دیوار: سیاست‌های بانک مرکزی به تورم دامن می‌زند، نه درج قیمت در پلتفرم‌های آنلاین

اردیبهشت سال جاری، پلتفرم‌های آگهی آنلاین با شکایت وزارت صمت و به‌ دستور مراجع قضایی مجبور به حذف قیمت از آگهی‌های فروش خودرو و مسکن شدند. پلتفرم‌های آنلاین از ابتدا در مورد بی‌تأثیر بودن این تصمیم در تغییرات قیمت بازار و عواقب نامطلوبی مانند ایجاد بازار غیر شفاف، افزایش هزینه تماس برای قیمت‌‌گیری، افزایش هزینه‌های جست‌وجو و اتلاف وقت کاربران هشدار داده بودند.

اوایل ماه جاری، مجلس برای بازگشت قیمت خودرو و مسکن به پلتفرم‌های نیازمندی آنلاین چراغ سبز نشان داد. البته ازآنجاکه این محدودیت با دستور قضایی اعمال شده است، تنها دستور قضایی می‌تواند آن را لغو کند؛ اما مجلس به‌ دنبال تسهیل این روال است.

پس از گذشت نزدیک به هشت ماه از حذف قیمت‌ها، دیوار گزارشی در خصوص تغییر رفتار کاربران پلتفرم خود منتشر کرده و به ارائه‌ی آمار جالبی از نوسان قیمت‌ها پرداخته است. دیوار گزارش می‌دهد که «با توجه به گزارش تحولات بازار مسکن شهر تهران که ماهانه از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود، متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله‌شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران در فاصله‌ی ۶ ماه پس از حذف قیمت‌ها (یعنی از اردیبهشت تا آبان ۱۳۹۹) بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که در همین بازه‌ی زمانی، شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی حدود ۳۰ درصد و نرخ ارز حدود ۴۷ درصد افزایش داشته است.»

به گفته‌ی دیوار، بر اساس مبانی علم اقتصاد، بخش عمده‌ی تغییرات قیمت در بازار مسکن در کوتاه‌مدت و بلندمدت توسط متغیرهایی مانند نرخ تورم، حجم پول، تعداد ساختمان‌های تکمیل‌شده، شاخص قیمت خدمات ساختمانی، شاخص قیمت دارایی‌های جایگزین و درآمد سرانه خانوار توضیح داده می‌شود. بنابر این نمایش یا عدم نمایش قیمت مسکن در آگهی‌های ثبت‌شده روی پلتفرم‌های آنلاین تأثیری بر هیچ‌یک از متغیرهای عنوان‌شده ندارد؛ همان‌گونه که دستور احتمالی مبنی بر حذف قیمت‌ها از ویترین فروشگاه‌ها و مجبور کردن تک‌تک خریداران به قیمت‌گیری از فروشنده تأثیری روی قیمت‌های بازار ندارد و تنها به سردرگمی و اتلاف وقت خریداران منجر می‌شود.

دیوار رشد شتابان قیمت مسکن در سال ۹۹ را عمدتا ناشی از رشد افسارگسیخته‌ی حجم نقدینگی عنوان می‌کند که علت آن را نمی‌توان در نوع فعالیت پلتفرم‌های آنلاین جست‌وجو کرد؛ بلکه باید به سیاست‌های مرجع پولی کشور رجوع کرد که توسط بانک مرکزی اتخاذ می‌شود.

دیوار تغییرات قیمت در بازار خودروی صفر کیلومتر داخلی و وارداتی را نیز در ماه‌های پس از حذف قیمت‌ها بررسی کرده است که دوباره، تأثیرپذیری قیمت‌های بازار خودرو از تغییرات نرخ رشد نقدینگی را نشان می‌دهد.

