آلودگی پلاستیکی؛ عامل مرگ باکتریهای تولیدکننده اکسیژن
قبلا برخی برآوردها نشان داده بود آلودگی پلاستیکی عامل خسارت اقتصادی سالانه ۲.۵ تریلیون دلار است و عملا موجب اختلال در تمامی صنایع مرتبط به این بخش میشود. اکنون، پژوهشگران در یافتههای تازه خود دریافتهاند که آلودگی پلاستیکی در اقیانوسها واقعا با آسیبرساندن به برخی میکروارگانیسمهای بسیار کوچک، اما ضروری میتواند موجب مرگ سیاره شود. تصور میشود این باکتریها عامل تولید بیش از ۱۰ درصد اکسیژن کره زمین هستند.
براساس پژوهش جدید، موادشیمیایی که از زبالههای پلاستیکی شناور در اقیانوس نشئت میگیرد، ممکن است موجب شود باکتریهایی موسوم به پروکلوروکوکوس (Prochlorococcus) از بین بروند. این باکتریها از جمله باکتریهای اصلی تولیدکنندهی اکسیژن هستند. دکتر ساشا تیتو، نویسنده اصلی پژوهش از دانشگاه مککواری در سیدنی استرالیا، دراینباره گفت:
دریافتهایم قرارگرفتن درمعرض موادشیمیایی که از صافی آلودگیهای پلاستیکی عبور کردهاند، موجب کاهش رشد پروکلوروکوکوسها و تولید اکسیژن این باکتریها میشود که فراوانترین باکتریهای فتوسنتزکنندهی اقیانوسها محسوب میشوند.
تخمین زده میشود که سه اُکتیلیون (عدد بسیار بزرگی که هشت دسته سهتایی صفر بیشتر از هزار دارد) پروکلوروکوکوس در اقیانوسها زندگی میکنند. برای درک بزرگی این عدد باید بگوییم تقریبا ۷.۵ میلیارد انسان در کرهی زمین زندگی میکنند و بهازای هر انسان، ۴۰۰ پروکلوروکوکوس وجود دارد. پژوهشگران در طول پژوهش مذکور، بخشهایی از کیسههای پلاستیکی معمولی و پلی وینیلکلراید (پیویسی) را پنج روز در آبهای مصنوعی قرار دادند.
باکتریهای پروکلوروکوکوس عامل تولید یک اکسیژن از هر ۱۰ اکسیژنی هستند که تنفس میکنیم
در آزمایشی، چندین گونه باکتری پروکلوروکوکوس بررسی شد و سرانجام یافتهها نشان داد میزان رشد و تولید اکسیژن این باکتریها تغییر میکند. حتی در یکی از موارد، گونهای از باکتری پروکلوروکوکوس فقط بعد ۲۴ ساعت قرارگرفتن درمعرض موادشیمیایی، تولید اکسیژن را کاملا متوقف کرد.
تخمین زده میشود تا سال ۲۰۵۰، وزن کل پلاستیکهای موجود در اقیانوسها بیش از آبزیان شود.
بهگفتهی پژوهشگران، یافتههای پژوهش جدید نشان میدهد قرارگرفتن درمعرض موادشیمیایی موجب میشود که از رشد باکتریها و توانایی آنها در فتوسنتز کاسته شود که میتواند موجب تغییراتی در ژنوم این باکتریها نیز شود. دکتر لیزا مور، یکی از نویسندگان پژوهش مذکور، گفته است گونههای مختلف باکتریها بسته به دورهی قرارگیری درمعرض موادشیمیایی از خود نشان دادند. وی درادامه خاطرنشان کرد این میکروارگانیسمها برای زنجیرههای غذایی دریا حیاتی هستند.
دکتر مور گفت:
این میکروارگانیسمهای بسیار ریز برای زنجیرههای غذایی دریا حیاتی هستند و به چرخهی کربن کمک میکنند. تخمین زده میشود ۱۰ درصد از کل اکسیژن کرهی زمین را تولید میکنند. درواقع، این باکتریها مسئول تولید یک اکسیژن از هر ۱۰ اکسیژنی هستند که تنفس میکنیم. درهمینحال، هنوز تقریبا هیچ اطلاعی دربارهی نحوهی واکنش باکتریهای آبزی مانند پروکلوروکوکوس به آلودگیهای انسانی نداریم.
با وجود تلاشهای چند کشور در سراسر جهان برای کاهش یا توقف استفاده از پلاستیک، مقدار پلاستیکهای موجود در اقیانوسهای جهان همچنان درحالافزایش است. تخمین زده میشود تا سال ۲۰۵۰، وزنِ کل پلاستیکهای موجود در اقیانوسها از آبزیان بیشتر شود. دربارهی خسارات اقتصادی آلودگیهای پلاستیکی هم برآوردهای مختلف از سالانه ۱۳ میلیارد دلار تا ۲.۵ تریلیون دلار در سال را نشان میدهد. برخی کشورها و نهادها و شرکتها در سراسر جهان تصمیم گرفتهاند از گسترش آلودگی پلاستیکها جلوگیری کنند یا آن را بهحداقل برسانند. باوجوداین، دکتر تیتو بر این عقیده است که تأثیر این آلودگیها بهمراتب فراتر از زندگی آبزیان خواهد بود.
پژوهشی که دکتر تیتو و همکارانش انجام دادند، یکی از آخرین پژوهشهایی است که دربارهی مخاطرات آلودگی پلاستیکی در جهان هشدار میدهد. پژوهش دیگری که همین چند هفته قبل درزمینهی تأثیرات اقتصادی آلودگیهای پلاستیکی انجام شد، برآورد کرد این آلودگیها موجب خسارت ۲.۵ تریلیون دلاری میشود و بر تمامی خدمات مرتبط به اکوسیستم دریایی ازجمله شیلات و تفریح و میراث طبیعی تأثیرات منفی میگذارد. درهمینحال، پژوهشگران در این برآوردها تأثیرات بخشهای اقتصاد جهانی مانند گردشگری، حملونقل، ماهیگیری و سلامت انسانها را بررسی نکرده بودند.
پژوهش جداگانهای که ۱۶آوریل (مصادف با ۲۶فروردین) منتشر شد، اولین پژوهشی بود که افزایش چشمگیر پلاستیکها را در سطح اقیانوسها طی چند دههی اخیر تأیید میکرد. براساس گزارش بیبیسی، پژوهشگران کیسهای پلاستیکی پیدا کردند که از سال ۱۹۶۵ در سواحل ایرلند باقی مانده بود و احتمالا اولین قطعهی پلاستیکی از این دست است که پیدا میشود. پژوهش نامبرده براساس بررسیهایی انجام شد که در سال ۲۰۱۵، برآورد کرده بودند سالانه بین ۴.۸ میلیون تا ۷.۴ تریلیون قطعه پلاستیکی وارد اقیانوسهای دنیا میشود.
دکتر تیتو درادامه افزود:
اطلاعات ما نشان میدهد آلودگی پلاستیکی ممکن است اثرهای اکوسیستمی گستردهتری فراتر از تنها میکروارگانیسمها داشته باشد و روی گونههایی مانند مرغهای دریایی و لاکپشتها نیز تأثیرات مخربی بگذارد.
نظرات