکس با چند تغییر مهم همراه بودند؛ بدنه‌ی تیتانیوم به‌جای فولاد ضدزنگ، پورت شارژ USB-C به‌جای لایتنینگ و اولین تراشه‌ی سه نانومتری جهان مو‌سوم‌به A17 Pro که اتفاقا برای اولین‌بار در تراشه‌های Bionic اپل، واژه‌ی «پرو» را یدک می‌کشد.

دور از انتظار نبود این تغییرات جایی برای اپل دردسرساز شوند. و البته اولین‌بار هم نبود آیفون‌‌های جدید پس از عرضه با مشکل رو‌به‌رو می‌شدند؛ از نقص طراحی و ضعف آنتن‌دهی آیفون ۴ بگیر تا باگ‌های اپل مپس در آیفون ۵، خم شدن آیفون ۶ و هشدارهای اشتباه تصادف در آیفون ۱۴.

داغی آیفون ۱۵ پرو به این دلیل نابخشودنی است که برای شرکتی در مقیاس اپل اتفاقی غیرمنتظره است؛ آن هم زمانی‌که با انحصارگرایی‌اش، ۱۰۰ درصد ظرفیت تولید لیتوگرافی سه نانومتری TSMC را برای تراشه‌های A17 Pro رزرو کرده بود. بدتر اینکه دستگاه فقط در استفاده‌های سنگین و تحت فشار داغ نمی‌شد؛ ما حتی زمانی‌که داشتیم با گوشی عکس می‌گرفتیم با داغی بیش‌ازحد بدنه رو‌به‌رو شدیم، طوری‌که نگه داشتن آن در دست را چالش‌برانگیز می‌کرد.

راستش، مدت‌ها است برگ برنده‌ی آیفون در مقابل رقبا کنترل دمای بدنه و درنتیجه‌ی آن، پایداری فوق‌العاده‌ی عملکرد در استفاده‌های سنگین و مداوم محسوب می‌شود و این موضوع در بررسی‌های ما همیشه محسوس بود. مثلا آیفون ۱۴ پرو بین ۱۶ تا ۲۳ درصد افت عملکرد را دربرابر ۵۰ درصد افت نسخه‌ی اسنپدراگون گلکسی اس ۲۲ اولترا تجربه کرد؛ یا آیفون ۱۳ پرو مکس بااینکه حدود ۲۸ درصد افت عملکرد داشت، کماکان بدترین امتیازش از بهترین امتیاز گلکسی S21 اولترا ۲۷ درصد بهتر بود!

زمانی‌که برای اولین بار از آیفون ۱۵ پرو و ۱۵ پرو مکس آزمون پایداری عملکرد گرفتیم، نتایج برایمان تکان‌دهنده و غیرقابل‌هضم بود؛ درحالی‌که دمای بدنه به حدود ۴۹ درجه رسید، گوشی پرچم‌دار اپل افت عملکرد ۵۰ درصدی را تجربه کرد! آن هم در شرایطی که این شرکت استفاده از اولین تراشه‌ی سه‌ نانومتری دنیا را به رخ رقبا می‌کشید.

مشکل داغی آیفون‌های جدید از گوشه‌وکنار پلتفرم‌های اجتماعی سربرآورد و به حدی جدی بود که اپل را، هرچند پس از سکوت نسبتاً طولانی، وادار به واکنش کند. شرکت مستقر در کوپرتینو انگشت اتهام را ابتدا به سمت «افزایش فعالیت اپلیکیشن‌ها در پس‌زمینه» نشانه گرفت؛ اتفاق شایعی که هنگام مهاجرت از گوشی قدیمی و راه‌اندازی اولیه‌ی گوشی‌ جدید به‌خاطر دانلود حجم زیادی از داده رخ می‌دهد. ما می‌دانستیم که این موضوع نمی‌تواند دلیل داغی گوشی‌های مورد بررسی ما باشد، چراکه خبری از مهاجرت از آیفون قدیمی به جدید و راه‌اندازی اولیه نبود.

در ادامه، اپل گفت «باگی را در iOS 17 شناسایی کرده» که باعث داغی بیش‌ازحد آیفون برخی از کاربران شده است و این باگ را به اپلیکیشن‌های خاصی مثل اوبر، اینستاگرام و بازی Asphalt 9: Legends نسبت داد. اپل کاربرانش را خاطرجمع کرد که درحال همکاری با توسعه‌دهندگان این اپلیکیشن‌ها است تا باگ‌های شناسایی‌ شده را رفع کنند. اینستاگرام هم چند روز بعد آپدیتی را برای رفع باگ موردنظر اپل منتشر کرد. اما برای ما، این هم نمی‌توانست دلیل قانع‌کننده‌ای برای داغی آیفون ۱۵ پرو باشد، چراکه هیچ‌کدام از اپلیکیشن‌های به‌اصطلاح مشکل‌ساز را نصب نکرده بودیم.

