در سال ۱۸۱۶ جهان شاهد سالی بدون تابستان بود

در فصل تابستان معمولا درخت‌ها به رنگ سبز درمی‌آیند، آسمان آبی است،‌ البته نه در تمام نقاط دنیا و روزهای گرم و طولانی را تجربه می‌کنیم؛ اما مردم ساکن در نیم‌کره‌ی شمالی در سال ۱۸۱۶ شاهد چنین روزهایی نبودند.

سال بدون تابستان دقیقا مانند اسمش است. در مقیاس جهانی، دما بین ۰٫۴ تا ۰٫۷ درجه‌ی سانتی‌گراد کاهش یافت و در پی این افت دما، الگوهای آب و هوایی سراسر جهان مختل شد.

در ایالات متحده به جای اینکه گرمای تابستان جایگزین زمستان شود، آب و هوای سرد به قوت خود باقی ماند. ماه می در شرایط معمولی کمی سرد است، اما در سال ۱۸۱۶ سرمازدگی در بسیاری از ایالت‌های شرقی آمریکا دیده شد. حتی در ماه ژوئن برف بارید. رودخانه‌های پنسیلوانیا هم تا ماه جولای همچنان منجمد بودند.

در اقیانوس اطلس، اروپا در معرض باران‌های سیلابی قرار گرفت به‌طوری‌که در ایرلند، بارش باران به مدت هشت هفته‌ متوالی ادامه یافت. رئیس جمهور ایالات متحده، جان کوینسی آدامز که در آن زمان سفیر بریتانیا بود در لندن زندگی می‌کرد. او در خاطراتش به این مشکل اشاره کرده است.

آثار کاهش دمای جهانی به آسیا هم رسید و فصل باران‌های موسمی معمولی مختل شد و به خشکسالی انجامید.

پیامد آب و هوای غیر فصلی، نابودی محصولات کشاورزی در بسیاری از نقاط بود. ایالات متحده به دلیل ادامه‌ی یخبندان در فصل بهار شاهد این مشکل بود که بر اساس یادداشت‌های آن زمان، به از بین رفتن دام‌ها انجامید و در ایرلند، سیل باعث باران‌های سنگینی شد که برداشت سیب‌زمینی را مختل کرد.

نبود باران در آسیا هم به معضلی برای محصولات کشاورزی تبدیل شده بود، چرا که خشکسالی فصل باران‌های موسمی را به تعویق انداخته بود. در بسیاری از مناطق تحت تأثیر نیم‌کره‌ی شمالی، برداشت ناموفق به قحطی منجر شد.

تأثیر سال بی‌تابستان بر محصولات کشاورزی به یکی از بلندمدت‌ترین پیامدها انجامید. طی این مدت بخش قابل توجهی از کشاورزها از شرق ایالات متحده به میانه‌ی غربی مهاجرت کردند که تا امروز به عنوان یکی از نقاط اصلی کشاورزی باقی مانده است.

ریشه‌ی الگوی آب و هوایی عجیب در سال ۱۸۱۶ را باید سال قبل از آن در سامبوا، جزیره‌ای در اندونزی جستجو کرد. در تاریخ ۵ آوریل ۱۸۱۵ کوه تامبورا به شکل شدیدی فوران کرد. فوران‌های آتشفشانی می‌توانند تا ماه‌ها بر اقلیم زمین تأثیر بگذارند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ذرات کوچک و سبک خاکستری در استراتوسفر زمین باقی بمانند و با مسدود کردن نور خورشید موجب سرمایش سیاره شوند.

کاهش دما همچنین می‌تواند به دلیل فوران سولفور دی‌اکسید رخ دهد. این ترکیب همراه با آب موجود در استراتوسفر باعث تولید سولفوریک اسید می‌شود که پرتوهای ورودی خورشید را منعکس می‌کند. با توجه به مقیاس فوران کوه تامبورا که قدرتمندترین فوران ثبت‌شده در تاریخ زمین به شمار می‌رود، به نظر می‌رسد شرایط سال ۱۸۱۶ حاصل این فوران بود؛ گرچه میزان این تأثیر کاملا مشخص نیست.

درسال ۲۰۱۹، دکت اندرو اسکورر، زمین‌شناس و همکارانش با استفاده از مدل‌های اقلیمی بررسی کردند که در صورت حذف فوران آتشفشانی از سال ۱۸۱۵ در سال بعد چه اتفاق‌هایی رخ می‌داد. گرچه نتایج نشان می‌دهند که سال ۱۸۱۶ باز هم به شکل غیرمعمولی در اروپا مرطوب می‌شد، این مدل نشان می‌دهد که فوران آتشفشانی باعث سرد شدن دمای زمین شده است. به نوشته‌ی اسکورر:

فوران آتشفشان و تأثیر آن بر اقلیم را می‌توان مقصر سرمایش زمین دانست. بر اساس تخمین‌ها این پدیده احتمال دما‌های بسیار سرد را تا ۱۰۰ برابر افزایش می‌دهد. بدون نیروی آتشفشانی، احتمال کمتری برای بارش بالا وجود دارد و سرما در تابستان غیرممکن است.

به طور کلی سال ۱۸۱۶ سال خوبی برای سیاره زمین و مردمش نبود. شاید به همین دلیل است که برخی افراد آن را «هزار و هشتصد و یخ بزن و بمیر» نام‌گذاری کرده‌اند.