فضاهای کار اشتراکی بلاتکلیف میان سه وزارتخانه و یک معاونت؛ کدامیک باید متولی اصلی باشند؟

در کشور، فضاهای کار اشتراکی هم‌زمان با اکوسیستم استارتاپی شروع به کار کردند و در سال‌های گذشته به رشد قابل توجهی در تهران و دیگر نقاط کشور رسیدند. نبود متولی واحد یکی از اصلی‌ترین چالش‌های این کسب‌وکار به‌حساب می‌آید؛ چراکه وزارت کار و معاونت علمی ریاست‌جمهوری، هر دو به‌صورت هم‌زمان مجوز فضاهای کار اشتراکی را صادر می‌کنند. تنظیم‌گری نامتناسب و نگاه سنتی نیز از دیگر چالش‌های فعالان این حوزه به‌حساب می‌آیند.

به گفته مهرناز کمانگری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فضای کار اشتراکی شکل‌گیری فضاهای کار اشتراکی در ایران از سال ۱۳۹۳ و هم‌زمان با رشد استارتاپ‌ها آغاز شد. او درباره رشد این کسب‌وکار به زومیت می‌گوید:

«فضاهای کار اشتراکی از سال ۱۳۹۳ با رشد فضای استارتاپی، وارد بازار شدند. در ابتدا فضای کار اشتراکی فینووا با رویکرد نوآوری را داشتیم و سال‌به‌سال تعداد فضاهای کار اشتراکی بیشتر شدند. در دنیا، فضاهای کار اشتراکی از سال‌ها پیش وجود داشتند و در ایران نیز با شکل‌گیری تیم‌های استارتاپی و رشد فضای نوآوری، شکل‌گیری فضاهای کار اشتراکی شکل گرفت تا این شرکت‌ها بتوانند کنار یکدیگر رشد بهتری داشته باشند.»

- مهرناز کمانگری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فضای کار اشتراکی

کمانگری، فرهنگ اقتصاد اشتراکی را نیز در رشد فضاهای کار اشتراکی مؤثر می‌داند و می‌گوید:

«فرهنگ اقتصاد اشتراکی در کشور ما در حال رشد است و تاکسی‌های اینترنتی یکی از همین نمونه‌ها هستند. مجموعه‌هایی مثل سروکورپ که نگاهی به اکوسیستم نوآوری کشور ندارند، صرفاً با نگاه بهره‌مندی از اقتصاد اشتراکی در حال فعالیت هستند. هرچه قدر شرایط اقتصادی برای افراد سخت‌تر شود، نیاز به چنین مجموعه‌هایی بیشتر می‌شود تا برخی از هزینه‌ها را حذف یا بهینه‌سازی کنند.»

نبود یک متولی واحد برای فضاهای کار اشتراکی کشور، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های فعالان این حوزه است. فرشاد جعفرپور، دبیر انجمن فضای کار اشتراکی در این باره می‌گوید:

در حال حاضر  برای صدور مجوز برای فضای کار اشتراکی عدم هماهنگی در بدنه دولت وجود دارد. فضاهای کار اشتراکی از ابتدا عنصری از اکوسیستم نوآوری کشور شناخته شد و به همین دلیل  معاونت علمی ریاست‌جمهوری مجوزهای آن را صادر می‌کند از طرف دیگر وزارت کار نیز برای فضای کار اشتراکی مجوز صادر می‌کند؛ چراکه بیش از ۹۰ درصد از افرادی که در فضای کار اشتراکی فعال هستند جز کارآفرین‌های کشور به‌حساب می‌آیند.

- فرشاد جعفرپور، دبیر انجمن فضای کار اشتراکی

دبیر انجمن فضای کار اشتراکی در گفت‌وگو با زومیت، علت این عدم یکپارچگی را در چندمنظوره بودن فضاهای کار اشتراکی می‌داند و می‌گوید: «فضای کار اشتراکی یک راه حل چندمنظوره است. هم در اکوسیستم نوآوری کشور می‌تواند خیلی نقش ایفا کند هم در بدنه کارآفرینی. به همین دلیل وزارت کار و معاونت علمی ریاست‌جمهوری مایل هستند این مجوز را درون دستگاه‌های خود صادر کنند. این مسئله به‌خودی‌خود اتفاق بدی نیست به این شرط که متولی بودن صرفاً به صدور مجوز ختم نشود. کسی که متولی است باید وظایف دیگری را نیز بر عهده داشته باشد و برای حل چالش‌ها اقدام فعالانه داشته باشد.»

جعفرپور در مورد اینکه انجمن فضای کار اشتراکی متولی بودن کدام یک از این ارگان‌ها را ترجیح می‌دهد می‌گوید:

واقعیت ماجرا این است که همه فضاهای کار اشتراکی بستری برای فعالیت کارآفرین‌های کشور هستند؛ اما تعدادی از این فضاهای کار اشتراکی در اقتصاد دانش‌بنیان ایفای نقش می‌کنند. به گمانم خوب است که ما مجوز را از یک نهادی بگیریم که خود را متولی حوزه کارآفرینی می‌داند؛ یعنی وزارت کار. از طرفی دیگر  باید بستری مهیا شود تا آن دسته از فضاهای کار اشتراکی که در اقتصاد دانش‌بنیان فعال هستند هم بتوانند با گواهی دانش‌بنیان برخی از حمایت‌ها را از معاونت علمی  بهره‌مند شوند.

- فرشاد جعفرپور، دبیر انجمن فضای کار اشتراکی

عدم شناخت کافی از ماهیت فضاهای کار اشتراکی، تنظیم‌گری نامتناسب و نگاه سنتی موجود در ارگان‌های مرتبط، از دیگر مشکلات مطرح شده از سوی دبیر انجمن فضای کار اشتراکی است:

شرکت‌های فعال در فضاهای کار اشتراکی نیازمند کد پستی هستند؛ ولی شرکت ملی پست می‌گوید ما برای ارائه کد پستی تا آخرین در ورودی می‌آییم؛ اما در فضای کار اشتراکی یک سوله وجود دارد که  بیش از ۲۰۰ نفر در آن مشغول فعالیت هستند و هیچ دری آنها را از یکدیگر جدا نکرده است. دوستان باید بدانند که نمی‌شود با نگاه ۲۰ سال پیش کار کرد. درواقع نمی‌شود با قوانین ۲۰ سال پیش زندگی کرد و انتظار پیشرفت داشت.

- فرشاد جعفرپور، دبیر انجمن فضای کار اشتراکی

نبود قوانین دقیق در تعامل با وزارت اقتصاد نیز باعث شده است تا این وزارتخانه دقیقاً نداند باید به چه صورت از فضاهای کار اشتراکی مالیات بگیرد. دبیر انجمن فضای کار اشتراکی با اشاره به این موضوع درباره سازمان تأمین اجتماعی می‌گوید:

در فضای کار اشتراکی چند صد نفر با کد کارگاهی‌های متفاوت مشغول به فعالیت هستند؛ اما وقتی بازرس سازمان تأمین اجتماعی وارد فضای کار اشتراکی می‌شود بر اساس یک قاعده کلی برخورد می‌کند و معتقد است همه آن افراد باید با همان کد پستی فضای کار اشتراکی بیمه شوند. این نگاه سنتی با سبک کاری ما بسیار متفاوت است و نیاز است که تأمین اجتماعی و وزارت کار نیز، خود را با این سبک کاری به‌روز کنند.

- فرشاد جعفرپور، دبیر انجمن فضای کار اشتراکی