رژیم غذایی معکوس مانع از افزایش وزن نمی‌شود؛ اما مزایای دیگری دارد
با اینکه بحث‌های زیادی درباره‌ی بهترین رژیم برای کاهش وزن و سلامت وجود دارد، اغلب اوقات کاهش وزن، تنها مشکل موجود نیست؛ بلکه مشکل اصلی بسیاری از رژیم‌ها اضافه‌وزن پس از رژیم است. بدین‌ترتیب، چرخه‌ای از رژیم و افزایش وزن یا رژیم یویو رخ می‌دهد که باعث می‌شود افراد به‌سمت مصرف غذاهای مضر و سلامت روانی ضعیف و افزایش وزن بروند.
بااین‌همه، اخیرا «رژیم معکوس» به محبوبیت زیادی رسیده است. طبق ادعاهای موجود، این رژیم با افزایش مصرف غذا از اضافه‌وزن پس از رژیم جلوگیری می‌کند. به‌بیان ساده‌تر، رژیم معکوس روشی کنترل‌شده و تدریجی برای انتقال از برنامه‌ی غذایی کم‌کالری به برنامه‌ی غذایی معمولی است.
براساس تعریف، رژیم معکوس افزایش تدریجی جذب کالری و سازگاری و تطبیق سوختوساز بدن را افزایش می‌دهد و بدین‌ترتیب در‌صورت مصرف غذای بیشتر، از افزایش وزن جلوگیری می‌شود. بااین‌حال، پشتوانه‌ی علمی برای اثبات این ادعا وجود ندارد.
میزان سوختوساز
طبق تعریف رژیم معکوس، بدن انسان از نقاط تنظیم سوختوساز تشکیل شده و جذب کالری بخشی از بیولوژی انسان است. اگر جذب کالری از این نقاط فراتر برود، اضافه‌وزن رخ خواهد داد؛ درنتیجه اگر شخصی با سرعتی آهسته کالری مصرفی را افزایش دهد، می‌تواند سوختوساز را افزایش دهد و بدون مشکل اضافه‌وزن غذای بیشتری مصرف کند. بااین‌حال، ایده‌ی نقاط تنظیمی که ازطریق تغییرات رژیمی دست‌کاری‌شدنی هستند، هنوز پشتوانه‌ی علمی ندارد. دلیل اصلی این مسئله تعداد عوامل تأثیرگذار بر وزن و سوختوساز است؛ زیرا سوختوساز و اضافه‌وزن بدن تا اندازه‌ی زیادی به نوع غذای مصرفی و نوع ورزش و ژنتیک انسان وابسته هستند.
مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر چگونگی سوزاندن کالری و درنتیجه تغییر وزن، نرخ سوختوساز استراحت یا نرخ متابولیک پایه است. نرخ متابولیک پایه برابر با میزان کالری موردنیاز بدن برای زنده‌ماندن است که تقریبا ۶۰ تا ۷۰ درصد از کالری مصرفی روزانه را دربر می‌گیرد.
نرخ متابولیک پایه براساس سن، وزن، جنسیت و جرم ماهیچه‌ای تعیین می‌شود و رژیم غذایی تأثیر اندکی روی آن می‌گذارد. اگر کالری مصرفی کمتر از نرخ سوختوساز پایه باشد، به کاهش وزن و مصرف بیش از این میزان به افزایش وزن منجر می‌شود. نرخ متابولیک پایه با افزایش وزن یا جرم ماهیچه‌ای افزایش و با کاهش وزن و جرم ماهیچه‌ای کاهش می‌یابد. طبق شواهد هرچه میزان ماهیچه‌های بدن بیشتر باشد، برای عملکرد بهتر به کالری بیشتری نیاز دارد.
ورزش هم می‌تواند بر میزان کالری مصرفی تأثیر بگذارد؛ اما ورزش به‌تنهایی برای تنظیم وزن کافی نیست. گرچه رژیم غذایی سرشار از پروتئین می‌تواند تا اندازه‌ای نرخ سوختوساز بدن را تنظیم کند، وزن بدن و جرم ماهیچه‌ای بیشترین تأثیر را روی وزن می‌گذارند؛ درنتیجه رژیم غذایی معکوس فقط با کنترل جذب کالری نتیجه‌بخش خواهد بود.
درحال‌حاضر، مدرکی درباره‌ی اثربخشی این رژیم و تغییر نرخ سوختوساز ازطریق مصرف آهسته و تدریجی کالری وجود ندارد. به‌بیان ساده‌تر، اگر میزان کالری مصرفی بیش از نیاز بدن باشد، دچار اضافه‌وزن خواهید شد. علاوه‌بر‌این، عادت‌های مشخصی مثل خوردن منظم صبحانه و ورزش روزمره به جلوگیری از اضافه‌وزن کمک می‌کنند.
رابطه‌ی غذایی
با اینکه پژوهش‌های اندکی به بررسی آثار رژیم معکوس بر متابولیسم اختصاص یافته‌اند، این رژیم می‌تواند مزایای دیگری داشته باشد. افراد معمولا در فرایند کاهش وزن احساس می‌کنند زیرنظر هستند؛ اما برخی افراد با توقف رژیم، دوباره کنترل خود را از دست می‌دهند. رژیم معکوس می‌تواند روشی پایدار برای غذاخوردن فراهم کند یا افراد را از چرخه‌ی رژیم‌های محدودکننده خارج کند.
مدافعان رژیم معکوس معتقدند این نوع رژیم به مدیریت مشکلات اشتها و هوس‌های غذایی کمک می‌کند. دلیل این مسئله هم افزایش تنوع غذایی و کالری مصرفی است. شمردن کالری یا رژیم‌های شدید می‌تواند به نارضایتی از بدن و غذای مصرفی منجر شود. اختلال اتورکیسا نرووسا یا میل شدید به خوردن غذاهای سالم از رژیم، یکی از پیامدهای رژیم‌های محدود است و این اختلال می‌تواند به محدودیت‌های ناسالم غذایی بینجامد. با اینکه میل به خوردن غذاهای سالم در نگاه اول مطلوب به‌نظر می‌رسد، وقتی این میل تبدیل به ارتورکیسا شود و لذت‌بردن از غذا با اضطراب افزایش کالری جایگزین شود، سلامت روانی افراد به‌خطر می‌افتد.
رژیم غذایی معکوس فقط یکی از رژیم‌های موجود برای غلبه بر محدودیت‌ها است؛ اما روش‌های دیگری مثل تغذیه‌ی شهودی هم وجود دارند. در این نوع تغذیه، تنها هنگام گرسنگی غذا می‌خورید و به صدای بدن خود گوش می‌دهید. تغذیه به روش شهودی می‌تواند به افزایش اشتها و جلوگیری از چرخه‌ی محدودیت‌ها و شمارش کالری کمک کند.
نظرات