چگونه درصد بگیریم؟ نحوه محاسبه درصد در چند ثانیه

ما در زندگی واقعی همیشه از درصد استفاده می‌کنیم. درصدها را تقریباً در همه‌جا دیده‌ایم: در تبلیغات، فروشگاه‌ها، رسانه‌ها، اینترنت و دنیای فناوری. به‌عنوان مثال براساس بررسی‌های زومیت، تراشه‌ی اگزینوس ۱۵۸۰ در گلکسی A56 درمقایسه‌با اگزینوس ۱۴۸۰ موجود در گلکسی A55، تا ۱۵ درصد عملکرد پردازشی بهتری دارد. این نوع محاسبه درصد به کاربران کمک می‌کند تا انتخاب هوشمندانه‌تری در خرید گوشی داشته باشند.

تصور کنید قیمت محصولی از یک میلیون تومان به یک‌ میلیون و دویست هزار تومان افزایش پیدا کند؛ اگر ندانیم چگونه درصد بگیریم، ممکن است این افزایش را ناچیز بدانیم؛ در‌حالی‌که همین تغییر، ۲۰ درصد افزایش قیمت را نشان می‌دهد.

به‌طور کلی، دانستن اینکه چگونه درصد بگیریم و درک مفهوم آن اهمیت زیادی دارد؛ چرا که به ما کمک می‌کند هزینه‌ها را مدیریت کرده و در زمان صرفه‌جویی کنیم.

درصد روشی برای نشان‌دادن یک عدد به‌صورت کسری از ۱۰۰ است و با نماد «٪» نمایش داده می‌شود. از درصد معمولاً برای مشخص‌کردن سهم یک مقدار از کل یا مقایسه‌ی دو عدد استفاده می‌کنند.

برای مثال، اگر در فروشگاهی ۱۰۰ پاوربانک وجود داشته باشد و ۲۵ عدد آن سفید باشند، می‌گوییم ۲۵ درصد از پاوربانک‌های موجود در فروشگاه سفید هستند. دانستن فرمول درصد گیری در چنین موقعیت‌هایی بسیار کاربردی است.

وقتی نحوه‌ی درصد گیری با ماشین حساب یا حتی ذهنی را بلد باشیم، در موقعیت‌های مختلفی می‌توانیم از آن بهره ببریم؛ از خرید و فروش گرفته تا محاسبات شخصی. مثلاً اگر بدانیم چجوری درصد حساب کنیم، می‌توانیم تخفیف‌های واقعی فروشگاه‌ها را به‌درستی بررسی کنیم.

روش محاسبه درصد به معنای یافتن سهم یک چیز نسبت به کل، برحسب ۱۰۰ است. دو روش برای حساب کردن درصد وجود دارد:

۱. تغییر مخرج کسر به ۱۰۰: در این روش کسر معادل کسر اصلی را پیدا می‌کنیم، به‌طوری که مخرج حاصل ۱۰۰ شود؛ با در نظر گرفتن اینکه نماد «/» به‌مفهوم خط کسری است، می‌خواهیم ببینیم کسر ۴/۲۵ چند درصد است.

حالا کسر ما شده است ۱۶/۱۰۰، یعنی ۱۶ درصد.

۲. با استفاده از روش واحد: در این روش فقط کسر را در ۱۰۰ ضرب می‌کنیم تا درصد را به دست آوریم. مثلاً:

وقتی دو یا چند مقدار داریم که جمع آن‌ها به ۱۰۰ می‌رسند، برای محاسبه‌ درصد هر مقدار، آن را نسبت به مجموع کل حساب می‌کنیم؛ مثلاً در سازمانی می‌خواهیم تلویزیون‌هایی در سه ابعاد مختلف خریداری کنیم.

• تلویزیون هوشمند با ابعاد ۴۲ اینچ: ۳۹ عدد
• تلویزیون هوشمند با ابعاد ۷۵ اینچ: ۲۶ عدد
• تلویزیون هوشمند با ابعاد ۵۵ اینچ: ۳۵ عدد

همان‌طور که گفتیم، برای محاسبه درصد، هر مقدار را نسبت به مجموع کل در نظر می‌گیریم. بنابراین در این مثال داریم:

پس درصد هر نوع تلویزیون نسبت به کل خرید، به ترتیب ۳۹ درصد، ۲۶ درصد و ۳۵ درصد است.

اگر مجموع کل آیتم‌ها برابر با ۱۰۰ نباشد، باز هم می‌توان درصد هر مورد را محاسبه کرد. کافی است مقدار هر آیتم را بر مجموع کل تقسیم کنیم و حاصل را در ۱۰۰ ضرب کنیم.

