سرطان روده بزرگ چیست؟ علائم، عوامل خطر و راه‌های پیشگیری

سرطان کولون یا سرطان روده بزرگ رشد غیرطبیعی سلول‌ها است که در بخشی از روده بزرگ به نام کولون آغاز می‌شود. کولون نخستین و طولانی‌ترین بخش روده بزرگ به شمار می‌رود و خود روده بزرگ بخش پایانی دستگاه گوارش است. دستگاه گوارش غذا را تجزیه می‌کند تا بدن بتواند از آن استفاده کند.

سرطان کولون گاهی سرطان کولورکتال نامیده می‌شود. این اصطلاح ترکیبی از سرطان کولون و سرطان رکتوم است که در راست‌روده آغاز می‌شود.

سرطان روده بزرگ معمولا افراد مسن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛‌ اما در سال‌های اخیر شیوع غیرمنتظره آن درمیان افراد جوان، دانشمندان را نگران کرده است؛ درنتیجه می‌توان انتظار داشت که در هر سنی رخ دهد. این بیماری معمولا به صورت توده‌های کوچکی از سلول‌ها به نام پولیپ آغاز می‌شود که درون کولون شکل می‌گیرند. پولیپ‌ها به‌طور معمول سرطانی نیستند، اما برخی از آن‌ها ممکن است به مرور زمان به سرطان تبدیل شوند.

به نقل از وب‌سایت کلینیک مایو، پولیپ‌ها اغلب علائمی ایجاد نمی‌کنند. به همین دلیل، پزشکان انجام آزمایش‌های غربالگری منظم را برای شناسایی پولیپ‌ها در کولون توصیه می‌کنند. شناسایی و برداشتن پولیپ‌ها به پیشگیری از سرطان روده بزرگ کمک می‌کند.

در صورت بروز سرطان روده بزرگ، روش‌های درمانی گوناگونی برای کنترل بیماری وجود دارد. این درمان‌ها شامل جراحی، پرتودرمانی و درمان‌های دارویی مانند شیمی‌درمانی، درمان هدفمند و ایمنی‌درمانی می‌شوند.

سرطان روده بزرگ می‌تواند در بخش‌های مختلف روده بزرگ بروز کند. شناخت نحوه توزیع و پراکندگی این سرطان در قسمت‌های گوناگون کولون به پزشکان کمک می‌کند تا روش‌های تشخیص و درمان مؤثرتری را به کار بگیرند. براساس داده‌های منتشرشده در وب‌سایت Strides for Life، میانگین توزیع سرطان روده بزرگ در نواحی مختلف این عضو متفاوت است که این اطلاعات اهمیت بالایی در برنامه‌ریزی مراقبت‌های بهداشتی و پیشگیری از بیماری دارد.

بسیاری از افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا هستند، ابتدا علائمی ندارند. وقتی علائم ظاهر می‌شوند، معمولا بستگی به اندازه سرطان و محل آن در روده بزرگ دارد.

علائم سرطان روده بزرگ می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تغییر در عادات روده، مانند اسهال یا یبوست مکرر
• خون‌ریزی از راست‌روده یا وجود خون در مدفوع
• ناراحتی مداوم در ناحیه شکم، مانند گرفتگی، نفخ یا درد
• احساس اینکه روده به طور کامل در هنگام دفع مدفوع تخلیه نمی‌شود
• ضعف یا خستگی
• کاهش وزن بدون تلاش

پزشکان هنوز مطمئن نیستند چه عواملی باعث بیشتر سرطان‌های روده بزرگ می‌شوند. سرطان روده بزرگ زمانی ایجاد می‌شود که تغییراتی در دی‌ان‌ای سلول‌های روده به‌وجود می‌آید. دی‌ان‌ای سلول‌ها حامل دستوراتی است که تعیین می‌کند سلول‌ها چه کاری انجام دهند؛ درنتیجه آن تغییرات باعث می‌شود سلول‌ها به سرعت تکثیر شوند و برخلاف سلول‌های طبیعی بیشتر از طول عمر طبیعی خود زنده بمانند.

تغییرات توصیف‌شده همچنین باعث افزایش غیرطبیعی سلول‌ها می‌شود و این سلول‌ها ممکن است توده‌ای به نام تومور تشکیل دهند. این سلول‌های غیرطبیعی می‌توانند به بافت‌های سالم بدن حمله و آن‌ها را تخریب کنند. با گذشت زمان، سلول‌های سرطانی می‌توانند از تومور جدا و در سایر قسمت‌های بدن پخش شوند. زمانی که سرطان به دیگر نقاط بدن سرایت کند، به آن سرطان متاستاتیک گفته می‌شود.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند عبارت‌اند از:

سن بالا: سرطان روده بزرگ می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا هستند، بالای ۵۰ سال سن دارند. البته همان‌طور که اشاره شد، در سال‌های اخیر تعداد افراد کمتر از ۵۰ سال که به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند، درحال افزایش است و پزشکان علت آن را نمی‌دانند.

