اهمیت «ارگونومی» در تلفن‌های هوشمند: آیفون 6 پلاس در برابر جی 3

یکی از مواردی که باید هنگام خرید یک تلفن هوشمند به آن دقت کرد، ارگونومی دستگاه و نحوه قرار گرفتن آن در دست است. همواره در بررسی‌های زومیت دیده‌اید که این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم و به مواردی چون ارگونومی، امکان سُر خوردن تلفن از دستان کاربر و امکان کار کردن با یک دست اشاره می‌کنیم.

طراحی تلفن به اندازه کیفیت ساخت، مشخصات سخت‌افزاری، رزولوشن نمایشگر و... مهم است و کاربر هنگام خرید باید به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشد. این که وقتی تلفن را در دست می‌گیرید، حس خوبی به شما منتقل شود، این که بتوانید حداقل برخی کارها را با یک دست انجام دهید، یا این که اطمینان داشته باشید وقتی آن را در دست می‌گیرد از دستانتان سر نمی‌خورد نکات ریز، اما پراهمیتی هستند که در بلندمدت بر روی تجربه کاربری شما تاثیر می‌گذارند. هم‌اکنون اکثر کمپانی‌های سازنده گوشی به این موارد توجه می‌کنند، اما وقتی پای اعداد و ارقام و استفاده تبلیغاتی از آنها به میان می‌آید، گاهی اهمیت این اعداد و ارقام از تجربه کاربری نهایی بیشتر می‌شود! مثلا هم‌اکنون برخی کمپانی‌ها به صورت ویژه‌ای بر روی کم کردن ضخامت دستگاه تمرکز کرده‌اند. باریک بودن، خود یکی از عناصری است که به ارگونومی بهتر دستگاه کمک می‌کند، اما واقعیت این است که همه چیز ضخامت کمتر نیست! موارد بسیار دیگری چون شکل بدنه در پشت دستگاه، وزن، حاشیه‌های دور نمایشگر و حتی جنس بدنه در تجربه کاربری موثرند. در این بین به جز ضخامت و وزن سایر موارد بیشتر کیفی هستند تا کمی، بنابراین خیلی نمی‌توان تبلیغات ملموسی روی آنها انجام داد، اما وزن و ضخامت معیارهایی کاملا کمی هستند که می‌توان بیشتر روی آنها مانور تبلیغاتی داد.

هدف از ذکر این موارد این است که به شما بگوییم تجربه کاربری یک تلفن فقط به پردازنده قدرتمند، حافظه رم بیشتر، برند معروف‌تر، نمایشگر با رزولوشن بالاتر، ضخامت کمتر و... وابسته نیست. معیارهای بسیاری در این امر دخیل هستند که در نهایت شما را بیشتر به یک گوشی هوشمند علاقه‌مند می‌کنند. ما در ادامه می خواهیم با ذکر یک مثال، گام به گام به معیارهایی که بر ارگونومی دستگاه و راحتی کار با آن تاثیر می‌گذارند بپردازیم.

برای مقایسه بهتر، این معیارها را در دو تلفنی که دارای ابعاد نمایشگر یکسان هستند مورد بررسی قرار خواهیم داد؛ آیفون 6 پلاس با نمایشگر ۵.۵ اینچی، وزن ۱۷۲ گرم و ضخامت ۷.۱ میلی‌متر به عنوان تلفنی با ارگونومی نه چندان مطلوب و ال‌جی جی 3 با نمایشگر ۵.۵ اینچ، وزن ۱۴۹ گرم و ضخامت ۸.۹ میلی‌متر در ضخیم‌ترین بخش بدنه به عنوان تلفنی با ارگونومی مناسب و راحت.

تلفن‌های هوشمند بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند. نکسوس 6 گوگل مجهز به یک نمایشگر ۵.۹ اینچی است که آن را تبدیل به یک ابزار خیلی بزرگ می‌کند! معلوم نیست این روند تا کجا پیش خواهد رفت، اما به نظر می‌رسد این روزها قرار دادن مرزی میان فبلت و تلفن هوشمند کاری بسیار دشوار شده است. بزرگ شدن نمایشگر تلفن‌های هوشمند به معنای فضای کار بیشتر است که به خودی خود، نه تنها بد نیست، بلکه خوب هم هست. اما چالشی که دامن‌گیر کمپانی‌های بزرگ سازنده تلفن هوشمند شده، قرار دادن این نمایشگر بزرگ در بدنه‌ای است که ارگونومی مناسبی داشته و کاربر با آن احساس راحتی کند.

