کشف شاخهای گمشده در درخت خانواده انسان: «پا کوچک» دقیقا کیست؟
فسیل مشهور «پا کوچک» (Little Foot) که بهعنوان یکی از کاملترین و شناختهشدهترین اسکلتهای اجداد انسان شناخته میشود، ممکن است با تمام تصورات چندین دهه ما تفاوت داشته باشد. پژوهشی جدید و هیجانانگیز، نشان میدهد این اسکلت با قدمت ۳٫۶۷ میلیون سال، در حقیقت متعلق به گونهای کاملاً جدید و ناشناخته از انسانتباران است؛ کشفی که میتواند یک شاخهی جدید را بهطور کامل به درخت خانوادگی انسان بیفزاید.
این اسکلت شگفتانگیز که کاملترین فسیل از سردهی استرالوپیتکوس (Australopithecus) است، پس از ۲۰ سال حفاری نفسگیر در سیستم غارهای استرکفونتین آفریقای جنوبی کشف شد. تا امروز، هویت او موضوع بحث در میان دانشمندان بود: پروفسور رونالد کلارک، کاشف فسیل، آن را استرالوپیتکوس پرومتئوس (Australopithecus prometheus) میدانست، در حالی که گروهی دیگر بر این باور بودند که این فسیل به گونهی شناختهشدهتر استرالوپیتکوس آفریکانوس (Australopithecus africanus) تعلق دارد.
اما حالا، مطالعهای به رهبری پژوهشگران استرالیایی، هر دو نظریه را به چالش میکشد. آنها معتقدند ویژگیهای پا کوچک با هیچیک از این دو گونه مطابقت ندارد. دکتر جسی مارتین، سرپرست پژوهش از دانشگاه لاتروب، با قاطعیت میگوید:
این فسیل، گونهای کاملاً ناشناخته و تاکنون نمونهبردارینشده از اجداد انسان به شمار میآید. ظاهر و ویژگیهای آن نه با استرالوپیتکوس پرومتئوس همخوانی دارد و نه شبیه تمام نمونههای استرالوپیتکوس آفریکانوس است که پیش از این از غارهای استرکفونتین کشف شده بودند.- دکتر جسی مارتین
این کشف شگفتانگیز تنها به یک نقطهی مبهم در تاریخ تکامل انسان اشاره نمیکند. دکتر مارتین که در دانشگاه کمبریج نیز به پژوهش مشغول است، تأکید میکند این احتمال وجود دارد که ما نه تنها یک نقطهی ناشناخته، بلکه در واقع شاخهای کامل و جدید از درخت خانوادگی انسانتباران را کشف کرده باشیم.
اما چه چیزی پا کوچک را تا این حد منحصربهفرد میسازد؟ تیم پژوهش تفاوتهای کلیدی را در پایه جمجمه شناسایی کرده است؛ ناحیهای که از نظر تکاملی بسیار پایدار است و بهسادگی تغییر نمیکند. به گفتهی مارتین، وجود تفاوت در این بخش، نشانهای بسیار قوی از تعلق فسیل به گونهای متفاوت است.
- فسیل انقلابی صد ساله شد؛ داستان جمجمهای که مسیر انسانشناسی را تغییر داد20 بهمن 03مطالعه '4
تیم با احترام به تلاشهای پروفسور کلارک، پا کوچک را بهطور رسمی طبقهبندی نکرده و پیشنهاد داده است که افتخار نامگذاری این گونهی جدید احتمالی، به تیمی تعلق گیرد که بیش از دو دهه از عمر خود را صرف بیرونکشیدن این گنجینه از دل سنگ کرده است.
علاوه بر بحث بر سر هویت، سن دقیق پا کوچک نیز همچنان محل اختلاف میان دانشمندان است. در حالی که برخی قدمت آن را حدود ۳٫۶۷ میلیون سال تخمین میزنند، گروهی دیگر معتقدند این فسیل جوانتر بوده و نمیتواند قدیمیتر از ۲٫۸ میلیون سال باشد. با وجود این موارد، یک نکته قطعی است: داستان پا کوچک هنوز به پایان نرسیده و همچنان به بازنویسی و غنیسازی درک ما از گذشتهی پر رمز و راز و طولانی بشر ادامه میدهد.
مطالعه در مجلهی آمریکایی مردمشناسی زیستی منتشر شده است.