دستاورد انقلابی در درمان ناباروری؛ ساخت بافت رحم در محیط آزمایشگاه امکان‌پذیر شد

پژوهشگران موفق شده‌اند لایه داخلی رحم را به شکلی باورنکردنی در محیط آزمایشگاهی بازسازی کنند. این دستاورد بزرگ، دریچه‌ای را به‌سوی درک مراحل آغازین حیات و البته دلایل شکست‌های دردناک در بارداری گشوده است.

ماجرا از آنجا شروع شد که تیم پژوهشی در مؤسسه‌ی بابراهام کمبریج، بافت‌هایی را از زنان داوطلب دریافت کردند. تیم با مهندسی دقیق، دو نوع سلول کلیدی را کنار هم قرار دادند: سلول‌های استرومال که اسکلت‌بندی رحم را می‌سازند و سلول‌های اپی‌تلیال که پوشش داخلی آن را تشکیل می‌دهند. وقتی رویان‌های اهدایی حاصل از لقاح مصنوعی (IVF) روی این بستر مهندسی‌شده قرار گرفتند، اتفاقی شگفت‌انگیز رخ داد. رویان‌ها دقیقاً مانند رحم طبیعی، شروع به لانه‌گزینی کردند.

مدل آزمایشگاهی به دانشمندان امکان داد تا به «گفت‌وگوی شیمیایی» میان رویان و رحم گوش دهند. درست در لحظه‌ای که رویان شروع به نفوذ می‌کند، سیگنال‌هایی ردوبدل می‌شود که برای بارداری سالم حیاتی است. جالب اینجاست که در محیط مصنوعی، حتی هورمون بارداری (hCG) نیز ترشح شد؛ همان هورمونی که باعث می‌شود خط دوم تست بارداری به رنگ آبی درآید. این یعنی مدل ساخته‌شده، عملکردی کاملاً واقعی و مشابه بدن انسان دارد.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های درمان ناباروری، نرخ بالای شکست در مرحله‌ی لانه‌گزینی است. دکتر راگ‌گان توضیح می‌دهد که حدود نیمی از رویان‌ها هرگز موفق به اتصال نمی‌شوند و تا امروز دلیلش را نمی‌دانستیم. با این فناوری جدید، دانشمندان توانستند تا ۱۴ روز پس از لقاح (سقف قانونی پژوهش)، رشد رویان را زیر نظر بگیرند. پژوهشگران در آزمایش یکی از سیگنال‌های ارتباطی را مسدود کردند و دیدند که بافت سازنده‌ی جفت دچار نقص‌های شدید شد. این نوع آزمایش‌های علت‌ومعلولی، کلید حل معمای سقط‌های مکرر است.

در مطالعه‌ای جداگانه، پژوهشگران چینی لایه داخلی رحم را بازسازی و داروهایی را شناسایی کرده‌اند که ممکن است نرخ لانه‌گزینی را در بیماران دارای «شکست مکرر لانه‌گزینی» (RIF) بهبود بخشد؛ وضعیتی که در آن رویان‌های با کیفیت حاصل از لقاح مصنوعی نمی‌توانند حاملگی را برقرار کنند.

پروفسور جان اپلین از دانشگاه منچستر، معتقد است که با وجود ۴۰ سال پیشرفت در روش‌های کمک‌باروری، نرخ موفقیت لانه‌گزینی همچنان پایین است. او می‌گوید مراحل اولیه که جفت باید اکسیژن و غذا را به رویان برساند، پاشنه‌ی آشیل بسیاری از بارداری‌ها است.

اپلین افزود: «هنگامی که رویان لانه‌گزینی می‌کند، یک برنامه آغاز می‌شود تا جفت شروع به رشد کند و مواد مغذی و اکسیژن را به رویان برساند. مراحل ابتدایی که برای پیشرفت حاملگی بسیار حیاتی هستند، به‌خوبی شناخته نشده‌اند و اغلب با شکست مواجه می‌شوند. این پژوهش اجازه می‌دهد درمان‌هایی بررسی شوند که به بهبود کارایی لانه‌گزینی کمک می‌کنند.»

پژوهش در نشریه‌ی Cell منتشر شده است.