هنوز نیاز نیست درمورد دنیاگیری آنفلوانزای پرندگان وحشت‌زده باشیم

نمی‌توان انکار کرد که شیوع ویروس آنفلوانزای پرندگان در ماه‌های اخیر تاثیر زیادی بر پرندگان داشته و شیوع فعلی آنفلوانزای پرندگان به‌طور قابل‌توجهی بدتر از چیزی است که در گذشته دیده‌ایم.

طبق آنچه تکنولوژی ریویو می‌نویسد، آنفلوانزای پرندگان در پستانداران مختلفی ازقبیل گربه، روباه، سمورهای آبی، فک‌ها و شیرهای دریایی دیده شده است و به‌نظر می‌رسد در یک مزرعه مینک در اسپانیا نیز شیوع پیدا کرده است. همچنین تعداد کمی از موارد نیز در میان انسان‌ها مشاهده شده است. این موضوع بدون شک نگران‌کننده است، اما هنوز نیازی نیست وحشت‌زده شوید.

شیوع مرگبار آنفولانزای پرندگان، حداقل تاحدودی، تقصیر ماست. اولین مورد در طیور پرورشی رخ داد. شرایط پرازدحامی که حیوانات در آن نگهداری می‌شوند، می‌تواند محیط مناسبی برای رشد ویروس‌ها باشد. آلاستیر وارد، زیست‌شناس حیات‌وحش در دانشگاه لیدز بریتانیا می‌گوید: ‌«به‌نظر می‌رسد سویه‌هایی از آنفلوانزای طیور که امروزه در گردش هستند، در طیور ظاهر شده باشد.»

آنچه کمتر واضح است، این است که چگونه ویروس می‌تواند بین پرندگان وحشی و پرورشی منتقل شود. به‌نظر می‌‌سد این اتفاق هر ساله زمانی رخ می‌دهد که پرندگان مهاجر در مسیرهای بین‌المللی خود مهاجرت می‌کنند و ویروس‌ها را از یک منطقه از جهان به نقطه دیگر می‌برند و دوباره برمی‌گردند. اما سال گذشته وضعیت متفاوت بود. وارد می‌گوید به‌جای مشاهده جهش‌های فصلی در ویروس، شاهد شیوع‌های طولانی‌مدت بودیم. به‌نظر می‌رسید که ویروس در محیط یا شاید در خود پرندگان به مدت طولانی مانده باشد.

این خبر به‌خودی‌خود خبر ویرانگری است. میلیون‌ها پرنده از بین رفته‌اند. در ایالات متحده، از آغاز سال گذشته بیش از ۵۸ میلیون پرنده تحت‌تاثیر این ویروس قرار گرفته‌اند. آزمایش برخی برای ویروس آنفلوانزای طیور مثبت بوده است و برخی دیگر اعضای گله آلوده بوده‌اند.

بیشتر پرندگان آلوده از طیور پرورشی تجاری بوده‌اند، اما پرندگان وحشی نیز به‌شدت تحت‌تاثیر قرار گرفته‌اند. برای مثال، پلیکان خاکستری را به‌عنوان گونه‌ای نزدیک تهدید انقراض درنظربگیرید. در سال ۲۰۲۲، ویروس مذکور ۱۰ درصد از جمعیت جهانی این پرندگان را از بین برد.

نگرانی دیگری نیز وجود دارد. به‌نظر می‌رسد ویروس آنفلوانزای پرندگان جهش‌هایی را به دست آورده است که آن را قادر می‌سازد تا پرندگان بیشتری را آلوده کند. اگر سویه آینده‌ای بتواند بین انسان‌ها سرایت کند، چه؟

انتشار ویروس بین پستانداران دیگر می‌تواند مرحله میانی احتمالی بین انتقال پرنده به پرنده و انسان به انسان باشد. به همین دلیل است که گزارش شیوع در مزرعه مینک در اسپانیا در ماه گذشته زنگ خطر را به صدا درآورد. گزارش‌هایی نیز از آنفلوانزای پرندگان در بسیاری از گونه‌های پستاندار دیگر ازجمله خرس‌ها، گندراسوها، راکون‌ها، فک‌های دریایی، گربه دم‌کوتاه و روباه قرمز در ایالات متحده و روباه‌ها، سمور آبی و فک‌ها در بریتانیا شنیده شده است.