شاید مهم‌ترین ویژگی که می‌تواند به تولیدکنندگان در این امر کمک کند، کاهش حاشیه‌های نمایشگر باشد. بدین صورت ابعاد کلی تلفن خیلی بیشتر از ابعاد نمایشگر نمی‌شود و کاربر می‌تواند راحت‌تر تلفن را در دست بگیرد و حتی تحت شرایطی با یک دست با آن کار کند. باریک کردن حاشیه‌های دور نمایشگر پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. ال‌جی در دو تلفن پرچمدار اخیرش نشان داده که در این امر از رقبا بهتر است. یکی از این دلایل این است که ال‌جی با چالشی که سامسونگ، اپل و اچ‌تی‌سی با آن روبرو هستند، درگیر نیست. سامسونگ و اپل در تلفن‌های خود از یک دکمه فیزیکی Home استفاده می‌کنند که در نسخه‌های جدیدتر به سنسور اثر انگشت هم مجهز شده‌اند. خود این دکمه فیزیکی و سخت‌افزار سنسور اثر انگشت کار این دوکمپانی را برای باریک‌تر کردن حاشیه‌ پایینی بسیار دشوار کرده است. اچ‌تی‌سی هم به دلیل استفاده از اسپیکرهای قدرتمند بوم‌ساوند با چالش مشابهی روبرو است که البته در بررسی تلفن جدید میان‌رده دیزایر EYE این کمپانی دیدیم که تا حد بسیار خوبی این موضوع مرتفع شده است. اما ال‌جی هیچ یک از این مشکلات را ندارد و با خاطری آسوده بر کاهش حاشیه‌های نمایشگر تمرکز کرده تا بتواند نمایشگرهایی با ابعاد بزرگ‌تر را در بدنه‌ای کوچک‌تر مورد استفاده قرار دهد.

اما موضوع فقط به چالش‌های مطرح شده باز نمی‌گردد. ال‌جی به طور کلی تمرکز ویژه‌ای بر کاهش حاشیه‌های نمایشگر دارد و در این زمینه یک یا حتی چندین قدم از رقبایش جلوتر است. اخیرا هم در زومیت خواندید که این کمپانی کره‌ای نسل جدیدی از نمایشگرهای موبایل را رونمایی کرده که تقریبا بدون حاشیه هستند.

اما اجازه دهید به مثال خودمان برگردیم. در زیر می‌توانید مقایسه ابعاد دو تلفن جی 3 ال‌جی و آیفون 6 پلاس اپل را مشاهده کنید:

 شکل بدنه مهم‌ترین مساله در ارگونومی دستگاه است. اگر تلفنی با لبه‌های تیز و بدنه‌ای تخت را در دست بگیرید قطعا متوجه می‌شوید که هر آن ممکن است تلفن از دستانتان بیفتد و کار کردن با آن هم بسیار دشوار می‌نماید. این که زاویه‌ها، انحناهای روی بدنه و شکل کلی دستگاه به چه صورت باشد تا در دست به راحتی قرار گیرد، مساله مهمی است.

به طور کلی سه مولفه از شکل بدنه بیشتر از سایر مولفه‌ها بر ارگونومی و راحتی در استفاده تاثیر می‌گذارند. این موارد عبارتند از: میزان انحنای گوشه‌های دستگاه، میزان انحنای لبه‌ها و انحنای موجود در بخش پشتی بدنه. اجازه دهید دو تلفن نمونه را از این منظر نیز مورد مقایسه قرار دهیم.

