کشف دفترچه راهنمای قدیمی ترین کامپیوتر جهان

کامپیوتر زد ۴ در سال ۱۹۴۵ ساخته شد و هم‌اکنون به‌عنوان قدیمی‌ترین کامپیوتر دیجیتالی محسوب می‌شود که همچنان قادر به فعالیت و اجرای دستورهای کاربر است. بااین‌حال، آنچه زد ۴ را بار دیگر در فضای مجازی به سر زبان‌ها انداخت، پیدا‌شدن دفترچه راهنمای آن محسوب می‌شود.

از نظر ساختاری، زد ۴ برای فعالیت از نوارها کمک می‌گیرد و ابعاد آن می‌تواند بخش بزرگی از یک اتاق را اشغال کند. برخلاف کامپیوترهای مدرن و امروزی که بیشتر کارهای روزمره بدون آن‌ها تقریبا غیرممکن می‌شود، کامپیوتر زد ۴ برای فعالیت نیاز به چندین تکنسین دارد. درحال‌حاضر زد ۴ در موزه آلمان واقع در شهر مونیخ نگه داشته می‌شود.

دفترچه راهنما را ایولین بوش، یکی از کارمندان بخش بایگانی مؤسسه فناوری فدرال زوریخ، در میان اسناد متعلق به پدرش یافته است. رنی بوش، پدر ایولین، در انجمن مهندسی فضانوردی سوئیس کار می‌کرد و طبق گفته‌ها در اوایل دهه پنجاه میلادی، کامپیوتر زد ۴ دراختیار این انجمن دانشگاهی قرار داشت.

درصورتی‌که می‌خواهید در مورد کاربردهای زد ۴ بیشتر بدانید، اسناد موجود دراختیار ایولین بوش توضیحات جالبی به‌همراه دارد. پدر ایولین و همکاران وی از زد ۴ برای حل سؤال‌های پیچیده ریاضی استفاده می‌کردند تا مراحل توسعه هواپیمای جنگنده پی ۱۶ را پیش ببرند. FFA P-16 نام نمونه آزمایشی از جنگنده‌ای سوئیسی بود که برای انهدام اهداف زمینی طراحی و توسعه داده شد.

محاسبات صورت‌گرفته به مسائل مختلفی می‌پرداختند که می‌توان به مواردی از جمله تأثیر باد روی بال‌ها، نوک دماغه جنگنده، مسیر موشک‌ها، تأثیر ارتعاشات روی بال‌ها و موارد دیگر اشاره کرد. طراحی زد ۴ نیز داستان جالبی دارد. کامپیوتر زد ۴ به دستور رژیم آلمان نازی با رهبری آدولف هیتلر توسط مهندسی آلمانی به‌نام کونراد تسوزه طراحی و ساخته شد.

در مقطعی رژیم آلمان نازی از تسوزه می‌خواهد رایانه زد ۴ را به کمپی منتقل کند که از اسیران جنگی برای ساخت موشک و بمب استفاده می‌شده است. تسوزه از دستور مقام‌های آلمانی سرپیچی می‌کند و کامپیوتر را به روستایی دور افتاده منتقل می‌کند. هدف تسوزه از انجام چنین کاری، انتظار تا پایان جنگ جهانی دوم و عدم استفاده مقام‌های آلمان نازی از کامپیوتر زد ۴ بوده است.

پس از گذر سال‌ها، ریاضی‌دانی به‌نام ادوارد اشتیفل، رایانه زد ۴ را به مؤسسه فناوری فدرال زوریخ منتقل می‌کند تا از آن برای انجام آزمایش‌های مختلف استفاده شود. زد ۴ برای چند سالی به بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ابزار تحقیقاتی مؤسسه سنت لوئیس تبدیل شد و سرانجام در سال ۱۹۶۰ بازنشسته و به موزه آلمان منتقل شد.