مریم صفدری

چرا شیوع سرطان روده بزرگ در افراد جوان‌تر از ۵۰ سال رو به افزایش است؟

مطالعه '5

سابقه شخصی ابتلا به سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌: خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افرادی که قبلا به سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌های روده مبتلا بوده‌اند، بالاتر است.

بیماری‌های التهابی روده: بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت زخمی و بیماری کرون که باعث درد و التهاب روده می‌شوند، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.

ابتلا به سندرم‌های ارثی که خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند: برخی از تغییرات دی‌ان‌ای که خطر ابتلا به سرطان کولون را بالا می‌برند، ارثی هستند. رایج‌ترین سندرم‌های ارثی که این خطر را افزایش می‌دهند، پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی و سندرم لینچ هستند.

سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ: ابتلای اعضای خانواده به سرطان روده بزرگ، خطر ابتلا به سرطان کولون را در فرد افزایش می‌دهد. هرچه تعداد بیشتری از اعضای خانواده به سرطان روده بزرگ مبتلا باشند، خطر ابتلای فرد به سرطان مذکور بالاتر است.

رژیم غذایی دارای فیبر کم و چربی بالا: سرطان روده بزرگ ممکن است با رژیم غذایی معمول کشورهای غربی ارتباط داشته باشد. این نوع رژیم معمولا کم‌فیبر، مملو از چربی و کالری است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افرادی که مقدار زیادی گوشت قرمز و گوشت فرآوری‌شده مصرف می‌کنند، بالاتر است.

مریم صفدری

غذاهای فوق فرآوری‌شده چگونه در ابتلا به سرطان روده نقش دارند؟

مطالعه '3

بی‌تحرکی: افرادی که فعال نیستند، بیشتر درمعرض ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارند. انجام فعالیت بدنی منظم ممکن است به کاهش خطر ابتلا کمک کند.

دیابت: خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ افرادی که به دیابت مبتلا بوده یا نسبت به انسولین مقاومت دارند، بیشتر است.

چاقی: خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افرادی که دچار چاقی هستند، بیشتر است. چاقی همچنین خطر مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد.

استعمال دخانیات: خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افرادی که سیگار می‌کشند، بالاتر است.

مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.

پرتودرمانی برای درمان سرطان: پرتودرمانی که برای درمان سرطان‌های گذشته در ناحیه شکم انجام شده است، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.

پزشکان توصیه می‌کنند افرادی که خطر متوسطی برای ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند، از حدود ۴۵ سالگی غربالگری را آغاز کنند. اما افرادی که خطر بیشتری دارند مانند کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند، باید زودتر دست به انجام غربالگری بزنند.

آزمایش‌های مختلفی برای غربالگری سرطان روده بزرگ وجود دارد و پزشک می‌تواند در انتخاب گزینه‌های مناسب به بیمار کمک کند.

سن عامل خطرناک مهمی برای سرطان روده‌ی بزرگ محسوب می‌شود. بیشتر افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر از ۵۰ سال سن دارند، با‌این‌حال، افراد جوان‌تر هم ممکن است دچار این بیماری شوند. سرطان روده بزرگ بیشتر افراد کم‌تحرک و چاق و مصرف‌کنندگان دخانیات را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. از‌آنجا‌یی که روده‌ی بزرگ بخشی از دستگاه گوارش است، رژیم غذایی و تغذیه در ایجاد سرطان نقش اصلی ایفا می‌کند. به‌عنوان مثال، پیروی از رژیم غذایی کم‌فیبر می‌تواند در پیدایش این بیماری مؤثر باشد.

اعمال تغییرات در زندگی روزمره می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کولون را کاهش دهد. برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ اقدامات زیر را انجام دهید.

انواع میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را مصرف کنید: میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل دارای ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که ممکن است در پیشگیری از سرطان کمک کنند. انواع مختلفی از میوه‌ها و سبزیجات را انتخاب کنید تا از ویتامین‌ها و مواد مغذی مختلف بهره‌مند شوید.

مصرف الکل را محدود کنید یا در صورت امکان از مصرف آن خودداری نمایید.

سیگار کشیدن را ترک کنید: با راهنمایی متخصص استعمال دخانیات را ترک کنید.

ورزش کنید: در بیشتر روزها حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید. اگر تاکنون فعالیت بدنی نداشته‌اید، به آرامی شروع کنید و به تدریج زمان ورزش را به ۳۰ دقیقه برسانید. همچنین، قبل از شروع برنامه ورزشی با متخصص خدمات درمانی مشورت کنید.

وزن سالم خود را حفظ کنید. اگر وزن شما در محدوده سالم قرار دارد، با ترکیب رژیم غذایی مناسب و ورزش روزانه، سعی کنید آن را حفظ کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، از پزشک خود درباره روش‌های سالم برای دستیابی به هدف خود مشاوره بگیرید. هدف شما باید کاهش تدریجی وزن با کاهش مصرف کالری و افزایش فعالیت بدنی باشد.

