شمالگان می‌تواند به تله اکولوژیکی برای حیوانات مهاجر تبدیل شود

دانشمندان از این موضوع بیم دارند که تغییرات اقلیمی و تخریب زیست‌محیطی سفر سالانه گونه‌های مختلف ازجمله پرندگان، پروانه‌ها و سُم‌داران را به تله‌ای اکولوژیکی تبدیل کرده باشد. بسیاری از حیوانات به محض رسیدن به مقصد، احتمال از گرسنگی می‌میرند، شکار می‌شوند یا براثر بیماری از بین خواهند رفت. ووتک کوبلکا، بوم‌شناس تکاملی از دانشگاه باث بریتانیا می‌گوید: «این یافته‌ها نگران‌کننده است. تصور ما این بوده است که سرزمین‌های تولیدمثلی شمالی پناهگاه‌های امنی برای حیوانات مهاجر هستند».

اما این فرض احتمالا دیگر منسوخ شده است. فعالیت‌های انسانی احتمالا مزایای طبیعی مهاجرت به عرض‌های جغرافیایی شمالی را برای بسیاری از حیوانات کاهش داده است.

پژوهش‌ها نشان داده است که در دوران امروزی، حیوانات مهاجر نسبت به حیواناتی که در یک مکان می‌مانند، با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند. فقط خود سفر نیست که آن‌ها را درمعرض خطر بیشتری قرار می‌دهد. حتی هنگام رسیدن به مقصد، هیچ تضمینی درمورد ایمنی و بقای این حیوانات وجود ندارد.

اکوسیستم‌های شمالگان براثر فعالیت‌های انسانی به‌سرعت درحال تغییر است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در دهه‌های اخیر عوامل بیماری‌زا و انگل‌های بیشتری ظاهر شده‌اند و نیز شکارچیان افزایش پیدا کرده‌اند و مقدار غذای دردسترس کم شده است.

مهاجرت همیشه استراتژی بقای بسیار خطرناکی بوده است، اما اخیرا، به‌نظر می‌رسد مهاجرت حتی خطرناک‌تر از قبل شده است و مزیت‌های آن بسیار کمتر شده است.

به‌نظر می‌رسد کمبود غذا ناشی از عدم تطابق بین زمان ورود حیوان به شمال و زمانی می‌شود که در آن غذای اصلی حیوان دردسترس قرار می‌گیرد. علت آن است که یا تغییرات اقلیمی موجب می‌شود برخی گیاهان نسبت‌به حالت عادی زودتر یا دیرتر رشد کنند یا تغییرات اقلیمی موجب می‌شود حیوانات مهاجرت خود را زودتر یا دیرتر از حالت معمول شروع کنند (یا اینکه زمان پیدایش حشرات به‌عنوان منبع غذایی با زمان مهاجرت مطابقت ندارد). برای حیواناتی که به‌منظور تولیدمثل مهاجرت می‌کنند، این وضعیت می‌تواند به مرگ‌و‌میر بیشتر فرزندان منجر شود، زیرا والدین نمی‌توانند مانند قبل به فرزندان خود غذا بدهند.

خانواده‌های مهاجر همچنین ممکن است با شکارچیان بیشتری مواجه شوند. به‌عنوان مثال، تغییرات اقلیمی به‌نظر می‌رسد تعداد جوندگان دردسترس را در برخی از مناطق یخی شمال کاهش داده باشد. بنابراین، گوشت‌خوارانی که معمولا برای بقای خود متکی بر وُل‌ها و موش‌های قطبی هستند، ممکن است سراغ طعمه‌های آسان دیگر بروند. کوبلکا توضیح می‌دهد:

موش‌های قطبی و وُل‌ها (جوندگان کوچک شبه موش) معمولا غذای اصلی شکارچیانی مانند روباه‌ها در شمالگان بوده‌اند. اگرچه زمستان‌های ملایم‌تر می‌تواند موجب بارش باران روی برف شود و یخ زدن مجدد مانع از این می‌شود که موش‌های قطبی به غذای خود دسترسی پیدا کنند. وقتی تعداد موش‌های قطبی و ول‌ها کم شود، روباه‌ها تخم‌ها و جوجه‌های پرنده‌های مهاجر را می‌خورند. میزان شکار لانه پرندگان ساحلی مهاجر شمالگان طی ۷۰ سال گذشته سه برابر شده است که تاحدود زیادی ناشی از تغییرات اقلیمی است.

حتی شواهدی داریم که خرس‌های قطبی گرسنه به‌جای اینکه در امتداد یخ دریا حرکت کنند، در سواحل از کلنی‌های غازها، مرغابی‌ها، مرغ‌های نوروزی و ماهی‌گیرک‌ها تغذیه می‌کنند.

حتی اگر کلنی از پرندگان مهاجر یا سم‌داران بتواند غذای کافی پیدا کند و از شکار شدن توسط شکارچیان محلی دوری کند، باز هم می‌توانند به‌راحتی طعمه‌ی بیماری‌‌ها شوند.

درحالی‌که به‌سادگی نمی‌توان گفت تعداد انگل‌ها در شمالگان در طول زمان چقدر افزایش پیدا کرده است (اطلاعات پایه زیادی در‌این‌باره نداریم)، به‌نظر می‌رسد در سال‌های اخیر برخی گونه‌ها افزایش پیدا کرده باشند. به‌عنوان مثال، شیوع‌هایی از وبای پرندگان اخیرا در آشیانه برخی پرندگان در منطقه‌ی قطبی کانادا ظاهر شده است. همچنین صدها هزار راس از شاخ‌درازان مهاجر در قزاقستان براثر عفونت‌های باکتریایی‌کشنده‌ مرده‌اند که تصور می‌شود ناشی از افزایش دما و رطوبت باشد. تاماس سکلی، زیست‌شناس تکاملی از دانشگاه باث می‌گوید:

مهاجرت حیوانات از مناطق استوایی به مناطق معتدل شمالی و شمالگان یکی از بزرگ‌ترین حرکات زیست‌توده در جهان است. اما با کاهش سودمندی رفتار مهاجرت و تعداد کمتر فرزندان که به جمعیت می‌پیوندند، این روند منفی ادامه پیدا می‌کند و افراد کمتر و کمتری به شمال برخواهند گشت.

نویسندگان مطالعه نگران هستند که اگر حتی تعداد کمی از حیوانات مهاجر منقرض شوند، زنجیره غذایی شمالگان متحول شود و این امر مجموعه‌ای از بلایای آبشاری را آغاز کند که کل اکوسیستم را تحت‌تأثیر قرار دهد. ازاین‌رو، آن‌ها خواستار محافظت از سرزمین‌های تولیدمثلی حیوانات مهاجر در شمالگان هستند. شمالگان جایی است که زندگی برای بسیاری از گونه‌ها آغاز می‌شود، اما می‌تواند همچنین به منطقه‌ای تبدیل شود که در آن زندگی به پایان می‌رسد.

این مطالعه در مجله‌ی Trends in Ecology & Evolution منتشر شد.