آموزش کامل نصب لینوکس روی گوشی‌ های اندرویدی

نصب لینوکس روی اندروید، دروازه‌ای به دنیای امکانات بی‌پایان است؛ تصور کنید که بتوانید قدرت و انعطاف‌پذیری یک سیستم‌عامل دسکتاپ را به همراه نرم‌افزارهای حرفه‌ای لینوکسی مستقیماً روی گوشی یا تبلت خود تجربه کنید. این قابلیت به‌ویژه برای توسعه‌دهندگان و کاربرانی که نیاز به اجرای دستورات لینوکس در اندروید دارند، گزینه‌ای ایدئال به حساب می‌آید.

اوبونتو، به‌عنوان محبوب‌ ترین توزیع‌ لینوکس به دلیل سادگی رابط کاربری، پشتیبانی گسترده و به‌روز بودن پکیج‌های نرم‌افزاری، همواره در صدر توجه کاربران قرار داشته است. روش‌های متعددی برای نصب اوبونتو روی اندروید وجود دارد؛ اما استفاده از Termux به‌عنوان یک شبیه‌ساز ترمینال، از ساده‌ترین و کارآمدترین گزینه‌ها محسوب می‌شود. در این راهنما، با بهره‌گیری از Termux و اسکریپت‌های Modded-Ubuntu موجود در گیت‌هاب به‌صورت گام‌به‌گام به نصب و راه‌اندازی اوبونتو ۲۴/۰۴ روی دستگاه اندرویدی خواهید پرداخت.

پیش از شروع، اطمینان حاصل کنید که دستگاه اندرویدی شما از حداقل مشخصات لازم برخوردار است؛ همچنین برنامه‌ها و ابزارهای مورد نیاز را دانلود کنید.

• سیستم‌عامل: اندروید ۷٫۰ یا بالاتر
• عملکرد: حداقل ۳ گیگابایت رم و ۱۰ گیگابایت فضای ذخیره‌سازی

برنامه‌ها و ابزارهای موردنیاز:

• Termux: برای نصب اوبونتو در ترموکس باید از طریق لینک زیر، نسخه‌ی ترموکس مناسب معماری دستگاه اندرویدی خود را دانلود و نصب کنید (اگر نسخه‌ی گوگل‌پلی را نصب کرده‌اید، آن را حذف و با نسخه‌ی گیت‌هاب جایگزین کنید).

• VNC Viewer: برای دسترسی به محیط گرافیکی اوبونتو، باید یک برنامه‌ی VNC Viewer نصب کنید. پیشنهاد ما RealVNC Viewer است که می‌توانید آن را از طریق گوگل‌پلی نصب کنید.

دنبال کردن فرایند نصب لینوکس روی اندروید و سپس استفاده از آن روی صفحه‌نمایش کوچک گوشی یا تبلت، به‌خصوص بدون ماوس و کیبورد، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، چرا‌که این سیستم‌عامل برای تعامل با ابزارهای ورودی فیزیکی طراحی شده است.

برخی دستگاه‌های اندرویدی، مانند برخی محصولات سامسونگ امکان اتصال به نمایشگر خارجی را دارند؛ اما این قابلیت در همه‌ی دستگاه‌ها وجود ندارد. برای رفع محدودیت، در این راهنما از scrcpy استفاده می‌شود. این ابزار بدون نیاز به روت، صفحه‌نمایش و صدای دستگاه را به کامپیوتر منتقل کرده و امکان کنترل آن را با ماوس و کیبورد فراهم می‌کند.

برای استفاده از scrcpy و نمایش صفحه‌ی دستگاه اندرویدی روی کامپیوتر ویندوزی، مراحل زیر را دنبال کنید:

۱. نصب scrcpy روی ویندوز:

جدیدترین نسخه‌ی scrcpy مناسب سیستم‌عامل خود را از گیت‌هاب پروژه دانلود کنید. برای آموزش فعلی، فایل scrcpy-win64-v3.1.zip (مناسب ویندوز ۶۴ بیتی) دانلود و پوشه‌ی درون این فایل فشرده استخراج شد.

