چرا مایکروسافت و نوکیا می‌توانند ولی گوگل وموتورولا نمی‌توانند؟

در ابتدا باید عرض کنم که این مقاله نظر شخصی و نوشته اینجانب است و هیچگونه ارتباطی با اهداف و دیدگاه وب‌سایت زومیت ندارد. مطمئن باشید هیچ دیدگاهی صد در صد درست نیست و در صورت مخالفت با این دیدگاه شما کاملاً اختیار دارید که در بخش نظرات انتقاد خود را ارایه کنید. این مقاله تنها به منظور بررسی و یادگیری جمعی ما دوستداران تکنولوژی گردآوری و نوشته شده است.

در این مقاله به بررسی اینکه سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه (R&D) تا چه حد می‌تواند بر افزایش فاصله بین شرکت‌ها کمک کند، می‌پردازیم و در نهایت می‌خواهیم دلیل این اختلاف فاحش تکنولوژی بین تیم مایکروسافت-نوکیا و گوگل-موتورولا را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.

مایکروسافت،گوگل، اپل، موتورولا و نوکیا همگی نام‌هایی هستند که تا 5 سال قبل زیاد با یکدیگر ارتباطی نداشتند، اپل قانع شده بود که در دنیای کامپیوتر شخصی از مایکروسافت شکست خورده و در کسب‌و‌کار موسیقی و سخت‌افزار فعالیت داشت. گوگل خدمات جستجو و تبلیغات هوشمند ارایه می‌کرد، نوکیا و موتورولا نیز هر کدام بر بخشی از بازار موبایل چنگ انداخته بودند. مشکل از زمانی آغاز شد که اپل تصمیم به عرضه آیفون گرفت. همه آیفون را در حد یک موج کوتاه می‌دانستند که به‌زودی فرو می‌نشیند و همگی با آسودگی به کسب‌و‌کار خود ادامه خواهند داد. اما داستان آن‌گونه که استیو بالمر و مدیران دیگر شرکت‌ها تصور می‌کردند پیش نرفت.

نوکیا به محض انتشار آیفون دچار ضربه شدیدی شد، این موضوع به نوکیا ختم نشد و گریبان دیگر شرکت‌ها مانند RIM با سیستم عامل بلک‌بری را هم گرفت. آیفون در حال تبدیل شدن به تنها گزینه بود.

همان‌طورکه در شکل مشاهده می‌کنید رنگ قرمز نشان‌دهنده قیمت سهام و رنگ آبی میزان اختراعات به ثبت رسیده نوکیا است. این کاهش شدید در نوآوری و افت قیمت سهام نوکیا، ناشی از کاهش شگفت‌انگیز فروش سیمبین در بازار تلفن هوشمند بوده است. این اتفاق تنها برای نوکیا نیافتاد، شرکت‌هایی مانند RIM و مایکروسافت نیز بازار هرچند کوچکتر خود را ماه به ماه از دست دادند.

در همین هنگام گوگل در پشت پرده پروژه طراحی سیستم عامل خود را با انگیزه بیشتری دنبال کرد، چراکه موفقیت یک سیستم‌عامل جدید را به عینه دیده بود. جالب اینجا است که استیو جابز، اریک اشمیت را به جلسه‌ای محرمانه برای طراحی آیفون و سیستم عامل iOS دعوت کرده بود و در آن زمان نمی‌دانست که یکی از رقبای خود را به این جلسه حساس دعوت کرده است.

ناگهان اپل آیپد را به بازار عرضه کرد، محصولی که از جهات بی‌شماری عیب و ایراد داشت، البته از دید کسانی که فقط به لیست امکانات می‌اندیشیدند و نه به تجربه کاربر. آیپد 1 تقریباً همان آیفون بزرگ بود و یک صفحه‌نمایش بسیار با کیفیت IPS با حساسیت بالا نسبت به لمس انگشتان را به همراه داشت. همه فکر می‌کردند که این محصول نمی‌تواند جایگاه بزرگی در بازار پیدا کند. اما یک اتفاق جالب رخ داد و آن چنگ انداختن به بازار کامپیوتر شخصی بود. این محصول شاید کارهای بسیار محدودی را انجام می‌داد، اما این کارهای محدود را بسیار بهتر از ابزارهای دیگر انجام می‌داد. سیاستِ «انجام کامل یک مجموعه کار ناقص بهتر از انجام ناقص یک مجموعه کار کامل است» جواب داد و آیپد کم کم جایگاه خود را یافت و به حیطه کامپیوتر شخصی نفوذ کرد.

