معجزه در سرزمین یخ؛ وقتی عشق مادری، خرس قطبی را به فرزندخواندگی وامی‌دارد

همه چیز از بهار امسال در شمال شرقی ایالت منیتوبا آغاز شد. پژوهشگرانی که در حال پایش خرس‌های قطبی در مناطق یخ‌زده‌ی شمال کانادا بودند، با صحنه‌ای مواجه شدند که در دنیای وحش حکم اتفاقی نادر و استثنایی را دارد. دوربین‌های حیات‌وحش تصویری از یک خرس مادر ثبت کرده‌اند که فراتر از غریزه‌‌ی بقای انفرادی، توله‌ای بیگانه را که هیچ نسبت زیستی با او ندارد، به فرزندی پذیرفته و مانند فرزند خود از آن مراقبت می‌کند.

زمانی که خرس ماده برای نخستین بار از لانه‌ی زایمان خود خارج شد، تنها یک توله‌ی کوچک و بازیگوش در کنارش دیده می‌شد. اما چند ماه بعد، پژوهشگران با صحنه‌ای غیرمنتظره روبرو شدند: ماده‌خرس ناگهان دو توله را به دنبال خود می‌کشید.

خرس مادر ۵ ساله به همراه دو توله‌ی ۱۰ تا ۱۱ ماهه، در جریان مهاجرت سالانه در نزدیکی شهر چرچیل مشاهده شد؛ منطقه‌ای که به پایتخت خرس‌های قطبی جهان شهرت دارد اما حتی برای ساکنان بومی نیز، چنین رفتاری از سوی این شکارچیان مغرور قطب، باورنکردنی است.

آلیسا مک‌کال، از دانشمندان برجسته‌ی مؤسسه بین‌المللی خرس‌های قطبی (PBI)، در این رابطه می‌گوید: «ما با پدیده‌ای بسیار غیرعادی روبه‌رو هستیم. صادقانه بگویم، هنوز دقیقاً نمی‌دانیم چرا یک خرس باید چنین مسئولیتی را بپذیرد، اما می‌دانیم که این اتفاق تقریباً هرگز رخ نمی‌دهد!»

اعداد و ارقام نیز بر حیرت‌انگیزبودن این ماجرا صحه می‌گذارند؛ در طول ۴۵ سال پژوهش مداوم روی بیش از ۴۶۰۰ خرس قطبی در منطقه، این تنها سیزدهمین مورد گزارش‌شده از فرزندخواندگی است؛ یعنی احتمال وقوع چنین رفتاری کمتر از ۰٫۳ درصد است.

بهار امسال، زمانی که دانشمندان ماده‌خرس را هنگام خروج از لانه‌ی زایمان در پارک ملی واپوسک ردیابی کردند، یک توله همراهش بود که توسط تیم پژوهش برای بررسی‌های علمی علامت‌گذاری شد. اما در پاییز، وقتی خرس مادر دوباره مشاهده شد، توله‌ای بدون علامت همراه داشت که شانه‌به‌شانه‌ی فرزند اصلی او حرکت می‌کرد و هیچ علامتی هم نداشت.

البته، فرزندخواندگی همیشه به معنای یتیم‌شدن توله نیست. خرس‌های قطبی گاهی توله‌های اضافی را می‌پذیرند یا حتی ممکن است توله‌های دو خانواده با هم عوض شوند. در حالت عادی، شانس زنده‌ماندن توله‌های خرس قطبی در سال اول زندگی حدود ۵۰ درصد است، اما اگر توله‌ای یتیم شود، این شانس تقریباً به صفر می‌رسد. بااین‌حال، طبیعت بی‌رحم است. از ۱۲ مورد قبلی فرزندخواندگی در منطقه طی نیم قرن اخیر، تنها ۳ توله زنده مانده‌اند.

در حالی که تغییرات اقلیمی و ذوب یخ‌های قطبی بقای این گونه‌‌ی ارزشمند را به خطر انداخته است، فداکاری مادرانه معنای دیگری پیدا می‌کند. ایوان ریچاردسون، پژوهشگر سازمان محیط زیست کانادا، معتقد است این اتفاق یک پیروزی کوچک برای طبیعت است:

خرس‌های قطبی در دنیای امروز با چالش‌های سختی روبرو هستند. در حیات‌وحش، تنها نیمی از توله‌ها شانس رسیدن به بلوغ را دارند. وقتی یک ماده‌خرس تصمیم می‌گیرد توله دیگری را زیر بال‌و‌پر خود بگیرد، در واقع شانس بقای آن موجود را از صفر به عددی چشمگیر می‌رساند.»

تصاویر تازه ثبت‌شده نشان می‌دهد که در حال حاضر خانواده‌ی سه‌نفره در سلامت کامل به سر می‌برند. مادر و دو توله در حال گشت‌زنی در نزدیکی خلیج هادسن هستند؛ جایی که صدها خرس قطبی هر پاییز در انتظار تشکیل مجدد یخ‌های دریایی تجمع می‌کنند.

طبق برنامه‌ی طبیعت، توله‌ها تا دو سال دیگر در کنار مادرشان می‌مانند تا فنون حیاتی شکار فک روی یخ‌های شناور را بیاموزند؛ مادری که ثابت کرد در دنیای وحش نیز، مهر مادری مرز و نژاد نمی‌شناسد.