بررسی کارت گرافیک ایسوس R9 290X DirectCU II OC 4 GB

کارت گرافیک Asus R9 290X DirectCU II OC 4GB همان‌طور که از نام آن مشخص است، سریع‌ترین تراشه‌ی AMD یعنی R9 290X را روی برد مدار چاپی ایسوس جای داده است. سیستم خنک‌کاری DirectCU II ایسوس و 4 گیگابایت حافظه‌ی ویدیویی روی آن دیده می‌شود؛ در ضمن پسوند OC به تراشه‌های اورکلاک شده‌ اشاره دارد. با بررسی تخصصی این محصول توسط زومیت همراه شوید.

کارت گرافیک R9 290X DirectCU II OC ایسوس هم مثل دیگر R9 290Xهای بازار، تراشه‌ی R9 290X با نام رمز هاوایی XT را روی برد سفارشی ایسوس جای داده است. تراشه‌ای از خانواده‌ی هاوایی که با لیتوگرافی 28 نانومتری در کمپانی TSMC تایوان تولید شده است. در این تراشه 2,816 پردازنده‌ی استریم و 64 واحد خروجی رندر (ROP) به کار رفته است. مساحت تراشه 438 میلی‌متر مربع است و 6.2 میلیارد ترانزیستور روی آن وجود دارد.

به مشخصات کامل R9 290X توجه کنید، سرعت کلاک مدل مرجع در محاسبات لحاظ شده است در حالیکه ایسوس 5 درصد به سرعت کلاک 1000 مگاهرتزی مرجع اضافه کرده است:

پشتیبانی‌های نرم‌افزارنویسی و APIها در جدول زیر قابل بررسی است. تکنولوژی پردازش صوتی تروآودیو تنها در سه مدل R9 290، R9 290X و R7 260X پشتیبانی شده درحالی‌که که واسط برنامه‌نویسی منتل با تمام کارت گرافیک‌های مبتنی بر معماری GCN سازگاری کامل دارد.

4 گیگابایت حافظه‌ی GDDR5 با باس 512 بیتی، پهنای باند مورد نیاز برای اجرای بازی‌های سنگین در رزولوشن بالا و با بالاترین تنظیمات را فراهم می‌کند. ایسوس سرعت باس حافظه را کمی بیشتر کرده و لذا پهنای باند آن هم کمی بیشتر از 320 گیگابایت در ثانیه‌ای مدل مرجع است.

محدودیت 16 گیگابایت در ثانیه‌ای PCI-Express 2.0 برای چنین کارت گرافیک قدرتمندی، کمی مشکل‌ساز است. لذا اگر مادربرد PCI-Express 3.0 را پشتیبانی کند که پهنای باند آن به 32 گیگابایت در ثانیه می‌رسد، عملکرد کارت گرافیک کمی بهتر می‌شود، اما به ارقام بالاتر از 10 درصد فکر نکنید. به هر صورت تأثیر این محدودیت را بعداً به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهیم.

قابل ذکر است که پهنای باند حافظه‌ی ویدیویی یا VRAM کارت گرافیک ارتباط خاصی با پهنای باند اسلات PCI-Express ندارد، پهنای باند ذکر شده تنها برای نشان دادن قدرت کارت گرافیک بوده و لزوماً به PCI-Express 3.0 نیازی نیست.

به سرعت کلاک و پهنای باند حافظه در جدول زیر توجه فرمایید:

ایسوس طراحی برد مدار چاپی را تغییر داده، اما به هر حال شبیه به مدل مرجعی است که AMD طراحی و تولید کرده است. دو کابل برق 6 پین 8 پین برای تأمین توان مصرفی بالای کارت گرافیک ایسوس که به 300 وات می‌رسد، در نظر گرفته شده است. البته به‌طور معمول توان مصرفی R9 290X برندهای مختلف بین 250 تا 300 وات است. محصول ایسوس مصرف انرژی بهینه‌تری دارد که در ادامه آن را بصورت دقیق آزمایش خواهیم کرد.

