اینشتین پایان جهان را چگونه پیش‌بینی می‌کرد؟

حتی افرادی که چیزی درمورد کارهای آلبرت اینشتین در زمینه فیزیک نظری نمی‌دانند، می‌دانند او فردی بسیار باهوش بود. اینشتین نه تنها خردمند و روشنفکر، بلکه فردی فروتن و حساس بود که با عقاید افراد منکر خدا موافق نبود. او نگرش تواضع دربرابر طبیعت را ترجیح می‌داد و براین باور بود که دانش انسان از جهان ناچیز است. اینشتین بینش‌هایی نه تنها در قلمرو فیزیک و ریاضی، بلکه در حیطه قلب انسان داشت. به همین دلیل بود که او از آینده گونه انسان هراس داشت.

اینشتین در سال ۱۹۳۹ از فرانکلین روزولت، رئیس‌جمهور آمریکا خواست به تلاش برای ساخت بمب اتم سرعت بدهد. او بعدا این حرکت خود را اشتباهی بزرگ خواند. وی که نگران استفاده انسان‌ها از تسلیحات هسته‌ای بود، هشدار می‌داد که اگر انسان در استفاده از این سلاح‌ها محتاطانه عمل نکند، بمب هیدروژنی (قوی‌ترین نوع بمب اتمی) زمین را به نابودی خواهد کشاند.

کسانی که با سلاح‌های هسته‌ای آشنا نیستند، باید بدانند که انواع مختلفی از این تسلیحات وجود دارد.

اولین بمب اتم به‌کاررفته در جنگ، در سال ۱۹۴۵ در طول جنگ جهانی دوم روی هیروشیمای ژاپن انداخته شد. بمب اتم با استفاده از ترکیبی از پلوتونیوم یا اورانیوم همراه با مواد منفجره مرسوم اتم‌ها را می‌شکافد. این فرایند شکافت هسته‌ای نامیده می‌شود.

بااین‌حال، آلبرت اینشتین بیشتر نگران بمب‌های هیدروژنی (بمب‌های H) بود. این نوع بمب‌ها دستگاه‌های گرماهسته‌ای هستند که همجوشی هسته‌ای را با شکافت ترکیب می‌کنند. بمب‌های هیدروژنی تحت فرایند شکافت قرار می‌گیرند، سپس اتم‌ها را دوباره به هم جوش می‌دهند تا قدرت انفجاری آن‌ها زیاد شود.

ترس انیشتین به جا بود چراکه در سال ۱۹۶۱ قوی‌ترین سلاح هسته‌ای ساخته‌شده، یعنی بمب هیدروژنی شوروی در نزدیکی قطب شمال آزمایش شد. بمب هیدروژنی مذکور که به بمب تزار معروف بود، ۱۵۷۰ بار قوی‌تر از مجموع بمب‌هایی بود که روی هیروشیما و ناگاساکی انداخته شد.

ایالات متحده قبلا اولین بمب هیدروژنی جهان را در سال ‌۱۹۵۲، پس از اینکه رئیس‌جمهور هری ترومن تعدادی از دانشمندان پروژه منهتن را برای ساخت بمب در سال ۱۹۵۰ به کار گرفت، آزمایش کرده بود. این اتفاق پنج سال پس از هشدار اینشتین در مورد توسعه‌ی ‌بیشتر سلاح‌های هسته‌ای رخ داد، اما همچون بسیاری از هشدارها  نادیده گرفته شد. در مواجهه با ترس‌های تازه پس از جنگ جهانی دوم و خاطره‌ای که از کشتارهای جنگ جهانی دوم به یاد مانده بود، ابرقدرت‌های جهان باز هم به سمت ساخت سلاح اتمی بسیار بزرگ‌تر و مخرب‌تر حرکت کردند.

ده سال پس از اینکه آلبرت اینشتین جایزه نوبل را دریافت کرد، با یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان و متفکران قرن بیستم، یعنی برتراند راسل متحد شد تا درباره خطر بمب‌های هیدروژنی هشدار دهد. بیانیه راسل-اینشتین توسط تعدادی دیگر از فیزیکدانان و ریاضیدانان برجسته امضا شد و در سال ۱۹۵۵ در لندن تحویل داده شد.

بند پایانی بیانیه به عنوان خلاصه‌ای کامل، محتوای آن را شرح می‌دهد: «با توجه به این واقعیت که در هر جنگ جهانی آینده قطعا از سلاح‌های هسته‌ای استفاده خواهد شد و این گونه سلاح‌ها ادامه حیات بشر را با تهدید می‌کند، از دولت‌های جهان می‌خواهیم هدف جنگ جهانی را دنبال نکنند و برای حل درگیری‌هایی که بین آن‌ها پیش می‌آید، به دنبال ابزارهای صلح‌آمیز باشند.»

اینشتین و همکارانش بیش از هر چیزی روی قدرت بمب‌های هیدروژنی تاکید کردند که آن‌قدر شدید است که می‌تواند نسل بشر را نابود کند. تعداد افرادی که براثر انفجار اولیه سلاح های هیدروژنی جان خود را از دست می دهند، در مقایسه با تعداد بسیار بیشتری که براثر زجر آهسته ناشی از بیماری‌ها و پیامدهای انفجار جان می‌دهند، ناچیز خواهد بود.

درحالی‌که از زمان جنگ جهانی دوم سلاح هسته‌ای بر سر مردم انداخته نشده و تهدید جنگ سرد مدت‌هاست از بین رفته، سخنان انیشتین همچنان صادق است.