دانشمندان ردپایی از برده‌داری و زندگی انگلی در برخی کلونی‌های مورچه‌ای کشف کردند

تمام مورچه‌ها کارگران سخت‌کوش نیستند. برخی مورچه‌ها مانند برده کار می‌کنند؛ درحالی‌که برخی دیگر از زیر کارها شانه‌ خالی می‌کنند. به این وابسته‌های بدون بار انگل اجتماعی گفته می‌شود. انگل‌های اجتماع به جای ساخت شبکه‌ی اشتراکی خود، از شبکه‌های موجود هم‌گونه‌ها یا شبکه‌های گونه‌های نزدیک به خود استفاده می‌کنند. پژوهشگرها به این سبک زندگی ظالمانه در میان حشرات، ماهیان، پرنده‌ها و پستانداران از جمله انسان اشاره کرده‌اند؛ اما این رفتار در میان مورچه‌ها حداقل ۶۰ بار به تکامل رسیده است و ۴۰۰ گونه‌ را در بر می‌گیرد.

منشأ و دلیل این سبک زندگی انگلی از پرسش‌هایی است که حتی داروین پاسخی برای آن‌ها نداشت. حالا دانشمندان در پژوهش جدیدی ژنتیکی به دنبال منشأ اصلی هستند. آن‌ها با بازسازی تاریخچه‌ی تکاملی مورچه‌های فرمیکا برای ردیابی استثمار اجتماعی تلاش کردند. مورچه‌های فرمیکا کاندید‌اهای خوبی برای پژوهش‌های این‌چنینی هستند؛ زیرا بیشترین تعداد گونه‌های انگلی را دارند. در واقع دقیقا نیمی از گونه‌های فرمیکای شناخته‌شده به این روش زندگی می‌کنند.

سیر زمانی ژنتیکی مورچه‌های فرمیکا نشان می‌دهد انگل‌ها از آغاز وجود داشته‌اند. به گفته‌ی کریستین رابلینگ از دانشگاه ایالتی آریزونا:

مانند این است که تمام قطعات موزاییک را داشته باشید. یک سنگ را اینجا بگذارید، سنگ دیگری را آنجا و به تصویری برسید که بخش دیگری از موزاییک را کامل می‌کند؛ اما وقتی تمام این‌ها را در چشم‌اندازی تکاملی قرار می‌دهید، ناگهان می‌توانید کل تصویر را ببینید که به‌شدت رضایت‌بخش است.

سه دسته‌ی عمده از زندگی انگلی اجتماعی وجود دارد و هر سه دسته شباهت‌هایی سطحی دارند؛ اما هر کدام در بازه‌های متفاوتی به تکامل رسیده‌ است. اولین دسته با عنوان زندگی انگلی موقتی شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که مورچه‌های ملکه توانایی خود برای تولید کلونی‌های جدید را از دست می‌دهند. به این ترتیب به آشیانه‌ی دیگران نفوذ می‌کنند، ملکه را می‌کشند و مورچه‌های ملکه‌های دیگر را پرورش می‌دهند.

بر اساس سیر زمانی مورچه‌ی فرمیکا، انگل‌های موقتی اجداد مشترکی دارند که دقیقا ۱۶ میلیون سال پیش زندگی می‌کردند. در مقابل، اجداد مشترک کل مورچه‌های زنده‌ی فرمیکا ۲۶ میلیون سال پیش زندگی می‌کردند که نشان می‌دهد زندگی انگلی مدت‌ها بعد به تکامل رسیده است.

دو میلیون سال دیگر طول کشید تا دسته‌ی دومی از انگل‌های جامعه توسعه پیدا کنند. به این دسته، زندگی انگلی دولوتیک (برده‌دار) گفته می‌شود که مشابه زندگی انگلی موقتی آغاز می‌شود. در ابتدا مورچه‌ی ملکه آشیانه‌ی ملکه‌ای دیگر را به سرقت می‌برد. پس از آنکه ملکه به اندازه‌ی کافی مورچه‌ی کارگر پرورش داد، ارتش او آشیانه‌ی دیگری را تصاحب می‌کنند. مورچه‌های انگل سپس مورچه‌های جوان را می‌خورند یا آن‌ها را پرورش می‌دهند. به گفته‌ی رابلینگ:

کارگرها تصور می‌کنند در خانه‌ی خود هستند و حتی تشخیص نمی‌دهند در آشیانه‌ی گونه‌های دیگر حضور دارند.

برخلاف زندگی انگلی موقتی که به نظر می‌رسد چندین بار در میان گونه‌های فرمیکا به تکامل رسیده است، زندگی انگلی دولوتیک تنها یک منشأ دارد. چارلز داروین درباره‌ی گونه‌های F. sanguinea (یکی از گونه‌های فرمیکا) در کتاب «منشأ انواع» نوشت. داروین در آن زمان معتقد بود سبک زندگی عجیب مورچه‌های F. sanguinea به عنوان روشی برای تصاحب غذا به تکامل رسیده است؛ اما دانشمندان دیگر نشان دادند هدف این کار افزایش تعداد نسل یا کاهش رقابت بر سر قلمرو بوده است.

زندگی انگلی دائمی به دو دلیل سبک زندگی عجیبی است: در درجه‌ی اول با حمله به ملکه‌ی مورچه‌ها و سپس همزیستی با ملکه‌ی میزبان بدون آزار یکدیگر همراه است. در درجه‌ی دوم ملکه‌ی میزبان شبکه‌ی اجتماعی کارگران خود را مانند همیشه تولید می‌کند؛ درحالی‌که ملکه‌ی انگل هم بر تولید مثل متمرکز است. بر اساس سیر زمانی گونه‌های فرمیکا، انگل‌های اجتماعی دائمی مثل F. talbotae تقریبا دوازده میلیون سال پیش از انگل‌های موقتی سرچشمه گرفتند و به بیان دیگر، جوان‌ترین دسته‌ی انگل‌های اجتماعی هستند.