در حالت بی‌کار ممکن است توان مصرفی کمتر از 10 وات هم برسد، اما در بار کامل پردازشی، به فکر یک پاور قوی باشید چرا که R9 290X در کنار یک پردازده‌ی 4 هسته‌ای معمولی، پاوری بیش از 550 وات نیاز دارد. حتی اگر پاور با بازدهی کم تهیه می‌کنید، به فکر ارقامی مثل 600 یا 650 وات باشید. بهتر است از کولرمستر برای محاسبه کمک بگیرید. ما در زومیت ابتدا از یک پاور ۶۰۰ وات روی سیستم تست استفاده کردیم که نتواست توان مورد نیاز سیستم را ارائه کند، از این بابت یک پاور ۱٫۲۷۵ وات گرین را بکار گرفتیم.

در کارت گرافیک ایسوس R9 290X DC II برای تأمین انرژی مورد نیاز هسته، از رگولاتور 6 فازه استفاده شده و برای حافظه‌ی GDDR5 و ورودی‌ها و خروجی‌ها نیز دو رگولاتور 2 فازی دیگر در نظر گرفته شده و روی هم رفته، رگولاتور دیجیتال 10 فازه را روی کارت گرافیک می‌بینیم. ایسوس مدعی است که این کارت گرافیک نسبت به مدل مرجع در هنگام اورکلاک، 30 درصد پایدارتر است و بازدهی توان مصرفی آن نیز 15 درصد بهتر است.

خازن‌های تانتالیومی ساخت ژاپن که عمر مفید 10K ساعتی دارند، چوک با آلیاژ عالی و ماسفت‌های IR3550M برای اورکلاک و استفاده‌ی طولانی‌مدت از کارت گرافیک، یکی از بهترین گزینه‌ها هستند که در محصولات رده‌اول شاهد هستیم. ایسوس نام این ترکیب را به اختصار SAP گذاشته است. سایر سازندگان هم با عناوینی مثل Military Class 3 و 4 یا Ultra Durable به قطعات با کیفیتی که در مادربرد یا کارت گرافیک استفاده کرده‌اند، اشاره می‌کنند.

در این کارت گرافیک از چیپ‌های 256 مگابایتی حافظه‌ رم GDDR5 که محصولی از Elpida هستند استفاده شده است. Elpida سازنده‌یست که به تولید حافظه‌های سریع GDDR5‌ و به‌خصوص انواعی با پهنای باس بالا مثل حافظه‌های 512 بیتی معروف شده است. معمولاً در گرافیک‌های ای‌ام‌دی، انتخاب اصلی الپیدا است ولیکن ممکن است از حافظه‌های سریع‌تر سامسونگ و هاینیکس، دو تولیدکننده‌ی بزرگ کره‌ای هم استفاده شود؛ در این صورت معمولاً سرعت کلاک بالاتر خواهد بود و حتی سقف اورکلاک افزایش می‌یابد. با توجه به باس 512 بیتی، پهنای باند به حدی بالا است که شاید هزینه کردن روی حافظه‌ی سریع‌تر، اولویتی نداشته است.

ایسوس سال‌ها است که از پسوند DC که مخفف Direct Contact و به معنی تماس مستقیم است، استفاده می‌کند. 4 لوله‌ی 8 میلی‌متری و یک لوله‌ به قطر 10 میلی‌متر وظیفه‌ی افزایش انتقال حرارت را بر عهده دارند. لوله‌ی 10 میلی‌متری ظرفیت 85 وات و لوله‌های 8 میلی‌متری، ظرفیت 60 وات انتقال حرارت را دارند. دو فن به قطر 10 میلی‌متر نیز جریان هوای مورد نیاز را فراهم می‌کند.

اینکه 5 لوله‌ی حرارتی کمی نامرتب روی تراشه‌ی مرکزی قرار گرفته‌اند کمی ناامید کننده است. به‌خصوص اینکه با توجه به تصویر زیر، فقط سه لوله با چیپ پر‌مصرف این کارت گرافیک تماس دارند. در حقیقت این هیت‌سینک برای تراشه‌ی GTX 780 Ti طراحی شده که کمی بزرگ‌تر است. تست دما مشخص خواهد کرد که ایسوس در این زمینه چه عملکردی داشته است.

ایسوس در مورد فن تغییراتی اعمال کرده که جریان هوای بیشتری ایجاد کنند. در عمل راه حل ایسوس مفید واقع می‌شود ولیکن سروصدای دو فن کارت گرافیک، کمی بیشتر از سایر مدل‌هاست.