۲. فعال‌سازی USB Debugging روی دستگاه اندرویدی:

• به تنظیمات دستگاه و بخش About Phone (درباره‌ی تلفن) بروید.
• هفت بار روی Build Number ضربه بزنید تا Developer Options فعال شود (ممکن است این فرایند برای برخی دستگاه‌ها کمی متفاوت باشد).
• در قسمت Developer Options گزینه‌ی USB Debugging را فعال کنید.
• دستگاه خود را با کابل USB به کامپیوتر متصل کنید. احتمالاً‌ یک پیغام در گوشی مبنی بر تأیید ارتباط USB Debugging دریافت می‌کنید. آن را تأیید کنید.

۳. اجرای scrcpy برای نمایش صفحه‌ دستگاه

• در ویندوز، در پوشه‌ی حاوی فایل‌های scrcpy، روی فایل open_a_terminal_here.bat کلیک کنید تا پنجره‌ی ترمینال در پوشه‌ی فعلی باز شود.

• scrcpy را با وارد کردن دستور زیر در ترمینال اجرا کنید (پیش از اجرا، زبان کیبورد نرم‌افزاری گوشی را روی انگلیسی تنظیم کنید):

scrcpy تنها هنگام استفاده از اندروید ۱۱ به بالا امکان کپچر کردن صدای دستگاه را دارد.

نکته: scrcpy ابزاری حرفه‌ای با گزینه‌های وسیعی برای شخصی‌سازی است. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی آن (از جمله اطلاع درباره‌ی آپشن‌های موجود برای اجرای آن و همچنین کلید‌های میانبر) به صفحه‌ی گیت‌هاب آن سر بزنید.

برای نصب اوبونتو در ترموکس در اندروید، مراحل زیر را قدم‌به‌قدم اجرا کنید:

• پس از نصب و اجرای ترموکس (نسخه‌ی گیت‌هاب)، دستور زیر را برای نصب تمامی به‌روزرسانی‌های موجود برای پکیج‌های ترموکس اجرا کنید و منتظر اتمام فرایند نصب بمانید:

نکته:‌ در ترموکس و اوبونتو می‌توانید با دستور clear، محتوای ترمینال را پاک کنید. همچنین می‌توانید با دستور ls -la فایل‌های درون یک دایرکتوری را لیست کنید.

برای نصب ابزارهای git و wget دستور زیر را اجرا کنید و منتظر اتمام فرایند نصب بمانید:

• در این راهنما، برای نصب اوبونتو روی اندروید از ابزارهای مخزن گیت‌هاب modded-ubuntu بهره می‌بریم. دستور زیر را برای کلون کردن محتوای این مخزن اجرا کنید:

• وارد دایرکتوری حاوی فایل‌های دانلود مخزن گیت‌هاب modded-ubuntu شوید. برای این کار دستور زیر را اجرا کنید:

• برای انجام فرایند نصب، اسکریپت setup.sh درون دایرکتوری modded-ubuntu را با دستور زیر اجرا کنید:

نکته: اگر پیش از این به ترموکس اجازه‌ی دسترسی به فایل‌های دستگاه اندرویدی را اعطا نکرده‌اید، هنگام اجرای دستور بالا از شما خواسته می‌شود که این دسترسی را به ترموکس بدهید.

• پس از اتمام فرایند دانلود و نصب فایل‌های مورد نیاز، چیزی شبیه به تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

• با دو بار تایپ دستور exit یا از طریق گزینه‌ی Exit در مرکز اعلان، ترموکس را ببندید و سپس دوباره اجرا کنید.

• برای ورود به محیط ترمینال اوبونتو، دستور ubuntu را اجرا کنید.
• برای ادامه‌ی فرایند نصب و پیکربندی اوبونتو روی دستگاه اندرویدی خود، با دستور زیر اسکریپت user.sh واقع‌شده در دایرکتوری modded-ubuntu را اجرا کنید:

• پس از اتمام فرایند‌، مطابق تصویر از شما خواسته می‌شود تا یک نام‌ کاربری و رمز عبور برای سیستم اوبونتوی خود تعیین کنید. نام کاربری را تنها با حروف کوچک انگلیسی وارد کنید. رمز عبور مناسبی نیز انتخاب کنید و آن را به یاد داشته باشید.

