ژن‌هایی که باروری ما را افزایش می‌دهند، طول عمرمان را نیز کوتاه می‌کنند

دانشمندان می‌گویند افرادی که ازنظر ژنتیکی مستعد بچه‌دار‌شدن در مراحل اولیه‌ی زندگی هستند، کمتر احتمال دارد که تا ۷۶ سالگی زنده بمانند. اینکه چرا پیر می‌شویم، یکی‌ از رازهای تکاملی بزرگ بوده است. فرایند انتخاب طبیعی احتمالاً نشان می‌دهد که افراد باید ژن‌هایی را انتقال بدهند که برای زندگی طولانی‌تر مفید هستند و درنتیجه، زمان بیشتری برای تولید‌مثل داشته باشند؛ اما هیچ مدرکی برای تأیید این ایده وجود ندارد.

یکی‌ از توضیحات اصلی برای این پرسش که چرا جهش‌های ژنتیکی حامی تولیدمثل زودهنگام در زندگی می‌توانند به طول عمر کمتر منجر شوند، فرضیه‌ی «چندنمودی متضاد» است. جرج ویلیامز، زیست‌شناس فرگشتی اهل آمریکا، در سال ۱۹۵۷ با ارائه‌ی این فرضیه، استدلال کرد که جهش‌های ژنتیکی افزاینده‌ی باروری در حیوانات، می‌توانند در اواخر زندگی به حیوان آسیب برسانند. طی چندین نسل، این جهش‌ها باری را ایجاد می‌کنند که درنهایت به مرگ حیوان منجر می‌شود.

اکنون، محققان با انجام بزرگ‌ترین مطالعه درزمینه ارتباط ژنتیکی بین تولیدمثل و طول عمر، شواهد قانع‌کننده‌تری برای چندنمودی متضاد پیدا کرده‌اند. مطالعه‌ی جدید صدها جهش ژنتیکی را یافته است که می‌توانند توانایی باروری فرد را در جوانی افزایش بدهند و با آسیب‌های بدنی در مراحل بعدی زندگی، طول عمر وی را کوتاه‌تر کنند.

جیانژی ژانگ، یکی از محققان مطالعه از دانشگاه میشیگان به نیوساینتیست گفت: «انتخاب طبیعی اهمیت بسیار زیادی برای تولید‌مثل قائل است. بنابراین، جهش‌هایی که برای تولید‌مثل مفید هستند؛ اما ممکن است بعدها مضر باشند، همچنان انتخاب می‌شوند.»

سپس، محققان برای هر داوطلب یک امتیاز خطر چندژنی محاسبه کردند. امتیاز خطر چندژنی ارزیابی ترکیبی از واریانت‌های ژنتیکی مرتبط با سلامت زادآوری و باروری بهتر در سنین پایین است. هرچه نمره‌ی فرد بیشتر باشد، احتمال بهره‌مندی از توانایی باروری برای مدت طولانی‌تر در این فرد بیشتر است.

همچنین، اطلاعاتی در‌باره‌ی طول عمر شرکت‌کنندگان نیز جمع‌آوری شد. برای افرادی که از دنیا رفته بودند، مدت‌زمان زندگی خودشان و برای داوطلبان زنده، مدت‌زمان زندگی والدینشان برای مطالعه در نظر گرفته شد.

محققان از مقایسه‌ی امتیازهای خطر چندژنی با داده‌های طول عمر داوطلبان، دریافتند افراد دارای امتیازهای خطر چندژنی بیشتر برای سلامت باروری و بخت زادآوری بیشتر، احتمالاً کمتر از ۷۶ سال عمر می‌کنند. ژانگ می‌گوید دلیل خاصی برای استفاده از این سن به‌عنوان حد نهایی عمر وجود ندارد.

ژانگ می‌گوید افرادی که زودتر به دنیا آمده‌اند، درمقایسه‌با کسانی که نزدیک‌تر به سال ۱۹۶۹ به‌دنیا آمده‌اند، امتیازهای خطر چندژنی کمتری دارند؛ یعنی صفات افزاینده‌ی تولید‌مثل با وجود تأثیر بر طول عمر، همچنان انتخاب می‌شوند.

او می‌افزاید: «یافته‌های ما فرضیه‌ی چندنمودی متضاد را قاطعانه حمایت می‌کند. برخی‌ از واریانت‌های ژنی افزاینده‌ی ویژگی‌های تولیدمثلی، ممکن است در مراحل بعدی زندگی فرد باعث ابتلا به بیماری‌های مختلف شوند. برای مثال، یکی‌ از این واریانت‌ها به نام rs12203592 با ابتلا به برخی‌ از سرطان‌ها در ارتباط است.»

تیم پژوهش اکنون امیدوار است که برای تداوم روند مطالعه، داده‌های بیشتری را از جوامع متنوع‌تر جمع‌آوری کند. محققان هنوز نمی‌دانند که آیا نتایج مطالعه برای مردم آفریقا یا آسیا نیز صدق می‌کند یا خیر؛ اما احتمال می‌دهند که تکرار الگوی مشابهی را شاهد باشند.

همچنین، توجه به عوامل خارجی نکته‌ی مهمی است و باید در کانون توجه قرار بگیرد؛ ازجمله پیشرفت‌های پزشکی که به‌طور میانگین به کاهش تعداد فرزندان و افزایش طول عمر افراد منجر شده است. ژانگ می‌گوید این تغییرات بسیار تأثیرگذار بوده‌اند؛ به‌طوری‌که اکنون تأثیر تغییرات ژنتیکی درمقایسه‌با عوامل محیطی بسیار جزئی است.

در پایان، دانشمندان معتقدند که مطالعه‌ی یادشده اولین مدرک قاطعانه برای اثبات فرضیه‌ی چندنمودی متضاد در انسان است و از ستون اصلی نظریه‌ی پیری تکاملی حمایت می‌کند. قبلاً شواهد بسیاری از حیوانات آزمایشگاهی وجود داشت؛ اما بسط‌دادن این شواهد به انسان و شناخت کلیت فرضیه اهمیت بسیاری دارد.

نتایج مطالعه در مجله Science Advances منتشر شده است.