احتمال شیوع نوعی بیماری پریونی تخریبکنندهی مغز در ژاپن
پژوهشی جدید از ژاپن نشان میدهد بیماری نادر تخریبکنندهی مغز که ناشی از پروتئینهای پریون است، ممکن است در حال شایع شدن باشد و احتمالا به علت پیر شدن جمعیت است. این مطالعه که ماه گذشته در مجلهی Scientific Reports منتشر شد، دادههای جمعآوریشده بهوسیلهی دولت ژاپن از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ را که مربوط به ساکنان دارای سن بالاتر از ۵۰ سال بود و ابتلای آنها به بیماری کروتزفلد یاکوب (CJD) تشخیص داده شده بود، مورد بررسی قرار داد.
مطالعهی جدید نشان داد که طی سالهای مورد بررسی، میانگین نرخ شیوع CJD هر سال ۶/۴ درصد افزایش یافته است. این افزایش بیشتر در افراد دارای سن بالاتر از ۷۰ سال مشهود بود؛ اما حتی زمانیکه پژوهشگران عامل سن را در نظر گرفتند، این الگو دیده میشد. آنها در مقالهی خود نوشتند: «مطالعهی ما افزایشی در تعداد مطلق موارد مرگ، نرخ مرگومیر و نرخ شیوع CJD (حتی پس از تصحیح برای عامل سن) در ژاپن بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ نشان داد.»
علت بیماریهای پریونی مانند CJD فرم بدتاخوردهای از پروتئینهای پریون است که بهطور طبیعی در مغز وجود دارند و تصور میشود بیضرر باشند. این پروتئینها موجب میشوند پریونهای طبیعی دیگر تاخوردگی پیدا کنند و به این ترتیب، آبشار بسیار کندی از تخریبها آغاز میکنند که در سراسر مغز منتشر میشود و حفرههای میکروسکوپی اسفنجی را روی بافت مغز بر جای میگذارد که پس از مرگ در مغز قربانی قابل مشاهده است. علائمی نظیر زوال عقل و از دست دادن کنترل عضلات بسته به نوع بیماری پریون ممکن است تا سالها یا حتی دههها ظاهر نشود؛ اما بهمحض نمایان شدن، مرگ را به دنبال خواهد داشت.
تصویری از نمونهی بافت مغز انسان زیر میکروسکوپ. حفرههای اسنفجی ناشی از بیماری کروتزفلد یاکوب در تصویر دیده میشود
درحال حاضر هیچ درمانی برای بیماریهای پریونی وجود ندارد و نرخ مرگومیر آنها با شروع علائم ۱۰۰ درصد است. برخی از بیماریهای پریونی بین انسانها یا از حیوانات به انسانها قابل انتقال هستند. فرد پس از قرار گرفتن در معرض مغز یا بافت عضو آلوده به پریونها (از جمله ازطریق همنوعخواری) به آن آلوده میشود. برخی اشکال بیماری توارثی هستند که ناشی از جهشهای ژنتیکی است که احتمال پیدایش پریونهای بد را در مرحلهی ناشناختهای از زندگی افزایش میدهد؛ هر چند در بیشتر موارد، به نظر میرسد پریونها بدون دلیل مشخصی ظاهر شوند که به آن بیماری پریون پراکنده گفته میشود. بیماری کروتزفلد یاکوب به هر سه شکل رخ میدهد؛ اگرچه شکل پراکندهی آن رایجترین نوع است و ۸۵ درصد از موارد را شامل میشود. این بیماری به هر شکلی که باشد، شایعترین بیماری پریونی در انسانها است.
اگرچه در بیشتر موارد CJD علت خاصی وجود ندارد، تصور میشود سن عامل خطر مهمی باشد. البته مطالعهی حاضر اولین مطالعهای نیست که نشان میدهد موارد CJD در طول زمان و با افزایش سن جمعیت افزایش پیدا میکنند. پژوهشهای دیگر روندهای مشابهی در بسیاری از کشورها ازجمله آمریکا پیدا کردهاند. اما ژاپن به دلیل داشتن بزرگترین جمعیت سالخورده در جهان معروف است و بیش از ۲۰ درصد از مردم آن دارا سن بالاتر از ۶۵ سال هستند. بنابراین این احتمال وجود دارد که هر نوع ارتباط وابسته به سن با CJD در این کشور بیشتر خود را نشان دهد.
بهطورکلی، CJD و بیماریهای پریونی دیگر نادر هستند. برای مثال در سال ۲۰۱۷، بیماری CJD فقط در ۵۱۱ نفر آمریکایی تشخیص داده شد. اما این بیماریهای مرموز ممکن است یادآور فشارهایی باشد که با افزایش سن جمعیت در ژاپن و در کشورهای دیگر پیش خواهد آمد.
انتظار میرود شیوع دیگر علل زوال عقل مانند بیماری آلزایمر در سالهای آینده افزایش پیدا کند و ممکن است خصوصا مناطقی که در آن نرخ وضعیتهای مزمن دیگر در افراد مسنتر طی زمان افزایش یافته است، تحت تأثیر قرار دهد. نویسندگان هشدار میدهند که CJD و دیگر اشکال زوال عقل فقط روی افرادی که دچار بیماری میشوند، اثر ندارد؛ بلکه خانوادهها و مراقبان آنها را نیز تحت فشار قرار میدهد. وضعیت پیش رو بارهای اقتصادی-اجتماعی شدیدی بههمراه دارد و لازم است سیاستمدان با تمرکز خاص برای آمادگی در جهت مدیریت افزایش شیوع زوال عقل که در آینده اتفاق خواهد افتاد، برنامهریزی کنند.
نظرات