بستهبندیهای رایج غذایی منبع آلودگی میکروپلاستیکی هستند
حتی استفادهی معمول و صحیح از بستهبندی غذا هم میتواند خوراکیهای شما را با لایهای از میکروپلاستیک آلوده کند. براساس مروری دقیق از ۱۰۳ پژوهش علمی دربارهی آلودگی میکروپلاستیکی در غذا، کارهایی بهسادگی باز کردن یک بطری پلاستیکی نوشیدنی یا استفاده از تختهی پلاستیکی برش، میتواند ذرات بسیار ریزی از پلیمرهای رایج را جدا کند.
بطریهای شیشهای که از واشر پلاستیکی استفاده میکنند، جعبههای پیتزای پوشیدهشده با پلاستیک، لیوانهای قهوهی یکبارمصرف با لایهی داخلی پلاستیکی، چایهای کیسهای پلاستیکی، بستهبندیهای پلاستیکی و ظروف پلاستیکی مخصوص مایکروویو هم میکروپلاستیکها را به اطراف پخش میکنند.
لیزا زیمرمن، زیستشناس از مؤسسهی غیرانتفاعی انجمن بستهبندی غذا در سوئیس میگوید: «این اولین شواهد نظاممند است که نشان میدهد حتی استفادهی عادی و هدفمند از مواد غذایی در بستهبندیهای پلاستیکی میتواند آنها را با میکروپلاستیک و نانوپلاستیک آلوده کند؛ ما دریافتیم که خود بستهبندی غذا، منبع مستقیم میکروپلاستیکها و نانوپلاستیکهای اندازهگیریشده در مواد غذایی است.»
هرچه دانشمندان بیشتر به بررسی میکروپلاستیکها و نانوپلاستیکها (MNPs) میپردازند، بیشتر مشخص میشود که این ذرات چقدر در همهجا گسترده شدهاند. این تکههای بسیار ریز، آنقدر کوچکاند که با چشم دیده نمیشوند و در اثر استفاده یا تجزیهی انواع پلیمرها در محیط آزاد میشوند.
پلاستیک در دنیای امروزی فراگیر است و بهعنوان راهحلی ارزان و آسان برای تولید همهچیز، از ظروف نگهداری گرفته تا پوشاک و مبلمان درنظر گرفته میشود. بر اساس یافتهها در دهههای اخیر مقاومت پلاستیک در برابر تجزیه بهمعنای مصون بودن آن از خردشدن نیست و ذرات ریز آن بهراحتی وارد اکوسیستمها میشوند.
براساس پژوهشها، میکروپلاستیکها در سراسر بدن انسان حتی در جفت جنین یافت میشوند. همچنین در هر اندام اصلی موشها، از جمله در جنینهایشان، نیز دیده شدهاند.
موضوع نگرانکننده این است که ما هنوز درک بسیار اندکی از تأثیرات ذرات پلاستیک بر سلامت داریم؛ هرچند نشانهها امیدوارکننده نیستند: مطالعهای در سال گذشته نشان داد بیمارانی که دچار سکتهی قلبی یا مغزی شدهاند و غلظت بالایی از میکروپلاستیک در پلاک شریان کاروتیدشان وجود داشته، با افزایش قابلتوجه خطر مرگ روبهرو بودهاند.
- میکروپلاستیکها میتوانند جریان خون در مغز را مسدود کنند17 بهمن 03مطالعه '2
- پلاستیک در آشپزخانه؛ آیا بستهبندی مواد غذایی ما ایمن است؟08 مهر 03مطالعه '6
- غذاهای سالم حامل تهدید پنهان: میکروپلاستیکها از مزرعه به بشقاب سالاد ما میرسند14 خرداد 04مطالعه '3
زیمرمان و همکارانش ۱۰۳ مطالعه را بررسی کردند که به وجود ذرات پلاستیکی در غذا و شبیهسازهای غذایی پرداخته بودند. از این مطالعات، ۶۰۰ گزارش دربارهی تماس مواد غذایی با پلاستیک استخراج شد که در ۹۶ درصد آنها، وجود میکرو یا نانوپلاستیک گزارش شده بود. دادهها در یک داشبورد قابل جستوجو و فیلتر نیز گردآوری شدهاند که همه میتوانند به آن دسترسی داشته باشند؛ کاربران میتوانند نوع بستهبندی یا ظروف پلاستیکی، از شیشه شیر گرفته تا بستهبندیهای دیگر را جداگانه بررسی کنند.
از سویی، پژوهشهای دیگر نشان میدهند برای برخی از اقلام پلاستیکی قابل استفادهی مجدد، مانند کاسههای ملامین، میزان ریزش میکروپلاستیک با هر بار شستوشو افزایش مییابد. این نشان میدهد که گرما و سایش مکرر، سرعت تجزیه و آزاد شدن ذرات پلاستیکی را بالا میبرد.
با هربار شستشوی کاسههای ملامین، میزان ریزش میکروپلاستیک از آنها افزایش مییابد
همچنین غذاهای فرآوریشدهی صنعتی، میکروپلاستیک بیشتری نسبت به غذاهای کمفرآوریشده دارند. دلیل آن هم روشن است: مراحل بیشترِ تولید، یعنی تماس بیشتر با دستگاهها و ابزارهای پلاستیکی که در نهایت باعث ورود میکروپلاستیکهای بیشتر به محصول نهایی میشود.
پژوهشگرها همچنین بر نیاز فوری به پژوهشهای بیشتر و همچنین تلاش جدیتر برای کاهش استفاده از پلاستیک در بستهبندی و تهیهی غذا تأکید میکنند.
به نوشتهی مؤلفان پژوهش، این بررسی نشان میدهد تحت شرایط استفادهی معمول یا قابلپیشبینی، ظروف پلاستیکی در تماس با مواد غذایی میتوانند میکرو- و نانوپلاستیکها (MNPs) را وارد مواد غذایی کنند. آنها در ادامه توضیح دادند: «سهم ظروف پلاستیکی در تماس با غذا در میزان مواجههی انسان با MNP-ها در حال حاضر نامشخص است و نیاز به بررسیهای بیشتری دارد. همچنین تحقیقات بیشتری لازم است تا تأثیرات این مواجهه بر سلامت انسان مشخص شود، اما اتخاذ رویکردی محتاطانه برای محدودکردن تماس انسان با MNP-ها، از جمله از طریق ظروف پلاستیکی تماس با غذا، اقدامی عاقلانه است.
پژوهش در نشریهی npj Science of Food منتشر شده است