در آماری که در عکس مشاهده می‌کنید اعداد جالبی وجود دارد. اپل که سال‌ها در بازار کامپیوتر شخصی در رده‌های پایین جدول حضور داشت، حالا ناگهان به میمنت حضور آیپد در رده اول حضور دارد، چراکه آیپد در آمارها یک کامپیوتر شخصی به حساب می‌آید.

حال به جمله اول مقدمه می‌رسیم، اینکه دیگر مایکروسافت، گوگل، اپل، نوکیا و موتورولا هر کدام راه خود را نمی‌روند، محصولات جدید اپل به همه بازارها هجوم برده است و این شرکت‌ها باید دست به کار شوند.راه حل چیست؟ چگونه درمقابل مشکلی که به این حد پیشرفت کرده باید مقابله کرد؟ مشارکت.

مایکروسافت پس از نا‌امیدی از موفقیت ویندوز موبایل، به نوکیا غول خفته روی آورد و به همین منظور در این شرکت 1 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرد. در ادامه گوگل نیز برای دستیابی به 12 هزار اختراع ثبت شده موتورولا (بخش دستگاه‌های موبایل این شرکت و نه بخش مخابراتی) برای مقابله قانونی و تکنولوژیکی با اپل، Motorola Mobility را خریداری نمود و تشکیل تیم داد.

در دوره کارشناسی ارشد مقاله‌ای برای درس تجارت الکترونیک ارایه کردم با این مضمون که چگونه شرکت‌هایی مانند اپل با هزینه کم در تحقیق و توسعه به این موفقیت چشم‌گیر رسیدند. سرتان را درد نیاورم، به این نتیجه رسیدم که شناخت بازار عامل مهمی برای موفقیت کوتاه مدت و میان مدت است و اپل نیاز بازار را بهتر از دیگران تشخیص داده است. شاید به همین خاطر تعداد مدل‌های کمی ارایه می‌کند و سود بیشتری بدست می‌آورد، چون می‌داند هدف کجاست و یک تیر برای زدن هدف کافی است.

اما حالا بعد از کنفرانس نوکیا دید تازه‌ای به ذهن من سرازیز شد. اینکه چگونه این همه تکنولوژی و فناوری بسیار پیشرفته ناگهان در یک محصول نمایان می‌شود. دیگر بحث تنها بر سر افزایش سرعت پردازنده یا تراکم بالاتر پیکسل‌ها در صفحه‌نمایش نیست. تکنولوژی‌های پیشرفته ارایه شده در این کنفرانس برای مشکلات اساسی راه‌حل ایجاد کرده‌اند که سال‌ها کسی به آن‌ها توجه لازم را نکرده بود.

اینکه سرعت رفرش شدن صفحه آنقدر زیاد شود که متون در هنگام حرکت صفحه شفاف و واضح نمایش داده شوند، یک مشکل فراموش شده بود، مشکلی که همه ما از آن نفرت داریم و باعث می‌شود که به مجازی بودن دنیای درون موبایل پی ببریم. اما ازآنجاکه همه ابزارها این مشکل را داشتند به آن عادت کرده بودیم.

اشیاء متحرک در عکس، بازده پایین دوربین در عکس برداری در نور کم، تأثیر فاحش لرزش دست در عکس و فیلم‌برداری، غیر قابل استفاده بودن سیستم لمسی صفحه‌نمایش در هنگام استفاده با دستکش و بسیاری مشکلات دیگر، شاید حتی با گلکسی اس 5 یا آیفون 8 هم برطرف نمی‌شد. پس چرا ناگهان همه اینها را دو شرکت نوکیا و مایکروسافت حل کردند و بالاخره تلنگر اپل و در ادامه آن گوگل آن‌ها را از خواب 5 ساله بیدار کرد.

به آمارهای موجود در عکس هایی که از وب‌سایت سازمان معتبر The Economics of Industrial Research & Innovation - IRI استخراج کرده‌ام توجه کنید:

برای ساده شدن کار من اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در بخش R&D را استخراج کرده‌ام که در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

در سال‌های 2008 تا 2011 شرکت مایکروسافت نزدیک به 24 میلیارد دلار در بخش تحقیق و توسعه هزینه کرده و نوکیا هم‌تیمی مایکروسافت نیز نزدیک به 20.4 میلیارد دلار در پروژه‌های تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کرده است.

این درحالی است که گوگل تا سال 2010 اصلا جزو 50 شرکت اول سرمایه‌گذار در بخش تحقیق و توسعه نبوده است و موتورولا تنها یک بار در جمع 50 نفر اول بوده و 2.9 میلیارد دلار هزینه کرده است.

