افشین: اوراق گواهی سپرده توسعه فناوری مجموعاً با ارزش ۲۰ همت از تیر ماه عرضه می‌شود

رویداد تخصصی تامین مالی پلتفرم‌های آنلاین با عنوان نبض توسعه، امروز ۶ خرداد ۱۴۰۴، برگزار شد. این رویداد متمرکز بر موضوع انواع روش‌ها و راهکارهای تامین سرمایه برای کسب‌وکارها بود و علاوه بر نمایندگان کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال و پلتفرم‌ها، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، نمایندگان بانک‌های مختلف کشور و نمایندگان بازار سرمایه هم در آن حضور داشتند.

در ابتدای این مراسم، مریم نجفی، دبیر انجمن تجارت الکترونیک تهران درباره «ظرفیت‌های اقتصاد دیجیتال» سخنرانی کرد. نجفی به ظرفیت‌های موجود در کشور برای توسعه اقتصاد دیجیتال اشاره کرده و آمارهایی را ارائه داد:

سال گذشته بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها انجام شده است. ۲٫۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها در منطقه MENA هم در سال ۲۰۲۴ صورت گرفته است؛ این در حالی است که عدد سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها در ایران در سال گذشته میلادی حدود ۲۷ میلیون دلار بوده است.

- مریم نجفی، دبیر انجمن تجارت الکترونیک تهران

به گفته او، یک‌سوم سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در دنیا روی استارتاپ‌های هوش مصنوعی انجام شده، دیپ‌تک دومین حوزه‌ای بوده که سرمایه بیشتری جذب کرده است و سرمایه‌گذاری در فین‌تک و رمزارزها هم در سال ۲۰۲۵ افت داشته است.

دبیر انجمن تجارت الکترونیک تهران در مورد وضعیت یونیکورن‌ها در دنیا نیز این طور توضیح می‌دهد:

تا سال  ۲۰۲۵، بیش از ۱۲۰۰ یونیکورن با ارزش ۴٫۳ تریلیون دلار در جهان ایجاد شده و فقط در سال ۲۰۲۴، ۱۱۰ یونیکورن جدید در دنیا به وجود آمده است.

- مریم نجفی، دبیر انجمن تجارت الکترونیک تهران

او در توضیح این که ما در ایران هنوز یونیکورن نداریم گفت: «فقدان زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری و فقدان قوانین لازم برای سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه استارتاپی باعث شده ما در ایران یونیکورن نداشته باشیم. دلیل این که کسب‌وکارهای ما تبدیل به یونیکورن نشده‌اند فقدان DNA کارآفرینی نیست، بلکه فقدان سرمایه‌گذاری‌های جسورانه هوشمند است.»

به گفته نجفی، چالش‌های حاکمیتی و چالش‌های زیرساخت سرمایه‌گذاری در کشور یک مشکل جدی است. او راهکار بهبود این وضعیت را این طور توضیح می‌دهد:

باید صندوق‌های خصوصی کوچک ۱۰۰ میلیارد تومانی ایجاد کنیم، مثل بسیاری از کشورهای دنیا سرمایه‌گذار دارای صلاحیت تعریف کنیم، مدل‌های سرمایه‌گذاری گروهی را توسعه بدهیم و پل ارتباطی ایجاد کنیم با بنیان‌گذاران استارتاپ‌های ایرانی که مهاجرت کرده‌اند تا بتوانیم استارتاپ‌ها را توسعه بدهیم.

- مریم نجفی، دبیر انجمن تجارت الکترونیک تهران

در اولین پنل رویداد نبض توسعه «نقش دولت در تامین مالی اقتصاد دیجیتال» موضوعی از سوی حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، مطرح شد که سال‌هاست یکی از چالش‌های شرکت‌های استارتاپی بوده است. او از به ثمر رسیدن تلاش‌های این معاونت برای به رسمیت شناخته شدن دارایی‌های نامشهود کسب‌وکارهای استارتاپی به‌عنوان وثایق بانکی خبر داده و گفت:

قانون تامین مالی را در کشور داریم که ظرفیت مناسبی برای تامین مالی در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها ایجاد می‌کند. یکی از موارد مهم برای من در تدوین این قانون به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود استارتاپ‌هاست که در آیین‌نامه‌های شورای تامین مالی مطرح شده است. اختیارات در این موضوع به معاونت علمی ریاست‌جمهوری سپرده شده است.

- حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری

عرضه اوراق سپرده توسعه فناوری خبر دیگری بود که حسین افشین مطرح کرد: «۲۰ همت اوراق سپرده توسعه فناوری برای تامین مالی در نظر گرفته‌ایم. با عدد کوچکی شروع کرده‌ایم تا ببینیم چطور می‌توانیم این طرح را پیش ببریم. هماهنگی‌ها با بانک مرکزی انجام شده و از ابتدای تیر ماه طرح‌ها برای این اوراق دریافت می‌شوند و این اوراق به فروش می‌رسد. این اوراق از منابع مردمی و بانکی قابل خریداری است.