• در این مرحله اسکریپت از شما می‌خواهد تا بار دیگر ترموکس را ببندید و سپس باز کنید. پس از این‌ کار ترموکس را دوباره باز کنید.

• با دستور ubuntu وارد محیط ترمینال اوبونتو شوید.
• برای نصب و پیکربندی محیط گرافیکی اوبونتو، اسکریپت gui.sh را با دستور زیر را اجرا کنید:

• انجام فرایند این اسکریپت از دیگر مراحل انجام‌شده طولانی‌تر خواهد بود.

• این اسکریپت به‌صورت تعاملی اجرا می‌شود و در مراحل انتهایی می‌توانید انتخاب کنید که چند نرم‌‌افزار کاربردی (مانند مرورگر Firefox یا Chromium، یا یک IDE مثل Visual Studio Code یا Sublime Text) دانلود و نصب شوند. پس از انتخاب گزینه‌های مورد‌نظر منتظر اتمام فرایند نصب آن‌ها بمانید.

• در این مرحله باید با وارد کردن دستور vncstart سرور VNC را روی اوبونتو اجرا کنید. هنگام اجرای اولیه‌ی این دستور از شما خواسته می‌شود که رمزعبوری برای اتصال VNC در نظر بگیرید. رمز عبوری حداقل ۸ رقمی را وارد و سپس با وارد کردن دوباره‌ی آن، آن را تأیید کنید.

• وقتی از شما سؤال شد، با وارد کردن y، یک رمز عبور برای حالت view-only نیز تعیین کنید (می‌تواند مشابه رمز عبور اصلی VNC باشد).

نکته: هنگام ایجاد رمز عبور VNC، در ترمینال هیچ کاراکتری نمایش داده نمی‌شود (این یک ویژگی امنیتی در لینوکس است). این رمز عبور را برای ورود به محیط دسکتاپ به خاطر بسپارید.

• ترموکس را ببندید و دوباره باز کنید.
• دستور ubuntu را برای ورود به محیط ترمینال اوبونتو اجرا کنید.

پس از نصب لینوکس روی اندروید برای دسترسی به محیط دسکتاپ اوبونتو، باید هربار مراحل زیر را دنبال کنید.

اجرای سرور VNC در اوبونتو

• پس از باز کردن ترموکس با دستور ubuntu وارد ترمینال اوبونتو شوید.
• سرور VNC را با دستور vncstart اجرا کنید (ممکن است یک بار دیگر از شما خواسته شود رمزعبوری برای سرور VNC تعیین کنید، این کار را مطابق مراحل پیشین تکرار کنید).

اتصال از طریق RealVNC Viewer

• برنامه‌ی RealVNC Viewer را روی اندروید باز کنید و یک اتصال جدید با تنظیمات زیر ایجاد کنید:

• روی Connect بزنید. هنگام ورود، رمز عبور VNC را که در مراحل قبل ایجاد کرده‌اید، وارد کنید.
• روی Continue بزنید.

• محیط دسکتاپ اوبونتو باز می‌شود.

نکته: اگر scrcpy استفاده می‌کنید و آن را با دستور ذکرشده در ابتدای مقاله اجرا کرده‌اید، ابتدا با کلید‌های Alt+Shift+O صفحه‌ی دستگاه اندرویدی را که الان خاموش است، روشن کنید. سپس با استفاده از ژست دو انگشتی کوچک‌نمایی، صفحه‌ی دسکتاپ اوبونتو‌ی نمایش‌داده شده در RealVNC Viewer را تغییر اندازه دهید. خاموش کردن دوباره‌ی صفحه با استفاده از کلید‌های Alt+O صورت می‌گیرد. چرخاندن صفحه نیز با کلید‌های Alt+R ممکن می‌شود.