با همه این اوصاف به نظر شما نتیجه مجموع 45 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم، اختراعات و تکنولوژی‌های بیشتری را نتیجه می‌دهد یا 7 تا 8 میلیارد دلار؟ تازه در نظر داشته باشید که اعم این ۷ تا ۸ میلیارد دلار در بخش‌هایی هزینه شده‌اند که ارتباط چندانی با محصولات معرفی شده موتورولا-گوگل نداشتند.

البته این را هم باید در نظر داشت که ترکیب سامسونگ و گوگل نیز نتیجه خارق‌العاده‌ای نداد، با اینکه سامسونگ یکی از تنها شرکت‌های آسیایی حاضر در جمع 50 شرکت اول در زمینه سرمایه‌گذاری در تحقیقات و توسعه است. اما نتیجه این تیم گلکسی نکسوس بود که درمقابل رقبا از دید سخت‌افزاری حرفی برای گفتن نداشت، هرچند از دید نرم‌افزاری جز بهترین‌ها بود و یک دلیل آن شاید ضعف در رهبری سازمانی یا رقابت داخلی بین گوگل و سامسونگ باشد که موجب شده سامسونگ تمام قدرت خود را برای محصول مشترک خرج نکند. اما نوکیا و مایکروسافت در حوزه‌ی تلفن هوشمند رقیب نیستند.

نکته بعدی در این است که شرکت نوکیا همان‌طور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید، این هزینه‌های هنگفت را تنها در زمینه گوشی‌های همراه و تکنولوژی‌های اطراف آن انجام داده است، در صورتی که سامسونگ هزاران نوع محصول الکترونیکی و دیجیتال دیگر نیز در لیست محصولات خود دارد و هزینه‌ی بزرگی که به موبایل ارتباط دارد بیشتر در زمینه صفحه‌نمایش، سیستم-روی-یک-چیپ (SoC) و حافظه است. که تقریباً هر شرکتی قادر به تهیه آن‌ها از دیگر تأمین‌کنندگان است.

البته اعداد شکل بالا تا حدی با آمار ارقامی که The Economics of Industrial Research & Innovation - IRI مغایرت دارد، اما شما کاملاً افزایش سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه نوکیا را پس از حضور آیفون در بازار از سال 2007 مشاهده می‌کنید.

علت این افزایش ناگهانی افزایش درآمد نبوده است، بلکه این موضوع نتیجه حذف هزینه‌های 2 یا 3 میلیارد دلاری سالیانه‌ی سیستم عامل سیمبین است که در راه درست هزینه شده است.

حال تا حدی مسئله روشن‌تر شده است. تحقیق و توسعه شاید در کوتاه مدت پاسخ ندهد، اما در دراز مدت می‌تواند در چنین روزی به یاری سرمایه‌گذاران آن‌ها برسد. نوکیا و مایکروسافت هزاران تکنولوژی‌ و اختراع را ایجاد کردند، اما تاکنون نتوانستند آن‌ها را در یک جا و به صورت یک محصول یکپارچه و قابل درک به مشتریان ارایه کنند. برای همین است که موتورولا تنها با بهبود چند بخش مانند صفحه‌نمایش و پردازنده که تقریباً دردسترس تمامی رقبا است کنفرانس خود را به پایان رساند. شاید زمان آن باشد که توجه بیشتری به تحقیق و توسعه (R&D) شود.

یکی از امتیازات جدید لومیا 920 پرچم‌دار این دوشرکت، قابل لمس بودن فواید تکنولوژی‌های بکار رفته در آن برای کاربران است. دیگر لازم نیست که به کاربر توضیح داده شود که پردازنده ما 2 برابر پردازنده دیگران قدرت پردازش دارد و کاربران پاسخ دهند خوب به چه کار من می‌آید؟

نوکیا و مایکروسافت درمقابل، با دوربین ضد لرزش یا امکان عکس‌برداری در نور کم و بدون فلش، پاسخ دادند. به‌عنوان مثالی دیگر در کنفرانس هفته گذشته از رفش‌ریت بالای نمایشگر که موجب نمایش روان فیلم یا مرور صفحات می‌شود، صحبت به میان آمد. قدرت این امکانات در معیارهای کیفی و ملموس است و نه در اعداد و ارقام بی معنی که مفهومی برای مصرف‌کننده عادی ندارند.

حال باید دید که این همه تکنولوژی در یک جا می‌تواند رقبای بزرگی همچون آیفون و اندروید را کنار بزند؟ آیا آیفون جدید می‌تواند ورق را دوباره برگرداند و نگاه‌ها را به سمت خود جلب کند؟