راستش را بخواهید برای ما مثل روز روشن بود که مقصر اصلی نمی‌تواند چیزی جز تراشه باشد. این موضوع به‌ویژه پس از بررسی عملکرد و بهینگی مصرف انرژی A17 Pro برایمان روشن‌تر شد. نتایج بنچ‌مارک‌ها ادعای اپل مبنی‌بر بهبود ۲۰ درصدی و ۱۰ درصدی GPU و CPU را تایید کردند؛ اما آیا لیتوگرافی سه نانومتری TSMC توانسته بود در عین بهبود عملکرد، توان مصرفی را هم در حد معقولی نگه دارد؟

بیایید پیش از پاسخ به این سوال، نگاهی گذرا به مشخصات تراشه‌ی A17 Pro بیندازیم. تراشه‌ی جدید اپل از همان طراحی شش هسته‌ای CPU متشکل از دو هسته‌ی پرقدرت و چهار هسته‌ی کم‌مصرف بهره می‌برد، اما به‌لطف لیتوگرافی سه نانومتری، تعداد ترانزیستورها از ۱۶ میلیارد به ۱۹ میلیارد رسیده و یک هسته به پردازنده‌ی گرافیکی اضافه شده است. اپل همچنین از بهبودهای جزیی در معماری، افزایش ۱۰ درصدی سرعت پردازنده، بهینگی ۲۰ درصدی انرژی در GPU و سرعت دوبرابری موتور عصبی صحبت می‌کند، اما بیشترین تمرکز را روی عملکرد گرافیکی، پشتیبانی از ری‌تریسینگ سخت‌افزاری و ارائه‌ی تجربه‌ی بازی در حدواندازه‌ی کنسول‌ می‌گذارد.

اپل هنگام رونمایی از آیفون ۱۵ پرو،‌ بهینگی انرژی هسته‌های کم‌مصرف را سه برابر رقبا اعلام کرد که البته در بررسی‌ها مشخص شد در این زمینه فروتنی به خرج داده است؛ چراکه هسته‌های کم‌مصرف A17 Pro با توان مصرفی یکسان، به فرکانس بیشتری از هسته‌های میانی A715 در تراشه‌ی Snapdragon 8 Gen 2 رسیدند؛ زمانی‌ هم که عملکرد هر دو به فرکانس یکسانی می‌رسد، توان مصرفی هسته‌های A17 Pro تقریبا نصف توان مصرفی هسته‌های A715 است.

اما این بهینگی فقط در هسته‌های کم‌مصرف دیده می‌شود؛ وقتی پای هسته‌ی پرقدرت ۳٫۷۸ گیگاهرتزی A17 Pro به میان می‌آید، یک‌باره با افزایش چشمگیر توان مصرفی روبه‌رو می‌شویم. مثلا در پردازش چند‌هسته‌ای، تراشه درحالی به امتیاز ۶۰۰۰ می‌رسد که توان مصرفی ۱۴ وات را نشان می‌دهد! اگر هم توان مصرفی را پایین بیاوریم، فرکانس هسته تفاوت چندانی با A16 نخواهد داشت. پس با این حساب، نمی‌توان گفت بهینگی انرژی A17 Pro نسبت‌به قبل افزایش داشته است.

وقتی به این نتیجه برسیم که تراشه‌ی A17 Pro با افزایش فرکانس هسته‌ها، عملکرد را بهبود بخشیده، اما معماری تراشه برای کاهش توان مصرفی دست‌خوش تغییر نشده، داغی بیش‌ازحد بدنه و درنتیجه، افت عملکرد اتفاقی قابل‌انتظار خواهد بود. به همین‌خاطر است که وقتی اپل مدعی شد در به‌روزرسانی نرم‌افزاری iOS 17.0.3 برای حل مشکل داغی آیفون، فرکانس هسته‌ها را پایین نخواهد آورد، ابروانمان را از سر ناباوری بالا انداختیم.

به‌روزرسانی iOS 17.0.3 موفق شد مشکل داغی آیفون ۱۵ پرو را حل کند و با رساندن افت عملکرد ۵۰ درصدی به ۲۲ درصد، به بزرگ‌ترین کابوس اپل پایان دهد. اما در بررسی‌های ما پس از اجرای تست استرس Wild Life Extreme که بنچ‌مارکی برای عملکرد پردازنده‌ی گرافیکی است، مشخص شد اپل عملکرد GPU را که ابتدا به امتیاز شگفت‌انگیز ۴۲۱۸ رسیده بود، ۲۰ درصد محدود کرده است تا پایداری تراشه از ۵۳٫۸ درصد به عدد قابل‌قبول ۷۸٫۸ درصد برسد.

در پی به‌روزرسانی، بهترین امتیاز عملکرد گرافیکی آیفون ۱۵ پرو کاهش چشمگیری داشته و حتی از بهترین امتیاز گلکسی S23 اولترا ۸٫۵ درصد ضعیف‌تر است. آیا اپل برای پایان دادن به کابوس داغی آیفون‌های جدید، کابوس جدیدی را برای خود رقم زده است؟

راستش را بخواهید، در مورد تراشه‌های اپل داستان پیچیده‌تر از این حرف‌ها است. درست است که عملکرد GPU آیفون ۱۵ پرو حالا با ۲۰ درصد کاهش به حد آیفون ۱۴ پرو رسیده و حتی امتیاز اوج عملکردش از پرچم‌دار سامسونگ پایین‌تر است؛ اما در بلندمدت و پس از ثبات عملکرد، آیفون ۱۵ پرو کماکان بهتر از گلکسی S23 اولترا ظاهر می‌شود. بگذریم که به‌لطف A17 Pro، آیفون ۱۵ پرو و ۱۵ پرو مکس همچنان سریع‌ترین گوشی‌های دنیا هستند و راه‌حل اپل درعین برطرف کردن مشکل داغی، تاثیری در جابه‌جایی جایگاه اول آیفون در این فهرست نداشته است.

باتمام این‌ حرف‌ها، به‌نظر می‌رسد جنجال داغی آیفون ۱۵ پرو به خوب‌وخوشی برای اپل به پایان رسید؛ آن هم به این‌خاطر که اپل با یکه‌تازی و انحصارگرایی در بازار تراشه، حاشیه‌ی امن بیشتری از رقبا دارد و هرچقدر هم مجبور به عقب‌نشینی شود، خیالش از این راحت است که کماکان فاصله‌اش را از بقیه حفظ خواهد کرد.