توقف سرور VNC

اگر دیگر نیازی به محیط دسکتاپ ندارید، برای توقف سرور VNC دستور زیر را در ترمینال اوبونتو (در ترموکس) اجرا کنید:

بسیاری از دستگاه‌های اندرویدی برای جلوگیری از مصرف منابع سیستمی، پردازش‌های پس‌زمینه را به‌طور خودکار متوقف می‌کنند؛ با‌این‌حال، این عملکرد طبیعی اندروید ممکن است باعث بسته شدن فرایند اجرای اوبونتو در پس‌زمینه شود. برای جلوگیری از این مشکل به‌صورت زیر عمل کنید:

• اگر در دستگاه اندرویدی خود Developer Options را فعال نکرده‌اید، آن را مطابق روش گفته‌شده در بخش مربوط به اجرای scrcpy (در ابتدای مقاله) فعال کنید.
• در بخش Developer Options گزینه‌ی Wireless Debugging را فعال کنید (برای این‌ کار باید وای‌فای دستگاه اندرویدی روشن باشد).
• در تنظیمات Wireless Debugging روی Pair with pairing code ضربه بزنید.
• کد جفت‌سازی (Pairing Code) و آدرس IP:Port را مشاهده خواهید کرد.

هنگام مشاهده‌ی Pairing Code و آدرس IP:Port در تنظیمات Wireless Debugging، شما نمی‌توانید بین برنامه‌های روی گوشی جابه‌جا شوید. یعنی اگر سعی کنید که به ترموکس برگردید و فرایند pair و connect کردن ترموکس را به اتمام برسانید، عملیات با شکست مواجه خواهد شد. برای حل این مشکل می‌توانید به یکی از دو روش زیر اقدام کنید:

روش ۱: با استفاده از قابلیت Split Screen در اندروید، در یک نیمه‌ی صفحه بخش تنظیمات Wireless Debugging و در بخش دوم اپلیکیشن ترموکس را باز کنید. سپس مراحل pair و connect و اجرای دستورات شل را انجام دهید.

روش ۲ (با استفاده از scrcpy): برای حل مشکل می‌توانیم هنگام باز بودن ترموکس در پنجره‌ی scrcpy، اپلیکیشن تنظیمات را در یک پنجره‌ی دیگر به‌طور مجزا باز کنیم:

• در پوشه‌ی استخراج‌شده‌ی فایل‌های scrcpy، بار دیگر روی فایل open_a_terminal_here.bat کلیک کنید.
• در پنجره‌ی ترمینال بازشده، دستور زیر را وارد کنید تا اپلیکیشن تنظیمات اندروید در یک پنجره‌ی جدید scrcpy باز شود:

• وارد تنظیمات Wireless Debugging در بخش Developer Options شوید.

• روی Pair with pairing code ضربه بزنید.

• کد جفت‌سازی (Pairing Code) و آدرس IP:Port را مشاهده خواهید کرد.

نصب Android Tools در ترموکس

• ترموکس را باز کنید و دستور زیر را برای نصب android-tools اجرا کنید:

Pair و Connect کردن ترموکس با Wireless Debugging

با داشتن Pairing Code و آدرس IP:Port، حال باید ترموکس را به‌عنوان دیباگر وایرلس به سیستم اندروید متصل کنیم. برای این‌ کار به‌صورت زیر عمل کنید:

• برای Pair کردن ترموکس با ADB دستور زیر را اجرا کنید (IP Address:Port و Pairing Code را با مقادیر نمایش‌داده‌شده در پاپ‌آپ بخش Wireless Debugging جایگزین کنید):

• برای Connect کردن ترموکس به ADB دستور زیر را اجرا کنید (IP Address:Port را مطابق تصویر با مقادیر مناسب پر کنید. آدرس آی‌پی و پورت با مقادیر استفاده‌شده برای دستور adb pair متفاوت خواهد بود).