به هر حال هر دو سازنده سیستم خنک‌کاری خوبی طراحی کرده‌اند که قطعاً نسبت به مدل مرجع کم‌صدا‌تر و خنک‌تر عمل می‌کند. ایسوس ادعا می‌کند که سیستم خنک‌کاری طراحی شده مساحت بیشتر و گردش هوای بهتری دارد و در مجموع 20 درصد بهتر از مدل مرجع و سه برابر کم‌صداتر است. این موضوع روی بسته‌بندی کارت گرافیک به تصویر کشیده شده است:

وزن 1 کیلوگرمی و نیز گرمای زیادی که تولید می‌شود، در بلندمدت ممکن است به خم شدن برد مدار چاپی بیانجامد. از این رو ایسوس صفحه‌ی فلزی را در سطح پشتی کارت گرافیک اضافه کرده است. این در حالی است که برخی سازندگان کارت گرافیک، به این مهم توجه چندانی ندارند و گاهاً هیچ اسکلت‌بندی خاصی روی محصولات مشابه نمی‌بینیم.

ابعاد کارت گرافیک و نیز وزن آن در جدول زیر قابل بررسی است. توجه داشته باشید که کیس باید از نظر عرض و طول فضای کافی داشته باشد تا این کارت گرافیک‌ها را در خود جای دهد. وزن و ابعاد همگی نشان می‌دهد که با کارت گرافیکی قدرتمند، بزرگ و سنگین رو‌به‌رو هستیم.

پورت‌های کارت گرافیک را در جدول زیر ببینید:

ایسوس قبلاً هم سابقه‌ی استفاده از لامپ‌های کوچک LED در کنار ورودی برق کارت گرافیک را داشته است. اگر کابل برق به اشتباه متصل شده باشد یا حتی فراموش کرده باشیم کابل 6 یا 8 پین را متصل کنیم، ایسوس مشکل را با رنگ قرمز لامپ LED به ما یادآوری می‌کند، رنگ سبز به معنی شرایط عادی و اتصال درست است.

می‌توان سه مانیتور با رزولوشن حداکثر 2560 در 1600 پیکسل یا یک مانیتور اولترا HD یا 4K را از طریق HDMI یا دیسپلی‌پورت به کارت گرافیک متصل کرد. در صورتی که به نرخ نوسازی بالا نیاز دارید، باید از دیسپلی پورت استفاده کنید چرا که پهنای باند HDMI 1.4 کافی نیست.

برای استفاده از نمایشگرهای سه‌بعدی، قبلاً به رزولوشن Full HD و سرعت 24 فریم در ثانیه محدود می‌شدیم اما R9 290X هم مثل سری HD 7900، با استفاده از HDMI 1.4a و سرعت باس 3 گیگاهرتزی به اضافه‌ی بسته‌بسته کردن فریم‌ها، امکان اجرای بازی‌های سه‌بعدی با سرعت 60 هرتز وجود دارد. به عبارت دیگر 120 تصویر در یک ثانیه برای دو چشم.

ایسوس در کارت گرافیک مثل مدل مرجع ای‌ام‌دی، دو بایوس پیش‌بینی کرده است. حالت اول بایوس برای کارکرد کم‌صدا کاربرد دارد Quiet نام دارد. حالت دوم در کارت گرافیک‌های مختلف، نامی مثل Uber یا Perf. دارد. منظور از Perf همان Performance Mode است که سرعت سیستم خنک‌کاری را افزایش می‌دهد تا کارت گرافیک در دمای پایین‌تری کار کند. در این حالت تغییر دیگر ، سرعت کلاک بالاتر است که عملکرد کارت گرافیک را کمی بهتر می‌کند. البته تفاوت کارایی نسبتاً کم است و ممکن است بنا به محل قرار گرفتن کیس، حالت ساکت یا Quiet مطلوب باشد. این موضوع به نظر کاربر بستگی دارد.

