۲۸ مهر: زادروز توماس بارتولین، پزشک و ریاضیدان بزرگ دانمارکی

۳۹۸ سال پیش در چنین روزی یعنی ۲۰ اکتبر سال ۱۶۱۶ توماس بارتولین پزشک و ریاضیدان برجسته دانمارکی در شهر مالمو متولد شد. توماس در خانواده‌ای متولد شد که اکثرا دانشمند و استاد دانشگاه بودند و به همین خاطر خانواده بارتولین یکی از سرشناس‌ترین خانواده‌های آن دوران از منظر علمی به شمار می‌رفت. ۱۲ نفر از اعضای خانواده آن‌ها استاد دانشگاه کپنهاگن بودند و در سه نسل میان قرن‌های ۱۷ و ۱۸ میلادی خانواده بارتولین دستاوردهای گرانب‌هایی را در علم پزشکی به جامعه‌ غلمی زمان خود تقدیم کردند. برای مثال پدر توماس بارتولین یعنی کسپر بارتولین، یک علامه و یک متفکر و دانشمند بزرگ بود که جزو نوابغ دوران خود به حساب می‌آید. برادر توماس یعنی راسموس بارتولین نیز از فیزیکدانان و دانشمندان مطرح دانمارک بود که دستاوردهایش در فیزیک نور و به خصوص شکست نور نام وی را جاودان ساخته است و حتی پسر توماس بارتولین یعنی کسپر بارتولین کوچک که نامش را از پدربزرگش گرفته بود نیز یکی از پزشکان و دانشمندان بزرگ عصر خود بود که دستاوردهای بسیار مهمی در پزشکی همچون تشریح غدد عرقی بدن انسان را از خود بجای گذاشت. به عبارت دیگر توماس بارتولین در محیطی متولد شد و پرورش یافت که علم و تحقیق عضو جداناپذیر این خانواده در طول سال‌ها بود. پرورش زیر نظر پدری علامه کمک شایانی در جهت پرورش استعدادها و نبوغ توماس کرد.

توماس بارتولین بعد از به پایان رساندن تحصیلات خود در پزشکی و ریاضیات و همچنین بهره بردن از تعلیمات پدر شروع به تحقیقات کرد و به عنوان نخستین کارهای تحقیقاتیش شروع به بازنویسی و بهبود کتاب کالبدشناسی پدرش کرد که در سال ۱۶۱۱ قبل از تولد وی منتشر شده بود کرد و بعد از چندسال تلاش و بررسی توانست نسخه جدیدی از آن‌را منتشر کند. این کتاب تبدیل به کتاب مرجع برای آناتومی بدن انسان شد. توماس بارتولین بیشتر عمر خود را صرف تحقیق در خصوص سیستم‌های لنفاوی بدن انسان کرد تا اینکه سرانجام در دسامبر سال ۱۶۵۳ اولین تشریح کامل سیستم‌های لنفاوی را منتشر کرد. سیستم لنفاوی در مهره داران وجود دارد و از لوله‌های لنفاوی و گره‌های لنفی مثل طحال و لوزه‌ها تشکیل شده‌ است. در انسان این دستگاه در سیستم ایمنی بدن، جذب و انتقال چربی و جذب آب میان بافتی کارکرد دارد. همچنین اولین تشریح سندروم پاتو توسط این پزشک برجسته صورت پذیرفته است.

سر انجام این دانشمند بزرگ در تاریخ ۴ دسامبر سال ۱۶۸۰ و در ۶۵ سالگی در شهر کوپنهاگن از دنیا رفت. خانواده بارتولین در ۳ نسل و حدود ۱۲۵ سال دستاوردهای بسیار مهمی در علم پزشکی بدست آوردند و شاگردان بسیاری را پرورش دادند که همین خاطر مورد احترام مجامع علمی جهان هستند.