غیرفعال کردن سیستم مدیریت پردازش‌های پس‌زمینه

پس از موفقیت‌آمیز بودن عملیات pair و connect از طریق ترموکس، سه دستور زیر را تک‌به‌تک برای جلوگیری از بسته‌شدن خودکار فرایند‌های پس‌زمینه اجرا کنید:

این سه دستور نظارت و محدودیت‌های اندروید بر پردازش‌های پس‌زمینه (Phantom Processes) را غیرفعال کرده و حداکثر مقدار مجاز آن‌ها را به بالاترین حد ممکن افزایش می‌دهند تا از بسته شدن برنامه‌های پس‌زمینه جلوگیری شود.

فعال کردن مجدد سیستم مدیریت پردازش‌های پس‌زمینه (در صورت نیاز)

اگر دیگر قصد استفاده از اوبونتو در دستگاه اندرویدی خود را نداشتید، پیشنهاد می‌شود مقادیر تغییر داده‌شده از سوی سه دستور shell (در مرحله‌ی قبل) را به حالت اولیه برگردانید. برای این کار سه دستور زیر را تک‌به‌تک اجرا کنید:

در این بخش دو خطای رایج نصب و اجرای اوبونتو روی گوشی را بررسی، Pi-Apps را برای دسترسی به برنامه‌های سازگار با معماری Arm نصب می‌کنیم و در نهایت روش حذف اوبونتو را توضیح می‌دهیم.

ممکن است هنگام اجرای vncstart با خطایی مشابه تصویر زیر مواجه شوید:

برای رفع این خطا، درون شل اوبونتو در ترموکس دستورات زیر را تک‌به‌تک اجرا کنید:

برای اطمینان از انجام موفقیت‌آمیز دستورات، دو دستور زیر را تک‌به‌تک اجرا کنید.

خروجی باید چیزی شبیه به تصویر باشد:

پس از نصب و ورود به محیط گرافیکی اوبونتو از طریق نرم‌افزار VNC، ممکن است مطابق تصویر زیر، برخی آیکون‌های سیستمی اوبونتو بارگذاری نشده باشند. این مشکل احتمالاً از دانلود اشتباه برخی فایل‌ها نشئت می‌گیرد.

راه‌حل اساسی رفع مشکل یادشده، حذف و نصب دوباره‌ی اوبونتو روی دستگاه اندرویدی است؛ اما اگر تنها آیکون‌‌پک پیش‌فرض ایراد داشته باشد، به‌صورت زیر آیکون پک دیگری را برای اوبونتو انتخاب کنید:

• روی دسکتاپ اوبونتو راست کلیک کنید.
• در بخش Applications، روی Settings بزنید و سپس Appearance را انتخاب کنید.

• در تب آیکون‌های تنظیمات Appearance، آیکون پیش‌فرض سیستم را به موردی دیگر تغییر دهید.

Pi-Apps یک پکیج‌ منیجر لینوکس است که امکان نصب آسان نرم‌افزارهای سازگار با معماری ARM را فراهم می‌کند. برای نصب Pi-Apps، دستور زیر را در ترموکس اجرا کنید:

پس از اتمام فرایند نصب به محیط دسکتاپ اوبونتو برگردید و Pi-Apps را از طریق آیکون آن اجرا کنید.

اگر دیگر به اوبونتو نیاز ندارید، می‌توانید با یکی از دو روش زیر آن را حذف کنید:

• روش ۱: پوشه‌ی modded-ubuntu را از ترموکس پاک کنید.
• روش ۲: ترموکس را به‌طور کامل حذف کنید.

با انجام مراحل این راهنما، نصب اوبونتو روی اندروید به‌سادگی امکان‌پذیر است و می‌توانید از یک محیط کامل لینوکسی روی گوشی یا تبلت خود بهره ببرید. علاوه‌بر‌این، برای تجربه‌ای روان‌تر، می‌توان از ابزارهایی مانند scrcpy جهت استفاده‌ی راحت‌تر از اوبونتو از طریق کامپیوتر استفاده کرد. در طول فرایند، بهینه‌سازی‌هایی مانند مدیریت پردازش‌های پس‌زمینه نیز پیشنهاد کردیم تا عملکرد سیستم پایدارتر باشد.

اگر با هرگونه مشکلی در طول فرایند نصب اوبونتو در ترموکس مواجه شدید، آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.