آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش بدهند

مطالعات گذشته نشان داده‌‌اند آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند موجب تغییرات پایداری در میکروبیوم روده شوند (جامعه‌ای از میکروب‌ها که درون لوله گوارش زندگی می‌کنند) و این تغییرات ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده در ارتباط باشد.

در بزرگ‌ترین مطالعه همه‌گیرشناسی که تاکنون در مورد کشف این ارتباط انجام شده است، پژوهشگران گزارش می‌کنند که افزایش خطر ممکن است مخصوص سرطان‌هایی باشد که در کولون ﭘﺮوکﺴیﻤﺎل رخ می‌دهد؛ یعنی بخشی از روده بزرگ که به روده کوچک متصل و از سمت راست و پایین شکم آغاز می‌شود. سوفیا هارلید، نویسنده ارشد مقاله و پژوهشگر سرطان در دانشگاه اومئو در سوئد، به لایوساینس گفت:

این بسیار روشن است. وقتی داده‌ها را بررسی کردیم مشاهده کردیم که این رابطه به‌شدت محدود به کولون ﭘﺮوکﺴیﻤﺎ است؛ یعنی قسمتی از روده بزرگ که در سمت راست قرار دارد. در واقع خطر سرطان مرتبط با آنتی‌بیوتیک در ابتدای کولون ﭘﺮوکﺴیﻤﺎل که کولون صعودی نیز نامیده می‌شود و از پایین تا بالای سمت راست شکم امتداد دارد، بیشترین مقدار بود.

بر اساس پژوهش جدید، افرادی که برای بیش از شش ماه آنتی‌بیوتیک مصرف کرده بودند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به سرطان قرار داشتند. احتمال دچار شدن به سرطان کولون صعودی در این افراد در مقایسه ‌با کسانی که آنتی‌بیوتیک مصرف نکرده بودند، ۱۷ درصد بیشتر بود.

گفته می‌شود حتی دوره‌های کوتاه آنتی‌بیوتیک‌ها با خطر سرطان همراه است؛ اما طبق یافته‌های پژوهشگران، خطر آن بسیار کمتر از چیزی است که در مورد رژیم‌های چندماهه دیده می‌شد.

نتایج پژوهش جدید، در کنار پیشگیری از پیدایش میکروب‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها، دلیل دیگری است که نشان می‌دهد تجویز افراطی این نوع داروها باید متوقف شود.

به گزارش لایو ساینس، یافته‌های جدید، نتایج مطالعه بریتانیایی مشابه ولی کوچک‌تری را تکرار می‌کند که در سال ۲۰۱۹ در مجله‌ی Gut منتشر شد. دکتر سینتیا سیرز، نویسنده ارشد مطالعه بریتانیایی که در مطالعه جدید مشارکتی نداشت، می‌گوید: «مطالعه سوئدی با داده‌های نوظهور دیگر همسو بود و اطمینان از این موضوع را افزایش می‌دهد که ارتباطی وجود دارد.»

البته به گفته‌ی سیرز که استاد پزشکی و سرطان‌شناسی در دانشکده پزشکی دانشگاه جانز هاپکینز است، باید توجه داشت که این مطالعات فقط به نوعی ارتباط اشاره می‌کنند و نشان نمی‌دهند که آنتی‌بیوتیک‌ها به‌طور مستقیم موجب سرطان کولون می‌شوند. البته تئوری‌هایی وجود دارد که توضیح می‌دهد چگونه این داروها ممکن است روده پروکسیمال را در مقابل رشد سرطان حساس‌تر کنند.

علاوه ‌بر ‌این، پوشش درونی روده ممکن است نفوذپذیرتر شود و به باکتری‌ها اجازه بدهد تا به دیواره‌های کولون وارد و در کنار هم جمع شوند و ساختارهایی به نام زیست‌لایه را تشکیل بدهند. مطالعات نشان می‌دهند که تقریباً تمامی موارد سرطان‌های کولون پروکسیمال (حدود ۹۰ درصد) با چنین زیست‌لایه‌هایی در ارتباط هستند.

کولون پروکسیمال ممکن است به علت اینکه بیشترین سرریز داروهای آنتی‌بیوتیک از روده کوچک را متحمل می‌شود، حساسیت خاصی در این زمینه داشته باشد. با جریان یافتن داروها در کولون، مولکول‌های آن‌ها به‌تدریج می‌شکند. اگرچه این مکانیسم‌های احتمالی باید بیشتر مورد مطالعه قرار گیرند، در حال‌ حاضر، مطالعه جدید این موضوع را تقویت می‌کند که ارتباطی میان آنتی‌بیوتیک‌ها و سرطان کولون وجود دارد.

