چرا در استرالیا حیوانات کیسه‌دار فراوان وجود دارد؟
استرالیا قلمرو پادشاهی کیسه‌داران است و کیسه‌دارانی همچون کانگوروها، کوالاها و وامبت‌ها را در خود جای داده است. کیسه‌داران در این قاره چنان فراوان هستند که موجب طرح این سؤال می‌شود که آیا این پستانداران کیسه‌دار در استرالیا ظاهر شده‌اند؟
پاسخ منفی است. به‌گفته‌ی رابین بک، مدرس زیست‌شناسی در دانشگاه سالفورد بریتانیا، کیسه‌داران پیش از اینکه به استرالیا برسند، حداقل ۷۰ میلیون سال وجود داشتند. بک به لایوساینس گفت: «کیسه‌داران قطعاً از استرالیا منشأ نگرفتند. آن‌ها مهاجر بودند.»
کیسه‌داران در مقایسه با بیشتر پستانداران، عجیب هستند. برخلاف پستانداران جفت‌دار مانند انسان، سگ و نهنگ، کیسه‌داران فرزندان نسبتاً رشدنیافته‌ای را به دنیا می‌آورند که رشد آن‌ها تا حد زیادی در کیسه مادر ادامه پیدا می‌کند. بک به لایوساینس گفت: «نوزادان آن‌ها زنده به دنیا می‌آیند، اما خیلی کم رشد کرده‌اند. آن‌ها به سمت نوک پستان مادر خود می‌خزند که اغلب درون کیسه قرار دارد و نوک پستان او را می‌گیرند و آنجا می‌مانند و برای مدت طولانی (معمولاً چند ماه) از شیر مادر تغذیه می‌کنند.»
خاستگاه کیسه‌داران
این کیسه‌داران در استرالیا زندگی می‌کنند (والابی، شیطان تاسمانی، وامبت، کانگورو، کوئوکا و کوالا)، اما کیسه‌داران تکامل خود را در آنجا آغاز نکرده‌اند.
به‌گفته‌ی بک، قدیمی‌ترین کیسه‌داران شناخته‌شده درواقع از آمریکالی شمالی هستند که در آنجا طی دوره کرتاسه، پس از جدا شدن از پستانداران جفت‌دار در حداقل ۱۲۵ میلیون سال پیش، تکامل پیدا کردند.
به‌گفته‌ی بک، به‌نظر می‌رسد که این کیسه‌داران باستانی در آمریکای شمالی در منطقه‌ای که آن زمان ابرقاره لوراسیا بود، شکوفا شدند. در این منطقه حدود ۱۵ تا ۲۰ گونه کیسه‌دار مختلف تکامل پیدا کردند که اکنون همه آن‌ها منقرض شده‌اند. مشخص نیست چرا برخی از کیسه‌داران موفق شدند باقی بمانند.
اما بنا به دلایلی، تقریباً در همان زمانی که دایناسورهای غیرپرنده منقرض شدند، در حدود ۶۶ میلیون سال پیش، کیسه‌داران به آمریکای جنوبی راه پیدا کردند. در آن زمان، آمریکای شمالی و جنوبی مانند امروز به هم متصل نبودند. اما این دو قاره بسیار نزدیک بودند و شاید پل خشکی یا مجموعه‌ای از جزایر آن‌ها را به هم متصل می‌کرد. این ارتباط به انواع حیوانات اجازه می‌داد تا به سرزمین‌های جدید وارد شوند.
بک می‌گوید در آمریکای جنوبی، کیسه‌داران و خویشاوندان نزدیک آن‌ها اوقات خوشی داشتند و در عرض دو تا سه میلیون سال پس از ورود تنوع فراوانی پیدا کردند. برای مثال، کیسه‌داران و خویشاوندان نزدیک آن‌ها به گوشتخوارانی به اندازه خرس و راسو تکامل پیدا کردند و حتی یکی از آن‌ها دندان‌های خنجرمانندی تکامل داد. برخی دیگر تکامل پیدا کردند تا از میوه‌ها و دانه‌ها تغذیه کنند. بک گفت: «آنچه در آمریکای جنوبی اتفاق می‌افتد، این است که آن‌ها تکامل پیدا می‌کنند تا انواع کنام‌هایی را که در قاره‌های شمالی توسط پستانداران جفت‌دار پر شده بود، پر کنند.»
تیلاکوسمیلوس از خویشاوندان باستانی کیسه‌داران دارای دندان‌هایی به شکل خنجر بود
بسیاری از این کیسه‌داران از آن زمان تاکنون منقرض شدند، اما آمریکای شمالی امروز همچنان کانونی برای جانوران کیسه‌دار است. بیش از ۱۰۰ گونه صاریغ، هفت گونه موش‌صاریغ و میمونک کوهی (Dromiciops gliroides) در این منطقه وجود دارد.