به‌عنوان مثال، در فروشگاهی ۸ بند مشکی و ۱۲ بند نارنجی برای گلکسی واچ اولترا موجود است. در اینجا، تعداد کل بندها ۲۰ عدد می‌شود که برابر با ۱۰۰ نیست. در‌این‌‌حالت می‌توان درصدها را بدین صورت محاسبه کرد:

بنابراین، ۴۰ درصد از بندها مشکی و ۶۰ درصد نارنجی هستند.

اگر می‌خواهید با انواع روش‌های میانگین‌گیری در اکسل آشنا شوید، مقاله‌ی محاسبه میانگین در اکسل می‌تواند برایتان مفید باشد.

یکی از رایج‌ترین ابزارها، ماشین حساب است. نحوه محاسبه درصد با ماشین حساب دو روش دارد:

۱. نحوه محاسبه درصد با ماشین حساب به‌کمک دکمه‌ی درصد

فرض کنید می‌خواهید ۱۹ درصد از عدد ۲۰ را به‌دست آورید. برای این‌کار کافی است پس‌ از وارد کردن عدد ۲۰، آن را در عدد ۱۹ ضرب و جلوی آن از علامت درصد استفاده کنید:

بنابراین، ۱۹ درصد از ۲۰ برابر است با ۳٫۸.

۲. نحوه محاسبه درصد با ماشین حساب به‌صورت دستی با تبدیل درصد به عدد اعشاری

برای محاسبه درصد با ماشین حساب به‌صورت دستی مراحل زیر را پیش ببرید:

• مرحله‌ی اول: علامت درصد را بردارید و بعد از اعشار دو صفر اضافه کنید. مثلاً، ۱۹ درصد می‌شود ۱۹٫۰۰

• مرحله‌ی دوم: با حرکت‌دادن اعشار دو مکان به سمت چپ، درصد را به اعشار تبدیل کنید:

• مرحله‌ی سوم: عدد حاصل را در ۲۰ ضرب کنید.

حالا می‌خواهیم نوع دیگری از سؤال را بررسی کنیم.

۱۹ چند درصد از ۲۰ است؟

• مرحله اول: سؤال را به‌صورت کسری بازنویسی کنید. «۱۹ از ۲۰» می‌شود:

• مرحله دوم: برای تبدیل این عدد به درصد، آن را در ۱۰۰ ضرب می‌کنیم:

پس ۱۹، برابر با ۹۵ درصد از ۲۰ است؛ یعنی اگر عدد ۲۰ را به ۱۰۰ قسمت مساوی تقسیم کنیم، ۹۵ قسمت از آن برابر با ۱۹ می‌شود. این نوع محاسبه کمک می‌کند بفهمیم یک عدد درمقایسه‌با عدد دیگر چه سهم یا درصدی دارد، یعنی چقدر از آن را تشکیل می‌دهد.

آیا می‌دانستید گوگل ماشین‌حساب داخلی دارد؟ به‌عبارت‌دیگر، می‌توانید از ویژگی جست‌وجوی گوگل درست مانند ماشین‌حساب برای درصد گرفتن استفاده کنید.

شما همچنین می‌توانید نحوه درصد گیری را در بخش جست‌وجوی گوگل به‌ صورت‌های زیر وارد کنید:

در این بخش فرمول محاسبه‌ی درصد تست با نمره منفی و همچنین فرمول محاسبه‌ی درصد بدون نمره منفی را توضیح می‌دهیم. از این فرمول می‌توانید به‌عنوان فرمول درصد گیری کنکور با ضریب استفاده کنید.

حتماً دیده‌اید که در برخی آزمون‌ها انتخاب پاسخ نادرست، تأثیر منفی‌ای بر درصدگیری ندارد. در این موارد فقط باید جواب‌های درست را بر تعداد کل سؤالات تقسیم و نتیجه را در ۱۰۰ ضرب کنید تا درصد آن درس محاسبه شود.

۱۰۰×(تعداد کل پرسش‌ها/تعداد جواب‌های صحیح) = درصد بدون نمره منفی

مثلاً اگر فردی از ۵۵ سؤال ریاضی ۳۰ جواب صحیح و ۱۷ جواب غلط داده باشد، با توجه به فرمول فوق، درصد درس ریاضیات ٪۵۴.۵۴ می‌شود.

در این فرمول تعداد سؤال‌ها را سه‌برابر کرده‌ایم و به ازای هر جواب صحیح، سه امتیاز مثبت و به‌ازای هر جواب غلط یک امتیاز منفی داده‌ایم. فرمول درصد گیری با نمره منفی از قرار زیر است:

(تعداد کل پاسخ‌ها×۳) / [(تعداد پاسخ‌های غلط) - (تعداد پاسخ‌های صحیح×۳)] × ۱۰۰= درصد با

نمره منفی

حالا مثال قبل را با احتساب نمره منفی بررسی می‌کنیم. با قراردادن اعداد در فرمول درصد گیری با نمره منفی، درصد ریاضیات با احتساب نمره‌ی منفی ٪۴۴.۲۴ می‌شود.