برخی داروها می‌توانند خطر ابتلا به پولیپ‌های کولون یا سرطان کولون را کاهش دهند. به عنوان مثال، برخی شواهد نشان می‌دهند مصرف منظم آسپیرین یا داروهای مشابه می‌تواند با کاهش خطر پولیپ‌ها و سرطان کولون همراه باشد.

هنوز مشخص نیست چه مقدار آسپیرین و برای چه مدت زمانی باید مصرف شود تا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کاهش یابد. مصرف روزانه آسپیرین همچنین می‌تواند با خطراتی مانند زخم معده و خون‌ریزی در دستگاه گوارش همراه باشد. این گزینه‌ها معمولا برای افرادی که درمعرض خطر بالای سرطان روده بزرگ هستند، درنظر گرفته می‌شود. شواهد کافی برای توصیه این داروها به افرادی که خطر متوسطی دارند، وجود ندارد.

اگر درمعرض خطر بالای ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارید، درباره‌ی عوامل خطر خود با پزشک متخصص مشورت کنید تا مشخص شود که آیا داروهای پیشگیرانه برای شما ایمن و مناسب هستند یا خیر.

درمان سرطان روده بزرگ به نوع و مرحله سرطان بستگی دارد. پزشک هنگام تصمیم‌گیری درباره‌ی بهترین گزینه‌ی درمانی، سن و وضعیت کلی سلامت و دیگر ویژگی‌های فرد را در نظر می‌گیرد.

جراحی رایج‌ترین روش درمان سرطان روده بزرگ است. انواع مختلفی از جراحی‌ها و روش‌های جراحی برای این بیماری وجود دارد:

پولیپ‌برداری یا پولیپکتومی: در این روش جراحی پولیپ‌های سرطانی برداشته می‌شوند.

کولکتومی جزئی: این روش شامل برداشتن بخشی از روده بزرگ که تومور در آن قرار دارد همراه مقداری از بافت سالم اطراف آن است. سپس قسمت‌های سالم روده بزرگ در فرایندی به نام آناستوموز دوباره به هم متصل می‌شوند.

کولوستومی: مشابه کولکتومی، در این جراحی نیز بخشی از روده بزرگ که حاوی تومور است برداشته می‌شود. اما در این مورد، امکان اتصال مجدد بخش‌های سالم روده وجود ندارد. به جای آن، کولوستومی انجام می‌شود که طی آن روده به دهانه‌ای در دیواره شکم منتقل می‌شود تا مدفوع در کیسه‌ای جمع‌آوری شود.

حذف با بسامد رادیویی: این روش با استفاده از گرما سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

پزشکان ممکن است جراحی را با درمان کمکی ترکیب کنند. درمان کمکی به آن دسته از درمان‌های سرطان گفته می‌شود که پیش یا پس از جراحی انجام می‌شوند. همچنین ممکن است از این درمان‌ها برای سرطان روده‌ای که گسترش یافته یا عود کرده، استفاده شود. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

شیمی‌درمانی: پزشکان ممکن است از داروهای شیمی‌درمانی برای کوچک کردن تومورها و کاهش علائم سرطان روده بزرگ استفاده کنند.

درمان هدفمند: این درمان ژن‌ها، پروتئین‌ها و بافت‌هایی را که به رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند هدف قرار می‌دهد. پزشکان اغلب از نوعی درمان هدفمند به نام درمان با آنتی‌بادی مونوکلونال استفاده می‌کنند. در این روش از آنتی‌بادی‌هایی که در آزمایشگاه ساخته شده‌اند، استفاده می‌شود که به اهداف خاصی روی سلول‌های سرطانی یا سلول‌هایی که به رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند، متصل می‌شوند و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند.

در بیشتر موارد، علائم گوارشی نشان‌دهنده‌ی سرطان نیست. با‌این‌حال، اگر علائم غیرطبیعی باشد یا به‌طور منظم تکرار و با گذشت زمان بدتر شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر علت اصلی این علائم سرطان روده بزرگ نباشد، پزشک ممکن است متوجه اختلال دیگر شود و درمان مناسب را برای آن در نظر بگیرد.

سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها است که به‌ویژه در سال‌های اخیر در میان جوانان روند افزایشی داشته است. این بیماری معمولا بدون علامت آغاز می‌شود و از توده‌های کوچکی به نام پولیپ شکل می‌گیرد که در صورت عدم شناسایی و درمان می‌توانند به سرطان تبدیل شوند.

عوامل خطر متعددی ازجمله سن، سابقه خانوادگی، بیماری‌های التهابی روده، سبک زندگی ناسالم و مصرف دخانیات در بروز سرطان روده بزرگ نقش دارند. غربالگری منظم، تغییرات سبک زندگی و رعایت تغذیه سالم می‌توانند به پیشگیری و شناسایی زودهنگام این بیماری کمک کنند. درمان‌های مختلفی ازجمله جراحی، شیمی‌درمانی و درمان‌های هدفمند برای مدیریت سرطان روده بزرگ در دسترس هستند و انتخاب روش درمانی مناسب با توجه به شرایط بیمار توسط تیم پزشکی تعیین می‌شود.