کابوس پلاستیکی: رژیم غذایی آلوده حشرات را به هیولا تبدیل می‌کند

می‌دانیم ذرات موذی میکروپلاستیک به همه جا نفوذ کرده‌اند؛ از اندام‌ها و حتی مغز انسان گرفته تا اعماق اقیانوس‌ها و غارهای مهر‌وموم‌شده، به‌طوری که حتی ژرفای درازگودال ماریانا نیز آلوده به پلاستیک است. اما مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که این آلاینده‌ها می‌توانند چرخه‌ی حیات موجودات را به شکلی بنیادین دگرگون کنند.

در جریان یک کشف علمی نگران‌کننده، دانشمندان پرده از تأثیر عجیب و غیرمنتظره‌ی میکروپلاستیک‌ها بر حیات وحش برداشته‌اند: جیرجیرک‌هایی که در یک آزمایش علمی با غذای آلوده به ذرات پلاستیکی ریز تغذیه شدند، طی دوره‌ای هفت هفته‌ای، رشدی حیرت‌انگیز تا ۲۵ برابر را تجربه کردند. افزایش اندازه‌ی غیرعادی و شدید، زنگ خطری جدی درباره‌ی تأثیرات عمیق و پیش‌بینی‌نشده آلودگی پلاستیک بر تعادل زیستی و اکوسیستم‌های مختلف محسوب می‌شود.

مطالعه‌ی تازه نتیجه‌ی پژوهش‌های دانشمندان دانشگاه کارلتون و مرکز ملی تحقیقات حیات وحش کاناداست. دانشمندان در آزمایش‌ها دریافتند که جیرجیرک‌ها نه تنها در تشخیص پلاستیک از غذای واقعی ناتوان هستند، بلکه به مرور زمان به سمت منبع غذایی آلوده کشیده می‌شوند.

این پدیده، چرخه‌ای معیوب و نگران‌کننده را به نمایش می‌گذارد: با بزرگ‌ترشدن اندازه‌ی جیرجیرک‌ها، دهان آن‌ها نیز متورم‌تر می‌شود و در نتیجه، تمایل بیشتری برای مصرف ذرات پلاستیکی با ابعاد بزرگ‌تر پیدا می‌کنند. این امر به افزایش دائمی مصرف پلاستیک در رژیم غذایی آن‌ها می‌انجامد.

مارشال ریچی، یکی از نویسندگان مطالعه، اظهار داشت: «هنگامی که یک ذره‌ی پلاستیکی به اندازه‌ای بزرگ بود که خوردنی باشد، جیرجیرک‌ها تا پایان عمر خود به خوردن آن ادامه می‌دادند.»

اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. دانشمندان کشف کردند که این حشرات در فرآیند گوارش، میکروپلاستیک‌ها را به ذراتی بسیار ریزتر به نام نانوپلاستیک تجزیه می‌کنند. نانوذرات تهدیدی به مراتب جدی‌تر هستند، چرا که ردیابی آن‌ها در محیط زیست تقریباً غیرممکن است و راحت‌تر می‌توانند به سلول‌های زنده نفوذ کنند.

این پدیده‌ی مخرب فقط به جیرجیرک‌ها محدود نیست. دیگر پژوهش‌ها نشان داده‌اند که موجودات کوچکی مانند حلزون‌های دریایی و کرم‌های خاکی نیز تحت‌تأثیر منفی مصرف میکروپلاستیک قرار دارند.

شاید تکان‌دهنده‌ترین بخش ماجرا، کشف پلاستیک در یکی از دورافتاده‌ترین نقاط کره زمین باشد. در جنوبگان، حتی لارو پشه‌های بومی نیز در حال بلعیدن این مواد آلوده هستند. جک دولین، حشره‌شناس دانشگاه کنتاکی که نتایج مطالعه‌ی خود در همین زمینه را در ژورنال Science of the Total Environment منتشر کرده، می‌گوید این حقیقت نشان می‌دهد که آلودگی پلاستیک تا چه اندازه فراگیر شده است.

دولین به یاد می‌آورد: «پژوهش من زمانی آغاز شد که با خودم فکر کردم مطمئناً جنوبگان یکی از آخرین مکان‌هایی است که هنوز با مشکل آلودگی پلاستیک درگیر نشده است. سپس به آنجا می‌روی، با حشره‌ای کوچک و باورنکردنی کار می‌کنی که در محیطی بدون درخت و تقریباً بدون گیاه زندگی می‌کند و با این حال، باز هم در روده‌ی آن پلاستیک پیدا می‌کنی.»

اگرچه به گفته‌ی دولین، نرخ بقای این حشرات هنوز کاهش نیافته، حضور پلاستیک در بدن موجوداتی در چنین محیط بکری، یک پیام آشکار دارد: هیچ گوشه‌ای از سیاره‌ی ما دیگر از این آلودگی فراگیر در امان نیست.

پژوهش در ژورنال تخصصی Environmental Science & Technology منتشر شده است.