ما در آزمایش‌ها خود هر دو حالت را مورد بررسی قرار دادیم و تفاوت خاصی در عملکرد دیده نشد. در واقع ایسوس با توجه به سیستم خنک‌کاری خوبی که استفاده کرده، حالت دوم بایوس را به عنوان حالت پیش‌فرض استفاده کرده است و لذا با استفاده از تغییر موقعیت سوییچ کوچک روی کارت گرافیک، سرعت کلاک هسته و حافظه تغییری نمی‌کند.

محتوای بسته‌بندی

به غیر از کارت گرافیک و برگه‌های راهنمای و ضمانت‌نامه‌ی آن، کابل تبدیل 6 پین و 8 پین نیز در جعبه‌ی محصول دیده می‌شود. سی‌دی درایور و نرم‌افزار GPU Tweak ایسوس را در بسته‌بندی پیدا می‌کنید. استفاده از این نرم‌افزار برای اورکلاک کردن کارت گرافیک کمی ساده‌تر از استفاده از بخش اورکلاکینگ Catalyst یعنی Overdrive است، به‌خصوص اینکه می‌توان دما و سرعت فن و هسته‌ی کارت گرافیک را به‌راحتی مشاهده و مانیتور کرد. به تصویری از واسط کاربری این نرم‌افزار توجه فرمایید:

ویندوز 8.1 را به همراه آخرین نسخه‌ی درایورها که تا به امروز منتشر شده روی دیسک حالت جامد نصب می‌کنیم. مشخصات سیستم تست به صورت زیر است:

برای ارزیابی کارت گرافیک‌ها، از بنچ‌مارک‌های مصنوعی که به نوعی جامعیت خوبی دارند شروع می‌کنیم. ممکن است در برخی بازی‌ها مثل بتل‌فیلد، موتور گرافیکی برای تراشه‌های ای‌ام‌دی بهینه شده باشد و در مورد برخی دیگر، انویدیا معماری سازگارتری داشته باشد. بنچ‌مارک‌های مصنوعی نتیجه‌ی متعادل‌تری دارند.

در بنچ‌مارک بازی‌ها هم از نرم‌افزار Fraps استفاده می‌شود. سعی بر این بوده که صحنه‌ها و حتی حرکت دوربین یکسان باشد تا دقیق‌ترین نتیجه حاصل شود. به‌طور معمول صحنه‌هایی از بازی‌ها که سنگین‌ترین پردازش گرافیکی را نیاز دارند، انتخاب شده است. مثل صحنه‌هایی با نورپردازی سنگین که اجسام و حرکات متنوعی در صحنه وجود دارد. بنابراین سرعت اجرا معمولاً در پایین‌ترین حالت ممکن است. علاوه بر ذکر میانگین سرعت، کمترین سرعت اجرا هم مورد بررسی قرار می‌گیرد.

با توجه به اینکه بررسی کارت گرافیک‌های قدرتمند در دستور کار است، از بنچ‌مارک Fire Strike Extreme استفاده می‌کنیم. پردازش سنگین سه بعدی و حتی محاسبات فیزیکی سنگین، چیزی است که در نسل جدید بازی‌ها با آن رو‌به‌رو هستیم. نتیجه به صورت زیر است:

در بازی‌ها همان‌طور که گفتیم ممکن است یک معماری بهتر از دیگری ظاهر شود. در انتخاب کارت گرافیک باید به میانگینی از سرعت اجرای بازی‌ها مختلف توجه کنیم.

کرایسیس 3 نمایشی از قدرت موتور گرافیکی CryEngine 3 است. آزمون را در دو بخش انجام می‌دهیم. بخش اول قسمتی از مرحله‌ی Welcome to Jungle (به جنگل خوش آمدید!) است. پرتاب نارنجک در پوشش گیاهی خیره‌کننده و شبیه‌سازی انفجار و فیزیک حرکات علف‌ها در اثر آن، پاشیدن آب به اطراف و در عین حال نورپردازی با انفجار و همچنین نور خورشید که که با حرکت ابرها مرتباً دگرگون می‌شود، حرکت دود و شعله‌ی آتش، معیار خوبی برای سنجش قدرت واقعی کارت گرافیک‌های پیشرفته‌ی امروزی است.

بخش دوم تست قسمتی از مرحله‌ی Root of All Evil است که نورپردازی ذرات، سایه‌ها، تسلیشن گیاهان و پردازش فیزیک حرکات همگی دست به دست هم داده‌اند تا کارت گرافیک‌ها را به زانو درآورند.