البته، طی یک میلیون سال گذشته، یکی از صاریغ‌های آمریکای جنوبی یعنی صاریغ ویرجینیایی به شمال سفر کرده است و اکنون در آمریکای شمالی زندگی می‌کند. صاریغ ویرجینیایی (Didelphis virginiana) تنها کیسه‌داری است که در شمال مکزیک زندگی می‌کند.
همچنین، راسته‌ای که صاریغ‌ها به آن تعلق دارند، با راسته‌ای که پوسوم‌ها (صاریغ استرالیایی) به آن تعلق دارند، فرق دارد. پوسوم‌ها بومی استرالیا و گینه نو هستند، با کانگوروها ارتباط نزدیکی دارند و چندین تفاوت آناتومیکی مانند دندان‌های پیشین پایین بزرگ دارند که صاریغ‌های آمریکای جنوبی فاقد آن هستند.
بنابراین، چگونه کیسه‌داران از آمریکای جنوبی به استرالیا رسیدند؟
تاحدود ۴۰ تا ۳۵ میلیون سال پیش، آمریکای جنوبی و استرالیا به جنوبگان متصل بودند و توده خشکی عظیمی را تشکیل می‌دادند. در آن زمان، جنوبگان پوشیده از یخ نبود، بلکه پوشیده از جنگل بارانی معتدل بود و مکان نامساعدی برای زندگی نبود. بک گفت، به‌نظر می‌رسد که کیسه‌داران و خویشاوندان آن‌ها از آمریکای جنوبی به سمت جنوبگان و استرالیا حرکت کردند.
حتی شواهد فسیلی هم وجود دارد: در جزیره سیمور جنوبگان، فسیل‌هایی از کیسه‌داران و خویشاوندان آن‌ها ازجمله یکی از خویشاوندان نزدیک میمونک کوهی پیدا شده است.
به‌گفته‌ی بک، قدیمی‌ترین فسیل‌های کیسه‌داران از استرالیا در محوطه ۵۵ میلیون ساله‌ای به نام تینگامارا در نزدیکی مورگون در کوئینزلند پیدا شده است. برخی از فسیل کیسه‌داران در تینگامارا شبیه فسیل‌هایی است که در آمریکای جنوبی پیدا شده است. برای مثال، کیسه‌دار باستانی میوه‌خوار کوچکی به نام چولپاسیا از پرو از خویشاوندان نزدیک کیسه‌دار فسیل‌شده‌ای است که در تینگامارا پیدا شده است. با‌این‌حال، کیسه‌دار حشره‌خوار دیگری از تینگامارا که جارتیا نام دارد، ممکن است جد تمام کیسه‌داران زنده استرالیا باشد.
تصویری از جارتیا (پایین سمت راست)، کیسه‌دار اولیه استرالیا که حدود ۵۵ میلیون سال پیش زندگی می‌کرد.
پس از آن، شکاف بزرگی در سوابق فسیلی استرالیا وجود دارد. پس از تینگامارا، قدیمی‌ترین فسیل‌های کیسه‌داری که کشف شده است، ۲۵ میلیون سال قدمت دارد. بک گفت: «آنچه در آن زمان می‌بینیم، حجم عظیمی از تنوع‌زایی درون استرالیا است. در آن زمان، ما کوالاها را می‌بینیم، خویشاوندان وامبت‌ها را می‌بینیم، خویشاوندان باندیکوت‌ها را می‌بینیم. تمام گروه‌های کیسه‌دار استرالیا از حدود ۲۵ میلیون سال پیش وجود دارند.»
مشخص نیست چرا کیسه‌داران در استرالیا شکوفا شدند. اما یک ایده آن است که در دوران سخت، مادران کیسه‌داران می‌توانستند نوزادان درحال رشد خود را در کیسه خود بیندازند، درحالی‌که پستانداران جفت‌دار باید منتظر می‌ماندند تا دوران بارداری آن‌ها به پایان برسد و منابع ارزشمند خود را صرف فرزندان خود می‌کردند.
ایده دیگر آن است که پستانداران جفت‌داری در استرالیا وجود نداشتند که با کیسه‌داران رقابت کنند. اما این ایده اکنون توسط فسیل دندانی که به پستاندار جفت‌دار یا یکی از خویشاوندان پستانداران جفت‌دار تعلق دارد و در تینگامارا کشف شد، رد شده است. این امر نشان می‌دهد که پستانداران دارای جفت از ۵۵ میلیون سال پیش روی این قاره حضور داشتند.
امروزه حدود ۲۵۰ گونه جانور کیسه‌دار در استرالیا وجود دارد، حدود ۱۲۰ گونه کیسه‌دار در آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند و فقط یک گونه صاریغ ویرجینیایی در آمریکای شمالی زندگی می‌کند. در اصل، جغرافیای اجدادی کیسه‌داران وارونه شده است. بک گفت: «این الگو معکوس کامل وضعیت ۱۲۵ میلیون سال پیش است. محلی که موجودات امروزی قرار دارند، لزوماً نشانگر جایی نیست که آن‌ها چند میلیون سال پیش در آن قرار داشته‌اند.»
نظرات