افشین می‌گوید به جز این روش تامین مالی، معاونت علمی برنامه‌هایی برای ارائه‌ اعتبار به کسب‌وکارها هم دارد. به گفته او، ایجاد صندوق‌های CVC مختلف که با اعتبار مالیاتی فعالیت می‌کنند و گلرنگ و خلیج‌فارس نمونه‌هایی از آن هستند و سرمایه‌گذاری‌هایی انجام می‌دهند یکی از این تلاش‌هاست. معاون علمی رئیس‌جمهور درباره این روش تامین مالی می‌گوید:

دولت پتانسیل استارتاپ‌ها را دیده و از بخشی از مالیات خود می‌گذرد تا اعتباری به این کسب‌وکارها بدهد تا بتوانند تامین مالی کنند. بلکه اجازه می‌دهد بخشی از مالیات در اکوسیستم استارتاپی هزینه شود و با مالیات دریافتی از استارتاپ‌ها در شکل‌های مختلف، چندبرابر آن برمی‌گردد.

- حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری

معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری این نکته را هم اضافه می‌کند که «امسال مجوز ۶۰ هزار میلیارد تومانی برای استفاده از اعتبار مالیاتی در این CVCها داریم.»

افشین توضیح می‌دهد که افزایش تعداد و تنوع صندوق‌ها و بالا بردن اعداد و میزان سرمایه‌ها توسط معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری انجام شده تا تامین مالی کسب‌وکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال تسهیل شود.

در همین راستا، آن‌طور که افشین می‌گوید، برای راه‌اندازی صندوق ذیل صندوق توسعه ملی توافقاتی صورت گرفته تا با استفاده از ظرفیت‌های این صندوق و تزریق سرمایه به اکوسیستم استارتاپی به تامین مالی کسب‌وکارها کمک شود.

رفیعی در این پنل گفت: «ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود از سال ۹۸ به معاونت علمی سپرده شد اما به‌عنوان وثیقه پذیرفته نمی‌شد. در دنیا در سال ۲۰۲۰، ۹۰ درصد دارایی‌ها نامشهود شد و ۱۰ درصد به دارایی‌های مشهود اختصاص داشت. یعنی دنیا به سمت این نوع دارایی‌ها رفته است. ما در این مورد با بانک‌ها و بیمه‌ها مذاکره کردیم و به این برداشت رسیدیم که همراهی بانک و بیمه با ما در خصوص دارایی‌های نامشهود وجود دارد و تنها مشکل آن‌ها نبود قانون است. به همین دلیل، به دنبال قانون‌گذاری رفتیم.»

او در ادامه نیز توضیح داد که در فرایند تدوین قوانین نکته مهمی که وجود دارد، تعیین ملاک ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود است که به گفته رفیعی فقط شرکت‌هایی که معاونت علمی به آن‌ها مجوز داده باشد، می‌توانند این ارزش‌گذاری را انجام دهند. البته سرپرست مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی به انجمن تجارت الکترونیک پیشنهاد کرد که از حوزه تجارت الکترونیک و انجمن تجارت الکترونیک یک شرکت ارزش‌گذاری معرفی کنند و از معاونت علمی مجوز آن را بگیرند تا در این حوزه فعالیت کند.

سرپرست مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی ریاست‌جمهوری در پایان نیز به پیگیری موضوع بیمه کردن دارایی‌های نامشهود اشاره کرده و توضیح داد:

برای بیمه دارایی‌های نامشهود شرکت‌ها نیز برنامه‌هایی داریم. برای دارایی‌هایی که ریسک بالاتری دارند سعی داریم بیمه در نظر بگیریم تا خطرات آن را کاهش بدهیم. اگر بیمه پشت این دارایی‌های نامشهود قرار بگیرد دیگر جایی نیست که این دارایی‌ها را به‌عنوان وثیقه نپذیرد.

- حامد رفیعی، سرپرست مرکز تامین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری

امین خلیلی، مدیر ادغام و تملیک و تامین مالی جمعی شرکت ترنج، نیز در این پنل به اهمیت دارایی‌های نامشهودی مثل مهارت‌ها، منابع انسانی و شبکه کاربران اشاره کرده و توضیح داد که در بسیاری از کشورها دارایی نامشهود قابل تشخیص و قابل ثبت استارتاپ‌ها به‌عنوان وثایق پذیرفته می‌شوند و می‌شود از آن برای گرفتن وام استفاده کرد. او در ادامه نیز گفت:

در سال‌های اخیر با توجه به سیاست کنترل ترازنامه بانک‌ها با محدودیت اعتبار مواجه شدیم و همین موضوع باعث شد بانک‌ها دارایی‌های نامشهود را به‌عنوان وثایق اعتبار نپذیرند و تمایل بانک‌ها بیشتر به سمت دریافت دارایی‌های مشهود است نه نامشهود.

- امین خلیلی، مدیر ادغام و تملیک و تامین مالی جمعی شرکت ترنج

با این حال، خلیلی معتقد است که باید این دارایی‌ها به‌عنوان وثایق اعتبار و وام پذیرفته شوند و در ادامه نیز تاکید می‌کند: «تا دارایی‌های نامشهود قیمت‌گذاری نشوند، فصای تامین مالی از طریق بانک و سایر ابزارها محدود خواهد شد؛ به همین دلیل، این موضوع بسیار مهم است.»

مدیر ادغام و تملیک و تامین مالی جمعی شرکت ترنج در ادامه به اهمیت تامین مالی از طریق بازار سرمایه نیز اشاره کرده و توضیح داد: «اگر بتوانیم تامین مالی از طریق بازار سرمایه را برای پلتفرم‌هایی مثل دیجی‌کالا و دیوار امکان‌پذیر کنیم یک اتفاق مثبت برای کل اکوسیستم رخ می‌دهد چون کسب‌وکارهای متوسط و کوچک انگیزه می‌گیرند که با هدف ورود به بازار سرمایه کار کنند.»