میانگین سرعت اجرا در این دو بخش را ملاک ارزیابی قرار داده‌ایم که تقریباً پایین‌ترین سرعت اجرای بازی کرایسیس 3 را مشخص می‌کند. تنظیمات در بالاترین حد ممکن هستند، آنتی‌الیاسینگ هم در دو مرحله به صورت MSAA 4X و FXAA قرار داده می‌شود.

در اجرای دیگر، تنظیمات به حالت High کاهش می‌یابد. نتایج به صورت زیر است:

در این بازی از بنچ‌مارک داخلی استفاده می‌کنیم. منظره‌ای با چرخش 360 درجه از ساحل جزیره که سازنده‌ی بازی انتخاب کرده است. تنظیمات در بالاترین حد ممکن هستند. در دو مرحله آنتی‌الیاسینگ را در حالت FXAA و SSAA 4X قرار می‌دهیم و تست می‌کنیم. تست دوم بدون TressFX است که با پردازش سنگین حرکات مو و لباس، سرعت اجرای بازی را به‌شدت کاهش می‌دهد. البته این موضوع در مورد کارت گرافیک‌های ای‌ام‌دی، بسیار جدی هم نیست.. آنتی‌الیاسینگ FXAA نیز جایگزین SSAA 4X می‌شود. نتایج به صورت زیر است:

یکی از مناظر انتهای بازی را انتخاب کرده‌ایم و چرخش 360 درجه‌ای را برای واقعی شدن بنچ‌مارک اعمال می‌کنیم. همه‌چیز در بالاترین حالت ممکن است و آنتی‌الیاسینگ در در حالت MSAA 4X قرار داده می‌شود. تست دوم با تنظیمات High و FXAA صورت می‌گیرد.

نتایج به صورت زیر است:

طبق معمول تنظیمات در بالاترین حالت ممکن است. آنتی‌الیاسینگ نیز در حالت FXAA و MSAA 4X قرار داده می‌شود. واچ‌داگس به‌طور معمول به بیش از 2.5 گیگابایت حافظه‌ی VRAM نیاز دارد. لذا از انتخاب MSAA 8X پرهیز می‌کنیم. منظره‌ای از محیط شلوغ شهر در ابتدای بازی را برای آزمون انتخاب کرده‌ایم. پارک کوچکی کنار Owl Motel که مخفیگاه کاراکتر اصلی بازی است. نتیجه‌ی دو مرحله‌ی تست به صورت زیر است:

اولین بازی که قرار است از Mantle استفاده کند. البته فعلاً منتل در عمل آن طور که باید و شاید مؤثر واقع نشده است. تنظیمات را در حالت Ultra و High قرار می‌دهیم و آزمون را با اجرای دقایق ابتدایی مرحله‌ی سنگاپور که نورپردازی پیشرفته و حرکات گیاهان و درختان در اثر وزش باد، آن را بسیار زیبا کرده انجام می‌دهیم. نتایج به صورت زیر است:

Furmark به‌شدت کارت گرافیک را تحت فشار می‌گذارد. دما هسته و رگولاتورها را از طریق نرم‌افزار GPU-Z بررسی می‌کنیم. دور فن نیز با تنظیمات پیش‌فرض سازنده‌ی کارت گرافیک تغییر می‌کند که مقدار آن را بر حسب درصد گزارش می‌کنیم. نتیجه‌ی تست دما به صورت زیر است که در آن اختلاف دما با محیط ملاک ارزیابی کارایی سیستم خنک‌کاری است:

ارزیابی توان مصرفی را در بازی کرایسیس 3 انجام داده‌ایم که حداکثر توان مصرفی کارت گرافیک به اضافه‌ی بخش فعال پردازنده، مادربرد و رم است. نتیجه به صورت زیر است:

