چرا حمله‌های قلبی در زمستان بیشتر اتفاق می‌افتند؟

هوای سرد به‌خودی‌خود یک چالش است و با ایجاد اختلال در جابه‌جایی، برف و یخبندان باعث می‌شود که حتی ساده‌ترین کارها هم دوبرابر بیشتر از مواقع عادی طول بکشند؛ اما زمستان برای افرادی که در معرض خطر حمله‌ی قلبی، آنژین قلبی و فشارخون بالا قرار دارند، خطری برای سلامت جسمانی نیز به‌شمار می‌رود. این شرایط، به‌دلیل روش‌های مختلف بدن برای واکنش به سرما اتفاق می‌افتد.

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ در نشریه مدیسین منتشر شد، نشان داد که در حالت کلی آمار ایست قلبی در ایالات متحده در ماه‌های دسامبر و ژانویه به اوج خود خود می‌رسد؛ البته ارائه‌ی آماری دقیق برای این موضوع کار دشواری است. لایوساینس برای یافتن دلیل این اتفاق، مصاحبه‌هایی را با کارشناسان مختلف انجام داده است.

باتوجه به آمارهای مربوط به حملات قلبی در زمستان، این سؤال مطرح می‌شود که هوای سرد چگونه قلب ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؟

به گفته‌ی دکتر الیور گاتمن، متخصص قلب‌وعروق و مشاور در بیمارستان ولینگتون، هوای سرد باعث می‌شود تا گرمای بدن کاهش یابد و قلب برای گرم نگه‌داشتن آن بیشتر کار کند. این موضوع می‌تواند خطر بروز حمله‌ی قلبی را در افرادی که در معرض خطر هستند، افزایش دهد. سالمندان و اشخاص سیگاری ازجمله کسانی هستند که بیش از سایرین در معرض بروز حمله‌های قلبی قرار دارند.

گاتمن در ادامه می‌گوید که هوای سرد باعث بروز پدیده‌ای به نام «انقباض عروق» نیز می‌شود. منظور از انقباض عروق، باریک‌شدن رگ‌های خونی در اطراف اندام‌هایی مانند انگشتان دست و پا است. در نتیجه‌ی این اتفاق، بخش مرکزی بدن گرم می‌ماند و اندام‌ها به کار خود ادامه می‌دهند. به‌گفته‌ی گاتمن، «با خون کمتری که به انگشتان دست و پا می‌رود، فشار بیشتری برای پمپاژ خون در بقیه‌ی بدن وجود دارد. این بدان معنا است که قلب شما باید سریع‌تر کار کند و ضربان قلب و فشار خون را افزایش دهد.»

فشار اضافی واردشده به قلب که در نتیجه‌ی انقباض عروق اتفاق می‌افتد، ممکن است به پاره‌شدن پلاک‌های چربی موجود در شریان‌ها منجر شود. در صورت بروز چنین اتفاقی، جریان خون به قلب مسدود خواهد شد. وی با اشاره به تغییر گران‌رَوی خون در هوای سرد، می‌گوید: «هنگام سردشدن بدن، خون ما غلیظ می‌شود و این موضوع می‌تواند احتمال لخته‌شدن خون و در نتیجه حمله‌ی قلبی را افزایش دهد.»

دکتر دبورا لی، نویسنده‌ی پزشکی در داروخانه‌ی آنلاین فاکس در بریتانیا ضمن تاکید بر افزایش انعقاد خون می‌گوید که انعقادپذیری خون حالتی است که در آن خون لخته و سپس خشکیده می‌شود تا جلوی ازدست‌دادن آن گرفته شود. وی به لایو ساینس می‌گوید: «مشخص شده است که دمای سرد باعث افزایش سطح فیبرینوژن خون می‌شود؛ ماده‌ای که پروتئین اصلی برای تشکیل لخته‌ی خون است. لخته‌ی خون خطر حمله‌ی قلبی را افزایش می‌دهد.»

یکی دیگر از دلایل احتمالی افزایش فصلی حملات قلبی، کمبود ویتامین دی است که در فصل زمستان و به‌دلیل کمبود نور خورشید، شیوع بیشتری دارد. کمبود ویتامین دی با چند عامل خطر برای حمله‌ی قلبی در ارتباط است. بااین‌حال براساس مقاله‌‌ای که سال ۲۰۱۸ در ژورنال کلینیکال هایپرتنشن منتشر شد، برای درک مکانیسم‌های اساسی در این زمینه، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

مطالعه‌ای مروری در نشریه پزشکی قلب‌وعروق در سال ۲۰۱۳ نیز نشان می‌دهد که ویتامین دی ممکن است اثری محافظتی دربرابر بیماری‌های قلبی و عروقی داشته باشد؛ اگرچه نویسندگان این مقاله اذعان کرده‌اند که برای اثبات این موضوع، تحقیقات بیشتری باید انجام شود.

براساس مطالعه‌ای در مجله‌ی اختلالات قلبی‌عروقی بی‌ام‌سی در سال ۲۰۰۳، تعیین میزان دقیق افزایش بیماری‌های قلبی در زمستان کار دشواری است؛ زیرا بیماری‌های تنفسی و قلبی‌وعروقی اختلالات وابسته هستند و هر یک از آن‌ها می‌تواند به‌عنوان علت مرگ ذکر شود. با توجه به این موضوع، بسته به دلیل عنوان‌شده برای مرگ، تنوع گسترده‌ای در آمارها وجود خواهد داشت. بر این اساس، مطالعات انجام‌شده در کشورهای مختلف، خطر مرگ‌ ناشی از بیماری‌های قلبی را رقمی بین ۵ تا ۳۰ درصد بیان می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین دلایل وسیع‌بودن دامنه‌ی خطر بروز حملات قلبی در زمستان، به تفاوت هوای سرد در کشورهای مختلف مربوط می‌شود؛ به‌عنوان مثال مطالعه‌ی نشریه‌ی اختلالات قلبی‌عروقی بی‌ام‌سی نشان داد که مرگ‌ومیر زمستانی ناشی از بیماری‌های قلبی‌وعروقی، در کشورهای اسکاندیناوی کمتر از بریتانیا است.

عوامل اجتماعی‌اقتصادی و نظام سلامت، ازجمله دلایلی هستند که می‌توان برای این اختلاف آمار متصور شد. همچنین دلیل دیگر را نیز می‌توان این دانست که کشورهای اسکاندیناوی برای مقابله با هوای سرد آماده‌تر هستند.

مجله‌ی بی‌ام‌جی اوپن مطالعه‌ای را در سال ۲۰۱۷ انجام داد و به بررسی ارتباط نرخ مرگ‌ومیر و دمای هوا در فنلاند پرداخت. نتایج این مطالعه نشان داد که مرگ‌های ناشی از حملات قلبی در روزهای بسیار سرد فنلاند، تقریباً ۱۹ درصد بیشتر از روزهای دیگر بوده‌ است.

مطالعه‌ی نشریه‌ی اختلالات قلبی‌عروقی بی‌ام‌سی نشان می‌دهد که بیماران مسنی که در ماه‌های نوامبر، دسامبر، ژانویه و و فوریه در بیمارستان بستری شده‌اند، بین ۳۰ تا ۵۰ درصد بیشتر از بیماران بستری‌شده در ماه مه، در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی‌وعروقی قرار دارند. این مطالعه نشان داد که خطر مرگ گروه‌های سنی جوان‌تر، ارتباطی با ماه بستری‌شدن آن‌ها ندرد. با توجه به این موضوع می‌توان گفت که سن بیماران نیز می‌تواند یک عامل خطر در نظر گرفته شود.