یافته‌ حیرت‌انگیز دانشمندان: کلاغ‌ها از منطق آماری استفاده می‌کنند

کلاغ‌ها و غراب‌ها که درمجموع با عنوان کلاغان (Corvids) شناخته می‌شوند، چه در بازی و مراسم تدفین و چه در تقلید صدا، توجه همگان را به هوش غیرمنتظره‌ی خود جلب کرده‌اند. به‌لطف تحقیقات اخیر محققان دانشگاه توبینگن، درک ما از قابلیت‌های این پرندگان باهوش در حال افزایش است و می‌دانیم که کلاغ‌ها می‌توانند استدلال آماری انجام دهند. این یافته‌ی شگفت‌انگیز به دانشمندان کمک می‌کند تا تکامل هوش را بهتر درک کنند.

درحال‌حاضر، کلاغ‌ها با جمعیتی بالغ‌بر ۲۷ میلیون، تقریباً در سراسر ایالات متحده آمریکا به‌چشم می‌خورند و لحن صدای آن‌ها بسته به نوع ارتباطشان با یکدیگر متفاوت است. در کلاغ‌ها مغز قدامی که در انسان‌ها با استدلال آماری و تحلیلی مرتبط است، باتوجه‌به اندازه‌ی این پرندگان حجم بزرگی دارد.

پرنده‌شناسان و رفتارشناسان حیوانات به‌لطف این ویژگی‌ها موفق شده‌اند کلاغ‌هایی را شناسایی کنند که فعالیت‌های هوشمندانه‌ی مختلفی را انجام می‌دهند؛ مانند استفاده از شاخه‌ی درختان به‌عنوان ابزاری برای استخراج حشرات از تنه‌ی درخت. ‌برخی از کارشناسان حتی معتقدند که کلاغ‌‌ها و غراب‌ها هوشی معادل یک کودک ۷ ساله دارند. کلاغان علاوه‌بر استفاده از ابزار، می‌توانند توابع ریاضی اساسی مانند جمع و تقریق را نیز انجام دهند.

به‌گفته‌ی دکتر کائلی سویفت، پژوهشگر رفتارشناسی پرندگان در دانشگاه واشنگتن، هوش ریاضی و قابلیت‌هایی مانند درک حساب، تفکر انتزاعی، مهارت عددی و بازنمایی نمادین در تعداد کمی از حیوانات دیده شده است. دانشمندان در آزمایشگاه نشان داده‌اند که کلاغ‌ها علاوه‌بر داشتن تفکر انتزاعی و توانایی عددی پیچیده‌، هنگام تصمیم‌گیری نیز توجه دقیقی از خود نشان می‌دهند. جانستون و تیمش در جدیدترین آزمون خود، استدلال آماری کلاغ‌های را بررسی و آزمایش کردند.

به‌گفته‌ی جانستون، تعلیمات بسیاری برای مطالعات مربوط به کلاغ‌ها انجام می‌شود؛ زیرا محققان نمی‌توانند از کلاغ‌ها سؤال شفاهی کنند و انتظار پاسخ داشته باشند. باتوجه‌به این موضوع، آن‌ها درست مانند آموزش هر کار پیچیده‌ی دیگری، با نسخه‌ی ساده شروع می‌کنند و با افزایش مهارت‌های آزمودنی، پیچیدگی را گام‌به‌گام افزایش می‌دهند.

جانستون و تیمش کار خود را با آموزش دو کلاغ شروع کردند. آن‌ها این دو کلاغ را آموزش دادند تا برای به‌دست‌آوردن خوراکی‌های دلخواه خود، به صفحه‌نمایش لمسی نوک بزنند. محققان با انجام این‌ کار، مفهوم احتمال را برای کلاغ‌ها روشن کردند و به آن‌ها آموزش دادند که هربار ضربه‌زدن به صفحه، به دریافت پاداش ختم نمی‌شود.

آموزش‌های پژوهشگران باعث شد تا کلاغ‌ها جفت‌های منحصربه‌فرد تصاویر و احتمال دریافت پاداش را یاد بگیرند. این پرندگان به‌سرعت دریافتند که هریک از تصاویر موجود را با احتمال دریافت پاداش متفاوتی مرتبط کنند.

در آزمایش اخیر محققان، دو کلاغ باید از میان دو تصویری که هرکدام از آن‌ها با احتمال پاداش مختلفی همراه بود، یکی را انتخاب می‌کردند. به‌گفته‌ی جانستون، کلاغ‌ها در این آزمایش باید کمیت‌های نسبتاً انتزاعی را یاد می‌گرفتند و آن‌ها را با نمادهای انتزاعی مرتبط می‌کردند و در‌نهایت از ترکیب این اطلاعات برای به‌حداکثررساندن پاداش بهره می‌بردند. محققان پس از بیش‌ از ۱۰ روز آموزش و ۵ هزار آزمون دریافتند که این دو کلاغ به انتخاب احتمال پاداش بالاتر ادامه دادند که این موضوع توانایی آن‌ها در استفاده از استنتاج آماری را نشان می‌داد.

استنتاج آماری شامل استفاده از اطلاعات محدود برای نتیجه‌گیری و تصمیم‌گیری در موقعیتی خاص است. مردم روزانه بدون اینکه خود متوجه باشند، از استنتاج آماری استفاده می‌کنند؛ مانند تصمیم‌گیری برای انتخاب کافه‌ای که بیشترین تعداد صندلی را برای دورهمی دوستانه‌ی آن‌ها دارد. کلاغ‌ها هم به‌طور مشابه ارتباط بین تصاویر روی صفحه نمایش و احتمال پاداش را به‌خاطر داشتند و از این موضوع برای اطمینان از دریافت بیشترین پاداش در اغلب مواقع استفاده کردند.

کلاغ‌ها جزو معدود حیواناتی هستند که به‌دلیل هوش زیاد خود توانسته‌اند با زندگی شهرنشینی سازگار شوند. این پرندگان اغلب از سازه‌های مصنوعی مانند پل‌ها به‌عنوان مکان‌هایی برای گرم نگه‌داشتن خود در زمستان استفاده می‌کنند. این رفتار باعث شده است تا بوم‌شناسان شهری کلاغ‌ها را در دسته‌ی «استثمارگران» طبقه‌بندی کنند؛ زیرا آن‌ها علاوه‌بر تحمل انسان‌ها، در محیط‌های شهری رشد هم می‌کنند.

جانستون و همکارانش به این نتیجه رسیدند که بخشی از بهره‌برداری کلاغ‌ها از زندگی شهری احتمالاً به توانایی آن‌ها در استفاده از استدلال آماری مربوط می‌شود. به‌گفته‌ی جانستون، کلاغ‌های وحشی ممکن است از استدلال آماری برای رفتارهای بوم‌شناختی خود استفاده کرده و احتمالات آماری را در جست‌وجوی مکان‌های مختلف برای پیداکردن غذا در نظر گرفته باشند.

مطالعه‌ی بیشتر هوش کلاغ‌ها نشان می‌دهد که درک عمومی از این پرندگان همچنان در حال تغییر است. ازنظر تاریخی، کلاغ‌ها و غراب‌ها نماد مرگ بوده‌اند. به‌گفته‌ی سوئیفت، برخی از مردم همواره به‌دنبال برقراری ارتباط با کلاغ‌ها هستند. این در حالی است که تعدادی دیگر این پرندگان را به‌چشم آفات می‌بینند و همواره در انتظار فرصتی برای کنترل آن‌ها هستند.