خاموشی تهران؛ مشکل در تامین سوخت یا افزایش فرکانس برق؟

عصر تا پایان شب ۲۳ بهمن ماه مناطق متعدد تهران در ساعت‌های مختلفی در خاموشی فرو رفتند. از خانه‌های مسکونی تا واحدهای تجاری و بزرگراه‌های پایتخت تاریک بودند. طبق روال همیشه که اینترنت هم با قطعی برق دچار اختلال و کندی می‌شود، دیشب نیز دچار مشکل شد. در برخی مناطق حتی آنتن موبایل‌ها هم ضعیف یا از دست رفته بود. خاموشی چند ساعته‌ی شب گذشته باتوجه به مشکلات مربوط‌به ناترازی انرژی به‌نظر می‌رسید دلیلی به‌جز تأمین نشدن سوخت نیروگاه‌ها نداشته باشد.

محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، اما با قاطعیت اعلام می‌کند که قطعی برق شب گذشته ارتباطی با تامین نشدن سوخت نیروگاه‌های استان تهران ندارد. او حتی امروز، در حاشیه‌ی جلسه‌ی امروز (۲۴ بهمن) هیأت دولت وضعیت این نیروگاه‌ها را  «کاملا مناسب» خوانده است.

البته در همان حیاطی که وزیر نفت در آن اعلام کرد: «خاموشی بخشی‌هایی از تهران به دلیل نداشتن سوخت نیروگاه‌های تامین‌کننده‌ی برق شهر تهران نبوده و نیروگاه‌های پرند، دماوند و حاشیه‌ی شهر تهران که برق شهری را تأمین می‌کنند به لحاظ سوخت در وضعیت کاملا مناسبی بودند» سخنگوی دولت با ارجاع به مشکل ناترازی انرژی خاموشی‌ها را ناشی از مشکل در تامین سوخت نیروگاه‌ها دانست.

وزیر نفت در توضیح علت خاموشی شب گذشته به خبرنگاران گفته بود افزایش فرکانس برق در بعضی نقاط باعث خاموشی نسبتاً سراسری تهران شد:

شبکه به‌هم‌پیوسته برق باعث می‌شود در برخی نقاط فرکانس برق افزایش پیدا کند، ساختارهایی به نام رولیاژ و رله‌ها. این رله‌ها به‌صورت اتوماتیک قطع می‌کنند. علت قطعی برق به‌ویژه در شرق تهران ربطی به سوخت نیروگاه‌های حاشیه تهران که تامین‌کننده برق هستند، ندارد.

- محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، اعمال خاموشی‌ها را امری نامطلوب دانست که دولت از انجام آن ناگزیر است:

همان‌طور که شرکت توانیر اعلام کرد به‌دلیل مشکل در تامین سوخت نیروگاه‌ها که ریشه اصلی آن در ناترازی سوخت قرار دارد مجبور به قطع برخی از منازل مسکونی شده است. حتما این موضوع مطلوب دولت نیست و از آن راضی نیستیم اما وقتی در شرایط دشوار قرار داریم باید باهم از آن عبور کنیم.

- فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت

البته او در ادامه هم توضیح داد که «متوجه هستیم که در هوای سرد قطع برق مشکلات عدیده‌ای را ایجاد می‌کند اما مجبور به اینکار هستیم. قطع برق انتخاب اول ما نیست اما مجبوریم اینکار را انجام بدهیم.»

مهاجرانی اعتقاد دارد در شرایطی که دولت به‌خاطر ناترازی انرژی و عدم امکان تأمین سوخت لازم برای نیروگاه‌ها مجبور به قطع کردن برق است، خاموشی‌ها باید از قبل به مردم اطلاع‌رسانی شود تا آن‌ها بتوانند برنامه‌ریزی کنند.

مسئله‌ی کمبود سوخت لازم برای نیروگاه جهت تأمین برق در روزهای اخیر باعث برخی اختلاف‌ها میان دو ورازتخانه‌ی نفت و نیرو هم شده است. هریک از این وزارتخانه‌ها قصور دیگری را دلیل مشکل در تأمین برق کشور و خاموشی در شهرهای مختلف کشور می‌دانند.

پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نفت در همین زمینه امروز (۲۴ بهمن) مطلبی را منتشر کرده و به آن‌چه «ادعاهای وزارت نیرو» خوانده پاسخ داده است. وزارت نفت «مدیریت دقیق سبد سوخت از سوی نیروگاه‌ها» را لازمه‌ی تامین پایدار انرژی دانسته و اعلام کرده است که نبود چنین مدیریتی از سوی وزارت نیرو مشکلات فعلی در تأمین برق کشور را پیش آورده است:

تأمین پایدار انرژی در کشور مستلزم مدیریت دقیق سبد سوخت از سوی نیروگاه‌ها است. این سبد شامل گاز طبیعی، نفت‌گاز و نفت‌کوره است که در مجموع به آن «سوخت معادل» گفته می‌شود. برنامه‌ریزی صحیح در مصرف این سوخت‌ها، نقش کلیدی در جلوگیری از مشکلات احتمالی در تولید برق دارد.

- ، پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نفت

این پایگاه هم‌چنین اعلام کرده است که «وزارت نیرو به‌جای تمرکز بر سیاست‌گذاری صحیح و اجرای مصوبات مرتبط با مصرف سوخت مایع، تلاش دارد با فرافکنی، کمبود گاز را عامل اصلی خاموشی‌ها جلوه دهد. این درحالی است که تأمین گاز و سوخت مایع، حتی فراتر از تعهدات انجام شده و در بسیاری از روز‌ها بیش‌از میزان تکلیف‌شده به نیروگاه‌ها تحویل داده شده است.»

وزارت نفت آمارهایی از میزان مصرف گاز در دو ماه ابتدای زمستان امسال نیز ارائه کرده است: «با وجود افزایش بی‌سابقه‌ی مصرف گاز در دی و بهمن امسال که در برخی روز‌ها رکورد ۶۸۱ میلیون مترمکعب در روز را ثبت کرد، شبکه‌ی گازرسانی کشور پایدار باقی ماند و گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها مطابق تکالیف بالادستی تحویل شد. افزون‌بر این، میانگین تحویل نفت‌گاز به نیروگاه‌ها ۵۵ درصد بالاتر از تعهدات ابلاغی در سال ۱۴۰۳ بوده است.»

بر اساس این آمارها، مقدار تحویل سوخت مایع به نیروگاه‌ها در بهمن ۸۶ میلیون لیتر در روز بوده که ۲۴ درصد بیشتر از سال گذشته است. این افزایش تامین، بیانگر تعهد وزارت نفت در پشتیبانی از تولید برق پایدار در کشور است.

پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نفت پس از مرور این آمارها نوشته است: «در صورتی که مصرف نفت‌کوره در فصل گرم سال مطابق برنامه‌ریزی انجام می‌شد، امکان استفاده بهینه‌ی از منابع در ماه‌های سرد سال فراهم‌تر بود. بااین‌حال، تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها در دی و بهمن، مطابق تکالیف ابلاغی و حتی در بعضی روز‌ها فراتر از آن انجام شده است که نشان از پایبندی وزارت نفت به وظایف خود در قبال تامین پایدار انرژی دارد.»

این وزارتخانه اما اعتقاد دارد که وزارت نیرو برنامه‌ریزی مناسبی برای مصرف سوخت نیروگاهی نداشته است چراکه بر اساس دستورالعمل‌های بالادستی، نیروگاه‌ها موظف هستند در فصول مختلف سال، به‌ویژه در تابستان که فرصت مناسبی برای ذخیره‌سازی سوخت مایع فراهم است، سبد سوخت خود را طوری مدیریت کنند که در ماه‌های سرد، بدون چالش بتوان تامین برق را مدیریت کرد.

اما طبق اعلام وزارت نفت مدیریت بهینه‌ی سبد سوخت طبق این دستورها انجام نشده و همین موضوع وضعیت نامطلوب تأمین سوخت لازم برای تامین برق را به وجود آورده است:

«اوایل مرداد امسال، تصمیمی اتخاذ شد که نیروگاه‌ها را مکلف می‌کرد از ۱۰ مرداد به بعد، روزانه ۴۰ میلیون لیتر نفت‌کوره مصرف کنند. این درحالی است که مصرف واقعی در نیروگاه‌ها به‌طور میانگین تنها ۲۴ میلیون لیتر در روز بوده است. نتیجه‌ی این عدم مصرف، کاهش ۲.۳ میلیارد لیتر نفت‌کوره در نیروگاه‌ها بود که به‌جای آن، نفت‌گاز بیشتری مصرف شد. این موضوع نشان‌دهنده عدم مدیریت بهینه سبد سوخت و تأثیر آن در تأمین انرژی در ماه‌های سرد سال است.»