قربانی تازه تغییر اقلیم: رودخانه سالمون آلاسکا به رنگ نارنجی درآمده است

رودخانه‌ی سالمون که زمانی نماد طبیعت بکر آلاسکا بود و جان مک‌فی، نویسنده‌ی آمریکایی، در سال ۱۹۷۷ آن را «زلال‌ترین و ناب‌ترین آبی که تاکنون دیده‌ام» توصیف کرده بود، امروز به هشداری عینی درباره‌ی پیامدهای ویرانگر تغییرات اقلیمی در شمالگان تبدیل شده است. تغییرات اخیر نه‌تنها محیط‌زیست، بلکه نماد طبیعت دست‌نخورده‌ی منطقه را نیز در معرض تهدید قرار داده است.

به‌گزارش ساینس، رودخانه‌ی سالمون در شمال غربی آلاسکا، اکنون به رنگ نارنجی زنگ‌زده درآمده است. دانشمندان عامل این پدیده‌ی نگران‌کننده را ذوب‌شدن «پایایخبندان» یا خاک همیشه منجمد قطبی می‌دانند که با نشت فلزات سمی به درون آبراه‌ها، به تهدیدی جدی برای کل اکوسیستم منطقه تبدیل شده است.

دانشمندان می‌گویند فاجعه‌ی زیست‌محیطی آلاسکا ریشه در گرمایش زمین دارد، زیرا با ذوب‌شدن پایایخبندان، دو فرایند اصلی رخ می‌دهد. در مناطقی که زمین یخ‌زده به باتلاق بدل می‌شود، میکروب‌ها آهن و دیگر فلزات را از رسوبات آزاد می‌کنند.

سپس، در جاهای دیگر، لایه‌های سنگی غنی از سولفید که پیش‌تر در دل یخ محبوس بودند، در تماس با آب اکسید شده و اسید سولفوریک تولید می‌کنند. این اسید فلزات محبوس در سنگ‌ها، مانند آهن، آلومینیوم، مس و کادمیم را از سنگ جدا و در آب حل می‌کند و منبعی سمی به وجود می‌آورد.

پدی سالیوان، بوم‌شناس در دانشگاه آلاسکای انکوریج که رهبری پژوهش را بر عهده دارد، بیش از ۵۰۰ نقطه را شناسایی کرده که آب بسیار اسیدی از پایایخبندان در حال ذوب، به بیرون نشت می‌کند. او این صحنه را چنین توصیف می‌کند: «شبیه جریانی از گدازه است که در میان زخم سوختگی جاری باشد.»

برای درک عمق بحران و سنجش آثار فلزات، تیم سالیوان نمونه‌های آب از رودخانه‌ی سالمون و شاخه‌های آن را در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، آزمایش کردند. تیم ۲۲ فلز مختلف را در نمونه‌های آب از رودخانه سالمون و ۱۰ شاخه‌ی فرعی آن اندازه گرفتند. آزمایش‌ها نشان داد جریان اصلی رود و ۹ شاخه، دست‌کم یک فلز را در غلظتی بالاتر از استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا داشتند؛ سطحی که برای آبزیان سمی است.

یافته‌های تیم تکان‌دهنده بود: فقط در یک نقطه از جریان اصلی رودخانه، غلظت فلزاتی چون آهن، آلومینیوم و روی بین ۳ تا ۳۷ برابر بیشتر از نمونه‌های یک دهه پیش بود. سالیوان می‌گوید: «اگر چنین سطحی از فلزات در یک معدن پیدا می‌شد، آن معدن به دردسر جدی می‌افتاد.» اما با وجود ورود فلزات، اسیدیته‌ی آب رودخانه و بیشتر شاخه‌ها افزایش نیافته؛ زیرا کربنات موجود در سنگ‌های آهکی اسید رواناب را خنثی می‌کند. این نکته نشان می‌دهد که برخی واکنش‌های طبیعی هنوز می‌توانند اثرات زیان‌بار را تعدیل کنند.

در نهایت، آثار آلودگی بر اکوسیستم رودخانه از هم‌اکنون نیز آشکار شده است. در مناطقی که غلظت فلزات آهن و آلومینیوم بالاست، لارو حشرات آبزی، مانند سنگ‌مگس‌ها و روزمگس‌ها که منبع اصلی غذای ماهی‌ها هستند، ناپدید شده‌اند. به‌گفته‌ی سالیوان، هجوم فلزات سمی حتی می‌تواند یکی از دلایل کاهش جمعیت ماهی سالمون باشد که از سال گذشته آغاز شده است.

پژوهش در نشریه PNAS منتشر شده است.