وارد می‌گوید ویروس‌ها به دو روش می‌توانند بین گونه‌ها پرش کنند. به‌عنوان مثال، این امکان وجود دارد که در گزارش‌های اخیر، لاشه پرندگان آلوده به ویروس عامل آلودگی پستانداران بوده‌ باشند. لاشه گروهی از پرندگان که براثر آنفلوانزای پرندگان مرده بودند، به‌گفته‌ی وارد پر از ویروس است. اگر روباهی از لاشه پرندگان آلوده تغذیه کند، ممکن است سیستم ایمنی آن به‌شدت تحت‌تاثیر ویروس قرار گیرد. این امر می‌تواند برای روباه کشنده باشد، اما لزوما نمی‌تواند ویروس را به روباه دیگری منتقل کند.

پرش نوع دوم نگران‌کننده‌تر خواهد بود. درحال‌حاضر آنفلوانزای پرندگان به‌ندرت انسان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اما ویروس‌ها می‌توانند به سرعت جهش پیدا کنند. سویه‌های مختلف می‌توانند توالی‌های ژنتیکی را از هم بگیرند که این امر می‌تواند به بقا یا انتشار آن‌ها کمک کند.

اگر گونه جدیدی بتواند پستانداران ازجمله انسان‌ها را آلوده کند، ممکن است بتواند بین آن‌ها منتشر شود. این مساله نگران‌کننده است و می‌تواند آغازگر دنیاگیری دیگری باشد. اما هنوز شواهد قطعی دراین‌مورد نداریم که واقعا این پرش اتفاق افتاده و ویروس به انسان‌ها منتقل شده است. وارد می‌گوید حتی شیوع مزرعه مینک می‌تواند نمونه دیگری از این موضوع باشد که حجم بالای ویروس موجب بیمار شدن افراد می‌شود. در این مزرعه، حدود ۵۲ هزار حیوان در ردیف‌هایی از قفس‌های فلزی نگهداری می‌شدند.

پرندگان وحشی در این منطقه اخیرا تلف شده بودند و به ویروس آلوده بودند. نمی‌دانیم ویروس چگونه وارد مزرعه شد یا چگونه بین حیوانات پخش شد. بااین‌حال تمام آن حیوانات معدوم شدند. اگر این حالت برای شما آشنا به‌نظر می‌رسد، ممکن است به این خاطر باشد که در سال ۲۰۲۰ میلیون‌ها مینک پس از اینکه دانشمندان دریافتند که گونه‌ای از ویروس عامل کووید ۱۹ می‌تواند بین آن‌ها منتشر شود و به انسان‌ها نیز منتقل شود، معدوم شدند. شاید امیدوار باشید که از آن تجربه‌ها درس‌هایی آموخته باشیم، اما این‌طور نیست.

به‌هرحال، به موضوع آلوده‌شدن انسان برگردیم. هیچ‌یک از افرادی که در مزرعه مینک اسپانیا کار می‌کردند، دچار ویروس نشدند. فقط یک نفر دچار آبریزش بینی شد، اما نتیجه‌ی آزمایش او منفی بود. این بدان معنا نیست که انسان‌ها نمی‌توانند به آنفلوانزای پرندگان مبتلا شوند. در دهه ۱۹۹۰ شیوع وحشتناکی در هنگ‌کنگ رخ داد که در آن صدها نفر جان خود را از دست دادند.

سال گذشته تعداد اندک افرادی ازجمله مردی در انگلیس که ۲۰ اردک را در خانه خود نگهداری می‌کرد و فردی در ایالات متحده که در معدوم کردن طیوری که تصور می‌شد آلوده به ویروس هستند، مشارکت کرده بود، برای ویروس آنفلوانزای طیور مثبت بودند.

اما درمورد احتمال سرایت به انسان‌ها، حداقل در سال گذشته تغییر زیادی نکرده است. شواهد قانع‌کننده‌ی جدیدی وجود ندارد که نشان دهد احتمال اینکه آنفلوانزای پرندگان بتواند موجب دنیاگیری انسانی شود، درحال‌حاضر بیشتر از سال‌های گذشته است.

اگر از رویدادهای سال‌های گذشته درسی گرفته باشیم، این است که باید هشیار باشیم. باید به دقت بر این مساله نظارت کنیم که چگونه ویروس‌ها در حیوانات درحال گسترش هستند و برای مقابله با پرش احتمالی به انسان‌ها آماده باشیم. با‌این‌حال نباید هنوز وحشت‌زده شویم.