مطالعه جدید از داده‌های رجیستری سرطان کولورکتال سوئد برای شناسایی ده‌ها هزار بیمار مبتلا به این نوع سرطان که بیماری آن‌ها از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ تشخیص داده شده بود، استفاده کرد. اطلاعات موجود در مرکز ثبت داروهای تجویزشده سوئد به پژوهشگران اجازه داد تا مصرف آنتی‌بیوتیک بیماران را از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶ دنبال کنند و ببینند آیا الگویی ظاهر می‌شود. آن‌ها همچنین بیماران مبتلا به سرطان را با بیش از ۲۰۰ هزار فرد از جمعیت عمومی سوئد مقایسه کردند که به سرطان مبتلا نبودند.

پژوهشگران ارتباط آشکاری را میان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و سرطان در کولون صعودی پیدا کردند؛ اما چنین ارتباطی را با سرطان در هیچ بخشی از کولون دیستال یا رکتوم مشاهده نکردند.

پژوهشگران می‌خواستند مشخص کنند که چرا داروهای مذکور ممکن است موجب سرطان کولون پروکسیمال شوند. آن‌ها برای انجام این کار در داده‌های داروهای تجویزی به دنبال متنامین هیپورات گشتند (دارویی که به پیشگیری از عفونت مجرای ادراری در افرادی که به‌طور مکرر به آن دچار می‌شوند، کمک می‌کند).

البته متنامین هیپورات اثرات ضد باکتریایی دارد، میکروبیوم روده را تغییر نمی‌دهد؛ زیرا تنها با اسیدیته بالای ادرار فعال می‌شود؛ بنابراین، بر اساس این تئوری که آنتی‌بیوتیک‌ها با ایجاد اختلال در میکروب‌های روده موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌شوند، متنامین هیپورات باید با چنین افزایش در خطری در ارتباط نباشد. پژوهشگران با بررسی داده‌های خود متوجه شدند که این‌چنین است: فقط آنتی‌بیوتیک‌هایی که میکروب‌های روده را تحت تأثیر قرار می‌دادند و نه متنامین هیپورات، با سرطان کولون در ارتباط بودند.

این نتایج از پیوند آنتی‌بیوتیک-سرطان حمایت بیشتری می‌کند اما مطالعه محدودیت‌هایی نیز دارد. برای مثال، مجموعه داده‌ها شامل اطلاعاتی در مورد رژیم غذایی، عادات سیگار کشیدن یا مصرف الکل نبود که همه‌ی آن‌ها می‌توانند خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش بدهند.

علاوه‌ بر‌ این، نویسندگان نمی‌توانند تعیین کنند که کدام بیماران آنتی‌بیوتیک‌ها را برای شرایطی مانند بیماری التهابی روده که آن نیز با سرطان کولون در ارتباط است، مصرف می‌کردند. همچنین، اطلاعات ثبت‌شده در مورد داروهای تجویزی نشان نمی‌دهد که آیا افراد داروی خود را تا پایان مصرف کرده‌اند یا نه.

اما به گفته‌ی هارلید، از آنجا که مطالعه بسیار بزرگ است، قطعاً به جهت درست اشاره می‌کند.

پژوهشگران امیدوار هستند طی سال‌های آینده که داده‌های بیشتری جمع‌آوری شود، مطالعه پیگیری بزرگ‌تری انجام بدهند و علاقه‌مندند که ببینند آیا زیرگونه‌های خاصی از سرطان کولون ارتباط قوی‌تری با آنتی‌بیوتیک‌ها نشان می‌دهند.

سرطان‌ها را می‌توان بر اساس رفتار سلول‌های تومور آن‌ها و نوع جهش‌های ژنتیکی که دارای آن هستند، به زیرگونه‌های مختلفی تقسیم کرد و این تفاوت‌های ظریف روی محل رشد سرطان و چگونگی پاسخ آن در برابر درمان‌ها اثر دارد.

در همین حین، سیرز و همکارانش در حال جمع‌آوری داده‌هایی در مورد میکروبیوم افراد مبتلا به سرطان کولون در مراحل اولیه هستند تا میکروب‌های روده را که به شکل غیر عادی کاهش یا افزایش پیدا می‌کنند، مشخص کنند.

همچنان که دانشمندان به مطالعه این موضوع ادامه می‌دهند که چرا میکروب‌ها موجب تفاوت از نظر سرطان کولون می‌شوند، پزشکان باید در زمان و چگونگی تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها با دقت بیشتری عمل کنند.

ازنظر تئوری، برای کسانی که مجبور هستند آنتی‌بیوتیک مصرف کنند، مکمل‌های غذایی می‌تواند طراحی شود تا میکروبیوم آن‌ها را به حالت تعادل برگرداند. به گزارش لایوساینس، یکی از این نوع مکمل‌ها اخیراً در کودکان دچار سوء‌تغذیه آزمایش شد و به آن‌ها کمک کرد تا میکروب‌های متنوعی را در روده خود پرورش بدهند؛ اما در حال ‌حاضر بهترین کار این است که وقتی به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نیازی نیست، از مصرف آن‌ها خودداری کرد.

پژوهش جدید اول سپتامبر در مجله‌ی Journal of the National Cancer Institute منتشر شد.