بمب ساعتی: اسیدیته‌ دریا به سطح بحرانی رسیده و کل اکوسیستم‌ها را تهدید می‌کند

 دانشمندان هشدار می‌دهند وضعیت سلامت اقیانوس‌های جهان وخیم‌تر از چیزی است که پیش‌تر تصور می‌شد. آنان می‌گویند یکی از شاخص‌های کلیدی نشان می‌دهد فرصت حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی رو به پایان است.

اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها که اغلب از آن به عنوان «دوقلوی شیطانیِ بحران اقلیمی» یاد می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که دی‌اکسید کربن با سرعت بالا توسط اقیانوس جذب می‌شود و در واکنش با مولکول‌های آب، موجب کاهش سطح pH آب دریا می‌شود. این پدیده به صخره‌های مرجانی و دیگر زیستگاه‌های دریایی آسیب می‌رساند و در موارد شدید، می‌تواند پوسته‌ موجودات دریایی را حل کند.

تا‌به‌حال، اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها به‌عنوان مسئله‌ای که از «مرزهای سیاره‌ای» فراتر رفته باشد، درنظر گرفته نمی‌شد. منظور از مرزهای سیاره‌ای، محدوده‌های طبیعی سیستم‌های کلیدی زمین مانند اقلیم، آب و تنوع زیستی است که با  عبور از آن‌ها سلامت زمین به خطر می‌افتد. دانشمندان سال گذشته اعلام کردند از ۹ مرز سیاره‌ای تعریف‌شده، ۶ مرز را رد کرده‌ایم.

به گزارش گاردین، مطالعه‌ای جدید توسط آزمایشگاه دریایی پلیموث در بریتانیا، اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا در واشنگتن و موسسه همکاری منابع دریایی دانشگاه ایالتی اورگان نشان داد که زمین حدود ۵ سال پیش از مرز اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها نیز عبور کرده است. پروفسور استیو ویدیکامب از آزمایشگاه دریایی پلیموث که یکی از مدیران شبکه جهانی پایش اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها است، می‌گوید: «اسیدی شدن اقیانوس‌ها فقط یک بحران زیست‌محیطی نیست، بلکه بمب ساعتی برای اکوسیستم‌های دریایی و اقتصادهای ساحلی محسوب می‌شود».

مطالعه نشان داد تا سال ۲۰۲۰، شرایط متوسط اقیانوس‌ها در سطح جهانی بسیار نزدیک به مرز سیاره‌ای اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها بوده و در برخی مناطق حتی از آن فراتر رفته است. طبق تعریف، مرز سیاره‌ای برای اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها جایی است که غلظت کربنات کلسیم (ماده‌ای که موجودات دریایی برای تشکیل پوسته و ساختارهای بدن خود به آن متکی هستند) در آب دریا بیش از ۲۰ درصد کمتر از سطح دوران پیشاصنعتی باشد.

بررسی‌های دانشمندان نشان داد که با افزایش عمق، وضعیت اسیدی‌شدن آب‌ها وخیم‌تر می‌شود. در عمق ۲۰۰ متری زیر سطح دریا، حدود ۶۰ درصد از آب‌های جهان از حد «ایمن» اسیدی‌شدن فراتر رفته‌اند.

پروفسور هلن فایندلی از آزمایشگاه دریایی پلیموث می‌گوید: «اکثر موجودات دریایی فقط در سطح آب زندگی نمی‌کنند. بخش‌های عمیق‌تر اقیانوس‌ها مکان زندگی انواع بیشتری از گیاهان و جانوران است. با توجه به تغییرات گسترده در این آب‌های عمیق، تاثیرات اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها می‌تواند بسیار شدیدتر از چیزی باشد که تصور می‌کردیم. این موضوع پیامدهای بسیار گسترده‌ای برای اکوسیستم‌های مهم زیرآبی مانند صخره‌های مرجانی دارد که زیستگاه‌های حیاتی و محل پرورش نسل جوان بسیاری از گونه‌ها به‌شمار می‌روند».

با کاهش سطح pH، گونه‌های کلسیم‌ساز مانند مرجان‌ها، صدف‌ها، ماهی‌های صدف‌دار و نرم‌تنان ریز موسوم به «پروانه‌های دریایی» در حفظ ساختارهای محافظ خود دچار مشکل می‌شوند و این شرایط باعث ضعیف‌تر شدن پوسته‌ها، رشد کندتر، کاهش تولیدمثل و کاهش نرخ بقا می‌گردد.

نویسندگان می‌گویند کاهش انتشار دی‌اکسید کربن تنها راه‌حل مقابله با اسیدی شدن اقیانوس‌ها در سطح جهانی است و اقدامات حفاظتی باید بر مناطق و گونه‌هایی که بیشترین آسیب‌پذیری را دارند متمرکز شود.

جسی ترنر، مدیر ائتلاف بین‌المللی مقابله با اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها که در مطالعه شرکت نداشت، گفت: «این گزارش به‌روشنی نشان می‌دهد فرصت ما درحال پایان است و تصمیم‌گیری‌های ما در این زمینه از هم اکنون آینده ما را رقم می‌زند. ما با خطری بزرگ و حیاتی روبرو هستیم که می‌تواند وجودمان را تهدید کند. بسیاری از زیستگاه‌های مهم برای گونه‌های حیاتی در دریاها قبلاً از بین رفته‌اند و واضح است که دولت‌ها دیگر نمی‌توانند موضوع اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها را نادیده بگیرند».