منبع داده‌ها: بررسی‌های میدانی معاملات در مراکز تعویض پلاک و معاملات روزانه نمایشگاه‌داران خودرو

نمودار نشان می‌دهد که متوسط قیمت خودروی صفر کیلومتر داخلی و وارداتی در پایان آبان ۱۳۹۹ به ‌ترتیب حدود ۶۵ درصد و ۱۲۵ درصد بیشتر از متوسط قیمت آن‌ها در پایان تیر ۱۳۹۹ شده و در ماه‌های آذر و دی اندکی در مقایسه با آبان افت کرده است.

به گزارش دیوار، بانک مرکزی در آذر ۱۳۹۷ هم‌زمان با افزایش شدید شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری، از انتشار آمار طبق سنت همیشگی خودداری کرد. البته این آمار از سوی مرکز آمار منتشر شد و تغییرات شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه نشان داد که سیر صعودی قیمت‌ها تا ۶ ماه پس از توقف انتشار آمار ادامه یافت و با کاهشی موقت در پاییز و زمستان سال ۹۸، مجددا از ابتدای سال ۹۹ روند افزایشی با شیب تندی را آغاز کرد.

درصد تغییر شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری نسبت به ماه مشابه سال قبل بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵=۱۰۰. منبع: مرکز آمار ایران

دیوار در توضیح این موضوع می‌نویسد: «مطابق مبانی علم اقتصاد، تورم یک پدیده پولی است. تغییرات شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی ناشی از تغییرات پایه پولی، حجم پول و نقدینگی است و نرخ تغییرات آن (یعنی نرخ تورم) رابطه‌ی مستقیمی با نرخ رشد حجم نقدینگی دارد. در دوره‌هایی که نرخ رشد نقدینگی شدت گرفته، نرخ تورم هم به ‌دنبال آن افزایش یافته و به‌عکس. انتشار یا عدم انتشار این شاخص تأثیری در افزایش یا کاهش نرخ رشد حجم نقدینگی - و در نتیجه افزایش یا کاهش نرخ تورم - ندارد و تغییرات نقدینگی تابع مستقیم سیاست‌های پولی اعمال‌شده توسط مقامات بانک مرکزی است.»

دیوار تفاوت رفتار کاربران در دسته‌ی فروش آپارتمان مسکونی در دو ماه پس از حذف قیمت‌ها در مقایسه با دو ماه پیش از آن در شهر تهران را (که حذف قیمت‌ها در آگهی‌های آن اتفاق افتاد) با رفتار کاربران شهر کرج (که همچنان قیمت آگهی‌های فروش آپارتمان در آن مشاهده می‌شود) مقایسه کرده است. این مقایسه نشان می‌دهد:

• متوسط تعداد تماس‌های تلفنی به‌ازای هر آگهی و متوسط تعداد تماس‌های تلفنی هر کاربر بیش از دو برابر شده؛ که به ‌معنای حدود ۱٫۵ میلیون تماس اضافه در ماه است
• متوسط تعداد چت‌های انجام‌شده برای هر آگهی و متوسط تعداد چت‌های هر کاربر بیش از ۳ برابر شده است
• تعداد دفعات پرسش در مورد قیمتِ مسکنِ آگهی‌شده در چت بیش از ۱۲ برابر شده است

دیوار می‌گوید درصورتی‌که کاربران می‌توانستند بدون هزینه و صرف وقت اضافی، به اطلاعات دست پیدا کنند، حال ۲۵ هزار ساعت بیشتر وقت صرف کسب اطلاعات کرده‌اند و این در حالتی است که تنها یک دقیقه وقت صرف تماس تلفنی شود.

دیوار در پایان اظهار امیدواری کرده است که مقامات مسئول، این‌گونه تصمیم‌ها را مبتنی بر رویکردهای علمی و مشورت بیشتر با متخصصان حوزه‌های مختلف اتخاذ کنند تا تبعات آن‌ها سبب ایجاد نارضایتی‌های گسترده و قابل پیش‌بینی کاربران پلتفرم‌های آنلاین نشود.