آیفون 6 پلاس دارای زوایایی نسبتا گرد است که باعث می‌شود نسبتا راحت در دست قرار گیرد. از طرفی اپل در زبان طراحی جدیدی که برای آیفون‌هایش ارائه داده، لبه‌های دستگاه را هم به شکل منحنی و گرد درآورده تا تجربه کاربری بهتری به کاربر منتقل شود. اما با این حال هنوز یک جای کار می‌لنگد و آن شکل بدنه پشتی دستگاه است. بدنه آیفون 6 پلاس در بخش پشتی کاملا صاف و تخت است و این موضوع باعث می‌شود وقتی آن را در دست می‌گیرید، بخش پشتی تماسی با کف دست شما نداشته و دستگاه فقط از بخش لبه‌ها با دستتان تماس داشته باشد. این موضوع علاوه بر این که بر ارگونومی دستگاه تاثیر منفی دارد، باعث می‌شود شانس افتادن تلفن از دستان کاربر هم بیشتر شود.

در سوی دیگر، جی 3 ال‌جی همچون آیفون 6 پلاس زوایایی گرد و لبه‌هایی منحنی دارد. اما بدنه پشتی پرچمدار ال‌جی بر خلاف آیفون تخت و صاف نیست. انحنای بدنه پشتی جی 3 به گونه‌ای است که در میانه دستگاه ضخامت آن را به ۸.۹ میلی‌متر می‌رساند و با نزدیک شدن به لبه‌ها این ضخامت کمتر و کمتر می‌شود. به خاطر وجود این انحنا، وقتی تلفن را در دست می‌گیرید، گودی ایجاد شده در کف دستتان پر می‌شود و بدنه تلفن با سطح کف دستتان تماس برقرار می‌کند که باعث می‌شود احتمال افتادن گوشی از دستان کاربر کمتر شود.

 شاید کمتر به این موضوع توجه کرده باشید، ولی یکی از معیارهای راحتی در استفاده از دستگاه، وزن آن است. هر چه وزن کمتر باشد، شما می‌توانید راحت‌تر و مدت زمان بیشتری تلفن را در دست بگیرید. معمولا تلفن‌هایی که در طراحی بدنه از فلز استفاده می‌کنند، وزن بیشتری دارند، و تلفن‌های پلاستیکی سبک‌تر هستند. در واقع سازندگان در اینجا با یک چالش مواجهند و باید از بین «پلاستیک ارزان و سبک، اما نه چندان مقاوم» و «فلز گران قیمت و سنگین، اما مقاوم» یکی را انتخاب کنند.

استفاده از فلز و شیشه مقاوم در بدنه دستگاه، نه تنها باعث مقاومت بیشتر آن می‌شود، بلکه ظاهری زیباتر را نیز به آن می‌دهد. اما یک ایراد به بدنه‌هایی از جنس فلز صیقل داده شده یا شیشه‌ای وارد است و آن سُر بودن سطح آنها است. بسیاری از گوشی‌هایی که بدنه پلاستیکی دارند، به خاطر جنس بدنه و گاها طرحی که روی آن ایجاد کرده‌اند، اصطکاک بسیار بهتری با دست کاربر ایجاد کرده و بدین ترتیب شانس افتادن دستگاه از دستان کاربر کاهش می‌یابد.

به عنوان مثال آیفون 6 پلاس بدنه‌ای فلزی دارد که آن را به دستگاهی زیبا و مقاوم تبدیل کرده است. اما به خاطر همین بدنه آلومینیومی، سطح دستگاه سُر است و این ترس وجود دارد که دستگاه از دستان کاربر سُر خورده و بیفتد. اما جی 3 ال‌جی به بدنه‌ای پلاستیکی مجهز شده است. طراحی متفاوت جی 3 آن را به یکی از زیباترین تلفن‌های کنونی بازار تبدیل کرده است، اما تصور کنید بدنه این تلفن همچون آیفون یا وان M8 اچ‌تی‌سی فلزی یا همچون Z3 سونی شیشه‌ای بود. در این صورت شاید می‌توانستیم جی 3 را زیباترین تلفن در بین رقبا بدانیم. هر چند ال‌جی سعی کرده طرح فلز را در بدنه پلاستیکی جی 3 اعمال کند، اما باز هم می‌توان پلاستیکی بودن آن را تشخیص داد.