برای محاسبه‌ی درصد اختلاف مدت‌زمان انجام کار به مثال زیر توجه کنید:

نفر اول کاری را در مدت‌زمان ۹۰ دقیقه انجام می‌دهد و نفر دوم همان‌ کار را در مدت‌زمان ۱۲۰ دقیقه به پایان می‌رساند. حالا نفر اول کار مورد نظر را چقدر سریع‌تر انجام داده است؟

۱- (مدت‌زمان نفر اول/مدت‌زمان نفر دوم) = درصد اختلاف مدت‌زمان انجام کار

عدد ۰٫۳۳ بدین مفهوم است که نفر اول ۳۳ درصد سریع‌تر از نفر دوم، آن کار را به انجام می‌رساند.

گاهی می‌خواهیم بدانیم قیمت یا عددی چقدر تغییر کرده است. در این مواقع، درصد افزایش یا درصد کاهش را با فرمول‌های زیر محاسبه می‌کنیم.

افزایش درصد به میزان تغییر یک مقدار در طول زمان اشاره دارد؛ یعنی چقدر یک عدد نسبت به مقدار اولیه‌اش بیشتر شده است. برای محاسبه‌ی افزایش درصد، می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

۱۰۰ × [مقدار اولیه ÷ (مقدار اولیه - مقدار جدید افزایش‌یافته)] = درصد افزایش

مثلاً، قیمت مودم از ۵ میلیون تومان به ۶ میلیون تومان افزایش یافته است. حالا می‌خواهیم درصد افزایش را محاسبه کنیم.

کاهش درصد به میزان تغییر یک مقدار در طول زمان اشاره دارد؛ یعنی چقدر یک عدد نسبت به مقدار اولیه‌اش کمتر شده است. برای محاسبه‌ی کاهش درصد، می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

۱۰۰ × [مقدار اولیه ÷ (مقدار اولیه - مقدار جدید کاهش‌یافته)] = درصد کاهش

مثلاً، یکی از تعرفه‌‌های اینترنت موبایل در طول جشنواره از ۱۲۷ هزار تومان به ۱۰۳ هزار تومان کاهش یافته؛ حالا درصد کاهش مربوطه چقدر است؟

برای نمایش بهتر درصدها، می‌توانید از رسم نمودار در اکسل با فرمول استفاده کنید تا داده‌ها به شکل تصویری و قابل فهم‌تری نشان داده شوند.

برای تبدیل چند برابر به چند درصد می‌توان آن را به دو شکل بررسی کرد:

۱. اگر بخواهیم بگوییم دو برابر معادل چند درصد است،‌ باید صورت و مخرج را در عددی ضرب کنیم که مخرج برابر با ۱۰۰ شود. بدین ترتیب، صورت و مخرج را در ۱۰۰ ضرب می‌کنیم؛ بنابراین، خواهیم داشت:

۲. اگر بخواهیم بگوییم مقدار چیزی دو برابر شده و حالا مقدار آن چند درصد افزایش یافته است، از فرمول زیر استفاده می‌کنیم:

۱۰۰ × [مقدار اولیه ÷ (مقدار اولیه - مقدار جدید افزایش‌یافته)] = درصد افزایش

به‌عنوان مثال فرض کنید که عملکرد چندهسته‌ای تراشه‌ی M4 درمقایسه‌با M3 بالغ‌بر ۱۰۰ درصد افزایش یافته باشد؛ اگر امتیاز عملکرد چندهسته‌ای تراشه‌ی M3 معادل ۱۰ هزار باشد، امتیاز M4 بدین‌شکل به‌دست می‌آید:

برای تبدیل درصدها به اعشار، فقط % را با «تقسیم بر ۱۰۰» جایگزین کنید. مثلاً:

برای تبدیل اعشار به درصد، فقط در ۱۰۰ ضرب کنید.

درصدگیری مهارتی ساده اما بسیار مهم در زندگی روزمره است. فرقی نمی‌کند که در حال محاسبه‌ی سود و زیان باشید یا تحلیل نتایج یک آزمون؛ یادگیری نحوه درصد گیری و تمرین آن، باعث می‌شود همیشه تصمیمات دقیق‌تری بگیرید. در این مطلب با آموزش درصدگیری آشنا شدیم؛ امیدواریم بتوانید از آن در موقعیت‌های مختلف استفاده کنید.

اگر قصد دارید عملیات‌های مختلف ازجمله جمع را در اکسل انجام دهید، مقاله‌ی جمع زدن اتوماتیک در اکسل می‌تواند به شما کمک کند.