انسان‌های اولیه پس از ترک آفریقا تا ده‌ها هزار سال در فلات ایران سکونت کردند

پس از اینکه گروه‌هایی از انسان‌های خردمند آفریقا را ترک کردند، آثار اندکی از محل سکونت خود باقی گذاشتند تا اینکه ۲۰هزار سال بعد دوباره در اوراسیا ظاهر شدند. پس، آن‌ها در این فاصله به کجا رفتند؟ مطالعه‌ای جدید پیشنهاد می‌کند که انسان‌های خردمندی که از آفریقا خارج شدند، در این مدت در فلات ایران سکونت کردند.

شواهد فسیلی از مهاجرت‌های اولیه‌ی انسان خردمند نشان می‌دهد که اعضای گونه‌ی ما دست‌کم ۲۱۰هزار سال پیش از آفریقا خارج شدند، درحالی‌که شواهد ژنتیکی نشان می‌دهد موج بزرگی از مهاجرت‌ها در حدود ۷۰هزار سال پیش از همه موفق‌تر بود و در انتقال ژن‌ها به همه‌ی مردم غیرآفریقایی امروزی نقش داشت.

کمبود گسترده فسیل‌های انسان خردمند در سراسر اوراسیا در فاصله ۶۰هزار تا ۴۵هزار سال پیش وجود دارد و این امر پژوهشگران مطالعه جدید را بر آن داشت تا دریابند انسان‌های مدرن در این مدت به کجا رفته بودند. براساس یافته‌ها که ۲۵ مارس در مجله‌ی Nature Communications گزارش شد، پژوهشگران با استفاده از مدل‌های اقلیمی و داده‌های ژنتیکی دریافتند که فلات ایران مناسب‌ترین مکان برای سکونت انسان‌ها در این زمان بوده است.

بااین‌حال همه‌ی پژوهشگران با یافته‌های جدید موافق نیستند و می‌گویند به شواهد بیشتری نیاز است.

پژوهشگران قبلا اطلاعات ژنوم‌های اوراسیایی‌های پارینه‌سنگی را بررسی کرده بودند و این داده‌ها را با شواهد باستان‌شناسی از تغییر در فناوری ابزارهای سنگی مرتبط کرده بودند. آن‌ها متوجه شدند انسان‌های امروزی احتمالا جمعیتی مرکزی را تشکیل داده بودند که به‌عنوان پایگاهی برای مهاجرت‌های متعدد در سراسر اوراسیا عمل کرد. اما استنباط زادگاه از روی مرکز جمعیتی به افزودن مدل دیرین‌اقلیم‌شناسی نیاز داشت که در مطالعه‌ی جدید گنجانده شده است.

پژوهشگران با مدل‌سازی توزیع جمعیت انسان‌های خردمند شکارچی گردآورنده و بازسازی مناطقی که بین ۷۰هزار تا ۴۵هزار سال پیش شرایط محیطی مناسبی برای انسان‌ها داشتند، دریافتند که فلات ایران به احتمال زیاد در آن زمان می‌توانسته مکان مناسبی برای زندگی انسان‌ها بوده باشد.

در فلات ایران همچنین محوطه‌های فسیلی مربوط به نئاندرتال‌ها کشف شده است که تاریخ آن‌ها با حضور انسان‌های خردمند در منطقه همپوشانی دارد.

لئوناردو والینی، متخصص انسان‌شناسی مولکولی از دانشگاه پادوا ایتالیا و نویسنده اصلی مطالعه توضیح داد در این دوره‌ی کلیدی تکامل و گسترش انسان، انسان‌های خردمند سبک زندگی شکارچی گردآورنده را داشتند اما مردم احتمالاً اطلاعات کلیدی را هم با هم مبادله می‌کردند. پژوهشگران در مطالعه خود نوشتند: «این مرکز جمعیتی ممکن است به‌عنوان پرورشگاهی برای توسعه نوآوری‌های فرهنگی مانند هنر سنگ‌نگاری و سلاح‌های پرتابی عمل کرده باشد.»

کارشناسان دیگر معتقدند برای پیدا کردن مرکز جمعیتی احتمالی به پژوهش‌های بیشتری نیاز است. سانگ هی لی، متخصص انسان‌شناسی زیستی از دانشگاه کالیفرنیا، ریورساید که در مطالعه شرکت نداشت، تردید دارد که آیا مدل دیرین‌اقلیم‌شناسی به کار رفته در مطالعه جدید برای انسان‌های اجدادی مناسب است یا خیر. لی می‌گوید نویسندگان مطالعه برای تایید فرضیه‌ی خود مبنی بر اینکه فلات ایران مکان مناسبی برای زندگی بوده است، از داده‌های محدودی استفاده کرده‌اند.

نویسندگان مطالعه اذعان می‌کنند برای تایید فرضیه آن‌ها به داده‌های اقلیمی و فسیل‌های بیشتری از انسان‌تباران نیاز است، بااین‌حال آن‌ها می‌گویند اگر فلات ایران واقعا برای ده‌ها هزار سال مرکز جمعیت بوده باشد، مکانی ایده‌آل برای جستجوی شواهد فسیلی و داده‌هایی خواهد بود که می‌توانند شکاف‌های مهاجرت انسان‌های اولیه به سرتاسر اروپا را پر کنند.