نقاشی ۳۳۰۰ ساله مصری با دقت خیره‌کننده‌اش نوع پرنده‌های آن زمان را فاش می‌کند

یک نقاشی شاهکار از دوران مصر باستان که پرندگان را در حال پرواز و استراحت در مردابی سرسبز نشان می‌دهد، به‌قدری دقیق است که پژوهشگران امروزی می‌توانند به‌طور دقیق بگویند هنرمندان مصری در بیش از ۳۳۰۰ سال پیش، کدام گونه‌ها را به تصویر کشیده‌اند.

نقاشی یادشده تقریبا یک قرن پیش در دیوارهای کاخی در عمارنه، پایتخت باستانی مصری کشف شد که در فاصله‌ی ۳۰۰ کیلومتری از قاهره قرار دارد. گرچه پژوهش قبلی به بررسی حیات وحش نقاشی‌های دیواری اختصاص داشت، پژوهش جدید برای اولین بار به هویت تمام پرندگانی می‌پردازد که برخی‌شان علامت‌هایی غیرطبیعی دارند.

بسیاری از پرنده‌های نقاشی یادشده از نوع کبوترهای کوهی (Columba livia) هستند اما تصاویری هم وجود دارند که گونه‌ی ماهی‌خورک ابلق (Ceryle rudis)، سنگ‌چشم پشت سرخ (Lanius collurio) و یک دم‌جنبانک سفید (Motacilla alba) را نشان می‌دهند. این مقاله را کریستوفر استیمپسون، استادیار افتخاری موزه‌ی تاریخ طبیعی دانشگاه آکسفورد و بری کمپ استاد مصرشناسی دانشگاه کمبریج در تاریخ ۱۵ دسامبر در مجله‌ی Antiquity منتشر کردند. این تیم به بررسی یک کپی از اثر هنری پرداختند و از مقاله‌های پژوهشی طبقه‌بندی و پرنده‌شناسی برای شناسایی پرندگان استفاده کردند.

اتاقی که امروزه با عنوان «اتاق سبز» شناخته می‌شود با تصاویری از نیلوفرهای آبی، گیاهان پاپیروس و پرندگان نقاشی شده است. چشم‌اندازی که جوی آرام را برای استراحت خانواده‌ی سلطنتی به وجود آورده است. به باور استیمپسون و کمپ، این نقاشی واقع‌گرا نشان می‌دهد تأثیر آرامش‌بخش محیط طبیعی برای خاندان سلطنتی مهم بوده است.

ممکن است مصریان باستان گیاهان واقعی را همراه با عطرهایی در اتاق خود نگه‌داری می‌کردند و موسیقی مصری باستانی می‌نواختند. پژوهشگرها در مقاله‌ی خود می‌نویسند:

چنین اتاقی بر اساس هر معیاری، شاهکار هنری طبیعت‌گرا را در خود داشته و با موسیقی و عطر گیاهان پرشده بود که تجربه‌ای حسی را به وجود می‌آوردند.

دقیقا بین سال‌های ۱۳۵۳ و ۱۳۳۶ پیش از میلاد، فرعون آخناتون (پدر پادشاه توت‌عنخ‌آمون) بر مصر حکمرانی می‌کرد. او مذهب مصر را متمرکز بر ستایش آتون، خدای قرص خورشید تغییر داد و پایتخت جدیدی به نام آختاتن را بنا گذاشت (عمارنه‌ی کنونی) و کاخی شمالی را در آن ساخت.

انجمن اکتشافات مصری بین سال‌های ۱۹۲۳ و ۱۹۲۵، نقاشی‌های اتاق سبز را حفاری کردند. این نقاشی‌ها به‌قدری شکننده بودند که نینا دی گاریس مصرشناس کپی‌هایی دقیق از آن‌ها را ساخت. این کپی‌ها اهمیت زیادی دارند زیرا نقاشی‌ها دیگر وجود ندارند.

به نقل از کمپ در گفتگو با لایو‌ساینس، تنها راه حفظ نقاشی‌ها این بود که مجدداً اتاق‌ها زیر شن مدفون شوند. باستان‌شناسان تصمیم گرفتند این کار را انجام ندهند زیرا ممکن بود مردم بومی به آن‌ها آسیب بزنند.

در سال ۱۹۲۶، تلاش برای حفظ تابلوها با مواد تقویت‌کننده، نتیجه‌ی عکس داد و باعث از بین رفتن رنگ نقاشی‌ها و تیره شدن آن‌ها شد؛ بنابراین پژوهشگرها تنها بر کپی‌هایی که گاریس کشیده بود، تکیه کردند.

با اینکه ماهی‌خورک ابلق و کبوتر کوهی را هنوز می‌توان در مصر پیدا کرد، سنگ‌چشم پشت سرخ و دم‌جنبانک سفید از پرندگان مهاجر هستند. به نقل از پژوهشگرها، پرندگان سنگ‌چشم پشت‌سرخ از مهاجران متداول فصل پاییز مصر هستند که بین‌ ماه‌های آگوست و نوامبر به این کشور می‌آیند. از طرفی دم‌جنبانک سفید یکی از مهاجرات اکتبر تا آوریل است.

شاهکار نقاشی مصری تعدادی کبوتر کوهی را نشان می‌دهد گرچه این پرندگان از گونه‌های بومی مرداب‌های پاپیروس مصر نیستند بلکه در صخره‌های بیابانی این منطقه پیدا می‌شوند. بر اساس محتمل‌ترین حدس، هنرمندان باستانی برای رسیدن به چشم‌اندازی بهتر آن‌ها را در نقاشی خود آوردند. وجود آن‌ها شکلی زیبا به چشم‌انداز طبیعی می‌بخشد.

هنرمندان باستانی در نقاشی خود، نشان‌هایی مثلثی را روی گونه‌های سنگ‌پشت چشم‌سرخ و دم‌جنبانک سفید قرار دارند که در پرنده‌های واقعی دیده نشدند. پژوهشگرها گمان می‌کنند هنرمندان این نشان‌ها را برای نشانه‌گذاری پرندگان فصلی و مهاجر قرار داده‌اند.

با وجود این نشانه‌ها، هنرمندان باستانی عملکرد خوبی در تصویرسازی واقع‌گرایانه از پرندگان و گیاهان داشتند. به عقیده‌ی استیمپسون، تصاویر اتاق سبز حتی در زمینه‌ی وسیع‌تر هنر مصری به عنوان مثال بارزی از بررسی دقیق دنیای طبیعت قابل توجه است.