از Furmark هم می‌توان به نتیجه‌ی مشابهی رسید با این تفاوت که معمولاً توان مصرفی بیش از حد زیاد است و پردازنده، مادربرد و رم نیز توان مصرفی بالایی دارند. گرچه برخی وب‌سایت‌ها در محاسبه‌ی توان مصرفی کارت گرافیک، به توانی مصرفی سایر اجزا توجه نمی‌کنند و به عنوان مثال مدعی می‌شوند که R9 290X به تنهایی به بیش از 400 وات انرژی نیاز دارد! تصویر زیر مصرف انرژی بالای پردازنده و رم در اجرای Furmark را نشان می‌دهد. برای بزرگ‌نمایی روی آن کلیک کنید. توجه کنید که پردازنده حدود 50 درصد درگیر است و حدود 48 وات انرژی مصرف می‌کند که مقدار کمی نیست:

بهای برق مصرفی بسیار کم است لذا آن را در محاسبات لحاظ نمی‌کنیم. عملکرد کلی را با نرمالیزه کرده نتایج بنچ‌مارک‌های بازی‌های مختلف مشخص می‌کنیم. به این صورت که سرعت اجرای هر بازی را به صورت درصدی از 60 فریم بر ثانیه که حالت ایده‌آل است، مشخص می‌کنیم و البته سرعت بیش از 60 فریم بر ثانیه، همان 100 درصد در نظر گرفته می‌شود.

البته ممکن است به فرکانس 60 هرتزی مانیتور خود عادت کرده باشید ولیکن 50 هرتز هم از اعدادی است که در مانیتورها بسیار متداول است. از طرفی بهتر است سرعت رندر برابر با نرخ‌نوسازی مانیتور باشد و نیازی به استفاده از Vsync یا جایگزین‌های سخت‌افزاری جدید آن یعنی G-Sync و FreeSync نباشد. لذا با توجه به بازی‌های سنگین امروزی، فرکانس 50 هرتز و سرعت 50 فریم بر ثانیه انتخاب بهتری است. در نهایت اینکه اگر به رزولوشن‌های بالاتر از Full HD نیاز دارید، به عملکرد نرمالیزه شده با در نظر نگرفتن محدودیت 60 فریم بر ثانیه‌ای توجه کنید.

در واقع عملکرد نرمالیزه نشده بدون این محدودیت، قدرت واقعی هر کارت گرافیک را مشخص می‌کند ولی اگر سرعت اجرا را به 60فریم بر ثانیه محدود کنیم، کارت گرافیک بهینه برای رزولوشن Full HD و فرکانس 60 هرتز مشخص می‌شود.

کارت گرافیک Asus R9 290X DirectCU II OC، نسخه‌ی ایسوسی R9 290X است که خنک‌کاری و برد مدار چاپی اختصاصی ایسوس را یدک می‌کشد. در مجموع عملکرد کارت گرافیک در حد بسیار کمی پایین‌تر از دیگر R9 290Xهایی که سازندگان مختلف تولید کرده‌اند است اما در مقابل مقدار مصرف انرژی در بازی کرایسیس 3 نشان از بهینه بودن مدارات آن دارد.

اورکلاک کردن کارت گرافیک از مواردی است که ممکن است باعث آسیب دیدن تراشه‌ها شود و گارانتی محصول نیز شامل استفاده‌ی نادرست نمی‌شود اما خوشبختانه محصول ایسوس به خوبی در حد 10 الی 15 درصد اورکلاک می‌شود و دمای کارکرد هسته زیر 95 درجه‌ی سانتیگراد باقی می‌ماند.

قیمت کارت گرافیک Asus R9 290X DirectCU II OC ۵۴۹ دلار در بازار جهانی عرضه می‌شه و قرار ایسوس هم به‌زودی آن را وارد بازار کشور کند.

• سیستم خنک‌کاری: خوب و نسبتاً کم صدا
• برد: قطعات با کیفیت و رگولاتور با دوام
• وجود پورت HDMI 1.4a که در برخی مدل‌های دیگر به کلی با DVI جایگزین شده است
• استفاده از LED سبز و قرمز برای نمایش درستی اتصال کابل برق
• قیمت خوب در برابر کیفیت و کارایی

• ارتفاع کمی بیشتر از مدل‌های مشابه است و ممکن است در برخی کیس‌های باریک، جا نشود
• مصرف انرژی بالا است اما نسبت به برندهای دیگر، کمی پایین‌تر است
• عملکرد در مقایسه با دیگر R9 290Xها، کمی پایین‌تر است