اما مبحث ما در این مقاله «ارگونومی» و «راحتی در استفاده» است. باز هم به مقایسه خود باز می‌گردیم. آیفون 6 پلاس با بدنه فلزی زیبا، کمی سُر است و وقتی آن را در دست می‌گیرید اصطکاک ضعیفی با کف دست شما برقرار می‌کند که شانس افتادن آن را افزایش می دهد. اما جی 3 ال‌جی با بدنه پلاستیکی، اصطکاک مناسبی را با دست کاربر ایجاد می‌کند. وقتی هر دو تلفن را در دست بگیرید در همان لحظه اول متوجه این موضوع خواهید شد.

در ارگونومی کلی تلفن‌های هوشمند، مواردی چون ابعاد و شکل بدنه، که به آنها پرداختیم، بیشترین اهمیت را دارند. سایر موارد، از جمله ضخامت در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرند. همان طور که گفتیم، کمپانی های بزرگ نهایت تلاش خود را می‌کنند تا تلفن‌هایی با ضخامت کمتر بسازند. دلیل این موضوع هم امکان استفاده تبلیغاتی بهتر از این معیار کمی (و نه کیفی) است. اما به هر حال کاهش ضخامت یکی از مواردی است که منجر به بهبود تجربه کاربری و ارگونومی مناسب تر می شود.

 یکی از معضلات پرچمداران غول‌پیکر امروزی، دشواری یا حتی عدم امکان کار کردن با آنها با یک دست است. شاید بتوانید آنها را با یک دست بگیرید ولی امکان کار کردن با آنها با یک دست و انجام کارهایی چون تایپ کردن یا حرکت در منوها بسیار دشوار می‌نماید. در برخی از آنها حتی اگر دستان خیلی بزرگی هم داشته باشید نمی‌توانید انگشت شست خود را به گوشه‌های بالایی برسانید!

به همین دلیل تولیدکنندگان تلفن‌های هوشمند به این فکر افتاده‌اند تا تسهیلاتی را برای کاربری ساده‌تر با یک دست روی تلفن‌های بزرگ خود ایجاد کنند. این قابلیت‌ها که در اغلب این محصولات با عنوان One-handed Operation شناخته می‌شوند، می‌توانند مثلا کیبورد شما را کوچکتر کرده و کمی آن را به سمت راست انتقال دهند، یا صفحه اپلیکیشن‌ها را کوتاه‌تر کنند تا دسترسی به آنها ساده‌تر شود. وجود این قابلیت‌ها می‌تواند به کاربر کمک کند تا با یک دست بتواند با تلفن خود کار کند. اگر به مقایسه خودمان بازگردیم، باید بگوییم که هر دو محصول قابلیت‌هایی برای تسهیل کاربری با یک دست را دارند. البته شکل و نوع این قابلیت‌ها متفاوت است، ولی به هر حال هر دوی آنها امکاناتی برای بهبود کاربری با یک دست را ارائه کرده‌اند.

 سه دکمه سخت‌افزاری که تقریبا روی تمام تلفن‌های هوشمند امروزی وجود دارند، عبارتند از دکمه قفل صفحه/پاور و دکمه‌های کم و زیاد کردن صدا. برخی تلفن‌ها دکمه‌های فیزیکی دیگری چون دکمه Home و شاتر دوربین هم دارند. نحوه قرارگیری دکمه‌های تغییر حجم صدا و خصوصا دکمه پاور/قفل صفحه بسیار مهم است و تاثیر مهمی روی کاربری روزمره دستگاه دارد. تصور کنید دستگاه بزرگی دارید که دکمه پاور/صفحه قفل آن بر میانه لبه بالایی تلفن قرار گرفته است. بدون شک هیچ راهی ندارید جز این که هر بار که می‌خواهید صفحه تلفن خود را قفل کنید، با دو دست این کار را انجام دهید!

دکمه‌های سخت‌افزاری مهم باید در جایی قرار بگیرند که دسترسی به آنها، در حالتی که تلفن را با یک دست گرفته‌اید تا حد امکان ساده و بی دردسر باشد. اپل در آیفون 6 پلاس، دکمه پاور/قفل صفحه را به لبه سمت راست دستگاه آورده؛ کاری هوشمندانه که کار با این تلفن بزرگ را راحت‌تر می‌کند، اما هنوز کمی دسترسی به دکمه‌های تغییر حجم صدا، که روی لبه سمت چپ دستگاه قرار گرفته‌اند، دشوار است.

