معمای خاستگاه تی‌رکس؛ اجداد دایناسور مشهور عصر کرتاسه در آسیا ظهور کردند
دیرینه‌شناسان درباره منشأ یکی از دایناسورهای محبوب ما، «تیرانوسوروس رکس» (تی رکس)، اختلاف نظر دارند. برخی بر این باورند که نیاکان این شکارچی غول‌پیکر در آمریکای شمالی ریشه داشته‌اند، اما برخی دیگر با این دیدگاه موافق نیستند.
اکنون تیمی بین‌المللی به رهبری «کاسیوس موریسون»، دیرینه بوم‌شناس دانشگاه کالج لندن، پیشنهاد می‌کند که پدربزرگ و مادربزرگ‌های این خزنده هولناک، احتمالاً از آسیا و از طریق «تنگه برینگ» به آمریکای شمالی مهاجرت کردند.
موریسون می‌گوید: «درحالی که ده‌ها فسیل از تی‌رکس در آمریکای شمالی کشف شده‌اند، یافته‌های ما نشان می‌دهد که فسیل‌های اجداد مستقیم تی‌رکس هنوز ممکن است در آسیا کشف‌نشده باقی مانده باشند.» او می‌افزاید: «این نتیجه با پژوهش‌های پیشین هم‌راستا است که نشان می‌داد تی‌رکس با خویشاوندان آسیایی‌اش مانند «تاربوسور» (Tarbosaurus) نسبت نزدیک‌تری دارد تا با خویشاوندان آمریکایی‌اش مثل «داسپلتوسور» (Daspletosaurus).»
در سال ۲۰۲۴، تیمی علمی اعلام کرد که فسیلی از گونه‌ای نزدیک به تی‌رکس با نام «تیرانوسوروس مک‌رانسیس» (Tyrannosaurus mcraeensis) در نیومکزیکو یافت شده که حدود ۶ میلیون سال قدیمی‌تر از تی‌رکس معروف است. محققان آن یافته را نشانه‌ای از منشأ آمریکای شمالی برای تیرانوسورهای بزرگ‌جثه دانستند.
اما تیم موریسون با نتیجه‌گیری مطالعه‌ی ۲۰۲۴ مخالف است. آن‌ها می‌گویند این نتیجه و تخمین سن مربوط به تیرانوسوروس مک‌رانسیس به دلیل کمبود نمونه‌های فسیلی و محدودیت‌های فناوری فعلی، قابل اعتماد نیست.
روش‌های به‌کاررفته در مطالعه‌ی جدید برای بررسی تاریخچه خانوادگی تیرانوسورها، بر پایه مدل‌سازی‌هایی بود که نه تنها سوابق فسیلی (و شکاف‌های آن‌ها) را در نظر می‌گرفت، بلکه شجره‌نامه تکاملی دایناسورها و داده‌های مربوط به اقلیم و جغرافیای آن دوران را نیز شامل می‌شد. این مدل‌سازی‌ها به‌ویژه نشان می‌دهد که چگونه تیرانوسوریدها و «مگاراپتورها» احتمالاً بین قاره‌ها جابه‌جا شده‌اند.
تیم دانشمندان از مدلی استفاده کردند که علاوه‌بر شجره‌نامه تکاملی دایناسورها، آب و هوا و وضعیت قاره‌های آن دوران را نیز دربر می‌گیرد
بر اساس مدل‌ها، تیم پژوهشی استدلال می‌کند که گرچه جنس تیرانوسوروس به احتمال زیاد در غرب آمریکای شمالی، یا دقیق‌تر در قاره پیشاتاریخی «لارامیدیا» پدید آمده، نیاکان مستقیم آن از آسیا مهاجرت کرده‌اند.
نویسندگان می‌نویسند: «جنس تیرانوسوروس در لارامیدیا، از یک دودمان آسیایی که در اواخر دوره «کامپانین» تا اوایل «ماستریختین» به آمریکای شمالی مهاجرت کرده بود، تکامل یافت.» این فرضیه البته کاملاً تازه نیست: حتی کوچک‌ترین خویشاوندان تی‌رکس نیز فسیل‌هایی از خود بر جای گذاشته‌اند که نشان‌دهنده مهاجرت از طریق پل خشکی برینگ هستند.
براساس یافته‌های پژوهشگران، مگاراپتورها احتمالاً حدود ۱۲۰ میلیون سال پیش در آسیا ظاهر شدند و سپس به اروپا و ابرقاره جنوبی «گوندوانا» مهاجرت کردند. بااین‌حال، تاکنون هیچ فسیلی از مگاراپتورها در اروپا یا آفریقا کشف نشده است.
«ماورو آرانسیائو رولاندو»، دیرینه‌شناس موزه «علوم طبیعی برناردینو ریواداویا» در آرژانتین، توضیح می‌دهد: «مگاراپتورها در آغاز تاریخ تکاملی خود، حدود ۱۲۰ میلیون سال پیش، بخشی از یک جمعیت دایناسوری گسترده و متنوع بودند. با پیشرفت دوره کرتاسه و شروع جدایی قاره‌هایی که زمانی گوندوانا را تشکیل می‌دادند، این شکارچیان به طور فزاینده‌ای تخصصی‌تر شدند. در حالی‌که در مناطقی مانند آسیا، مگاراپتورها سرانجام جای خود را به تیرانوسورها دادند، در مناطقی مانند استرالیا و پاتاگونیا به شکارچیان رأس زنجیره غذایی تبدیل شدند و بر زیست‌بوم خود سلطه یافتند.»
با خنک‌تر شدن آب و هوای جهانی درحدود ۹۲ میلیون سال پیش، هم مگاراپتورها و هم تیرانوسوریدها به اندازه‌های غول‌پیکر رسیدند. اما تیم پژوهشی هیچ رابطه مستقیمی میان اقلیم و غول‌پیکری این دایناسورها نیافت. در عوض، به نظر می‌رسد این جانوران توانایی بهتری برای سازگاری با سرما داشته‌اند که به آن‌ها امکان می‌داد تا جایگاه خالی شکارچیان برتر را در محیط‌های خود اشغال کنند.
«چارلی شرر»، دیرینه‌شناس دانشگاه کالج لندن، می‌گوید: «آن‌ها احتمالاً به چنین اندازه‌های عظیمی رسیدند تا جای خالی دایناسورهای شکارچی غول‌پیکری مانند «کارکارودونتوسورها» را پر کنند که حدود ۹۰ میلیون سال پیش منقرض شدند. این انقراض احتمالاً مانعی زیست‌محیطی را که پیش‌تر جلوی رشد تیرانوسورها به چنین اندازه‌هایی را می‌گرفت، از میان برداشت.»
پژوهش در نشریه Royal Society Open Science منتشر شده است.