ال‌جی در تلفن جی 2 برای اولین بار جسارت به خرج داد و بر خلاف همه سازندگان تلفن هوشمند، برای اولین بار دکمه‌های سخت‌افزاری اصلی را به بدنه پشتی دستگاه انتقال داد. با قرار گرفتن دکمه‌ها بر روی برنه پشتی و خالی کردن لبه‌ها از هر گونه دکمه فیزیکی، نه تنها دستگاه زیباتر به نظر می‌رسید، بلکه دسترسی به دکمه‌های قفل صفحه/پاور و تغییر حجم صدا چه در حالتی که تلفن را در دست گرفته‌اید (حتی اگر چپ دست باشید) و چه در هنگام مکالمه بسیار آسان‌تر از گذشته شد.

این شکل قرار گیری دکمه‌ها در پرچمدار اخیر ال‌جی نیز با اعمال بهینه‌سازی‌هایی تکرار شده است تا کاربر به راحتی به این دکمه‌ها دسترسی داشته باشد. البته قرار گرفتن دکمه پاور/قفل صفحه در پشت دستگاه در حالتی که در حال مکالمه نیستید و با تلفن کار می‌کنید، کمی دشوارتر از حالتی است که این دکمه بر روی لبه سمت راست دستگاه باشد، اما ال‌جی با ارائه قابلیت Knock ON این مساله را هم مرتفع کرده تا کاربر بدون نیاز به دسترسی به دکمه فیزیکی بتواند با دو بار لمس صفحه، نمایشگر را خاموش کرده یا قفل آن را باز کند. شاید بگویید پس امکان باز شدن تصادفی قفل صفحه در داخل جیبتان وجود دارد، اما ال‌جی با استفاده از سنسور نزدیکی این مشکل را هم حل کرده تا هنگامی که تلفن در داخل جیبتان قرار گرفته، قابلیت Knock ON از کار بیفتد.

تمام موارد ذکر شده فوق بر تجربه کاربری شما و ارگونومی دستگاه موثرند که به تفصیل به آنها پرداختیم. اما یک معیار مهم دیگر هم وجود دارد که نباید آن را از قلم بیاندازیم: حس کاربر!

در نهایت این شما هستید که باید تلفن مناسب خودتان را انتخاب کنید. معیارهای بسیاری برای خرید یک تلفن وجود دارند. اولویت افراد متفاوت است. ممکن است شخصی به دنبال تلفنی با باتری خیلی خوب باشد و برای شخص دیگری قدرت پردازشی خیلی خوب مهم‌تر باشد. شاید فردی به دنبال یک دوربین بی‌نقص باشد و فرد دیگری به نمایشگر دستگاه اهمیت بیشتری بدهد. اما در حین انتخاب، معیار ارگونومی و راحتی کاربری را فراموش نکنید. شما تلفن‌تان را هر روز در دست می‌گیرید و باید وقتی با آن کار می‌کنید، حس اطمینان و راحتی هم به شما القا شود. ممکن است یک گوشی فلزی سُر را به خاطر مقاومت بالایش به یک تلفن پلاستیکی ترجیح دهید، یا احساس اطمینان بیشتر از گرفتن یک تلفن پلاستیکی با بدنه‌ای با انحنای مناسب برایتان مهم تر از جنس بدنه باشد. حاشیه باریک دور نمایشگر یکی از موارد بسیار مهم در ارگونومی دستگاه است که بر روی زیبایی ظاهری آن هم تاثیر بسزایی دارد. این موضوع هم یکی از مواردی است که اغلب در بین مشخصات قدرتمند سخت‌افزاری مثل پردازنده‌های انچنانی، نمایشگرهایی با تراکم پیکسلی خیلی زیاد، دوربین با مگاپیکسل‌های بیشتر و... گم می‌شود و کاربران کمی (به خصوص در کشور ما) به آن اهمیت می‌دهند. خیلی به دنبال آمار و ارقام تبلیغاتی نباشید و به حس خود اعتماد کنید.

این مقاله بر اساس منابع متفرقه فراوان و تجربه نویسنده نوشته شده است و بدون نظرات و تجربیات شما تکمیل نخواهد شد.