طلسم سرانجام شکسته شد؛ ناسا ماموریت آرتمیس ۱ را پرتاب کرد

ناسا امروز با غرشی که آسمان شب‌هنگام فلوریدا را روشن کرد، موشک غول‌پیکر نسل بعدی‌اش را برای نخستین‌بار به فضا فرستاد. اسپیس لانچ سیستم یا SLS در ساعت ۱۰:۱۷ صبح چهارشنبه به وقت ایران از کیپ کاناورال فلوریدا به پرواز درآمد و آغازگر عصر جسورانه‌ تازه‌ای در برنامه فضایی ایالات متحده شد.

نخستین پرتاب اسپیس لانچ سیستم موفقیتی بزرگ برای برنامه بازگشت به ماه ناسا به نام آرتمیس نیز محسوب می‌شود؛ پروژه‌ای بلندپروازانه که با سال‌ها تأخیر، بدبیاری‌های متعدد و میلیاردها دلار هزینه اضافی دست‌وپنجه نرم می‌کند. درطول چند ماه گذشته، هم تندبادهای دریایی و هم مشکلات فنی موجب تأخیر در پرتاب، ازجمله دو لغو برخاست روی سکو در شهریورماه شدند. مهندسان امروز موفق شدند هم مشکل نشت متناوب هیدروژن و هم سوئیچ معیوب شبکه را چند ساعت پیش از پرتاب رفع کنند.

ناسا اکنون سرانجام بر تمام مشکلات ظاهراً تمام‌نشدنی بر سر راه نخستین پرتاب غلبه کرده است و می‌تواند به آینده برنامه چشم بدوزد. چارلی بلک‌ول تامپسون، مدیر پرتاب آرتمیس درحالی‌که مجوز پرتاب را صادر می‌کرد، گفت «برای نسل آرتمیس، این [پرتاب] برای شما است.» ناسا پس از پرتاب در توییتر نوشت: «ما می‌رویم. برای نخستین‌بار، موشک SLS ناسا و [کپسول] اوراین ناسا با هم پرواز می‌کنند. آرتمیس ۱ فصل جدیدی را در اکتشافات انسانی ماه آغاز می‌کند.»

دو دقیقه و ۱۲ ثانیه پس از برخاست، دو بوستر سوخت جامد جانبی از هسته مرکزی موشک جدا شدند و در اقیانوس اطلس سقوط کردند. سپس تقریباً ۶ دقیقه بعد، موتورهای هسته مرکزی SLS خاموش و با جداشدن دو مرحله موشک از یکدیگر، اوراین و مرحله فوقانی در مداری کوتاه رها شدند. در مرحله بعد، احتراق ۲۲ ثانیه‌ای مرحله فوقانی، موشک را از زمین دورتر کرد و درنهایت با احتراقی طولانی‌تر به مدت ۱۸ دقیقه، مانور تزریق به مسیر ماه انجام شد و سرعت اوراین از ۲۸٬۱۶۴ کیلومتر بر ساعت به ۳۶٬۳۷۱ کیلومتر بر ساعت رسید. با این مانور، کپسول از گرانش زمین فرار کرد و در مسیر رسیدن به ماه قرار گرفت.

اوراین پیش از بازگشت به زمین چند مرتبه به دور ماه گردش خواهد کرد. کپسول قرار است ۱۱ دسامبر (۲۰ آذر) در اقیانوس فرود آبی انجام دهد. در این مأموریت هیچ سرنشینی در فضاپیما حضور ندارد و درعوض از سه مانکن استفاده شده است. دو عدد از مانکن‌ها به حسگرهایی مجهز شده‌اند که سطوح تابش را اندازه‌گیری می‌کنند.

یکی از اهداف اصلی پرواز، آزمایش سپر حرارتی اوراین است. این سپر هنگام ورود کپسول به جو زمین، باید دمای ۲۸۰۰ درجه سانتی‌گراد را تحمل کند. علاوه‌براین، ناسا سپر تابشی، حسگرها و تجهیزات ناوبری و ارتباطی را نیز آزمایش خواهد کرد.

پرتاب آرتمیس ۱ همچنین برای قدرتمندترین پیکربندی موشک اسپیس لانچ سیستم که نسخه لازم برای مأموریت‌های فضای دوردست است، آزمایشی مهم محسوب می‌شود. آرتمیس ۱ نخستین پرواز یکپارچه SLS و اوراین است. این دو فضاپیما به همراه یکدیگر ۹۸ متر ارتفاع (تقریباً ۵ متر بلندتر از مجسمه آزادی) و ۲۶۰۸ تن وزن دارند. اسپیس لانچ سیستم درحین پرتاب و صعود حداکثر ۸٫۸ میلیون پوند نیروی رانش تولید می‌کند که ۱۵ درصد بیشتر از موشک ساترن ۵ است.

موشک جدید ناسا ابتدا قرار بود در سال ۲۰۱۷ پرتاب شود؛ اما ساخت آن همواره از برنامه عقب بوده و با هزینه‌های اضافی مواجه شده است. حسابرسان دولت آمریکا ناسا را به عدم شفافیت در مورد هزینه‌های بیش از حد موشک که تقریباً ۱٫۸ میلیارد دلار به بودجه نهایی افزوده است، متهم کرده‌اند.

اما سرانجام اسپیس لانچ سیستم برای پرتاب در سال جاری آماده شد. نخستین تلاش در ۷ شهریور پس از آنکه موتور شماره ۳ نتوانست به دمای مناسب برای پرتاب برسد، لغو شد؛ مشکلی که ناسا بعدا یک حسگر بالقوه معیوب را مقصر آن دانست. ۱۲ شهریور، ناسا تلاش دیگری برای پرتاب موشک انجام داد؛ اما نشت مداوم هیدروژن در حین سوخت‌گیری، تلاش‌های مکرر مهندسان برای عیب‌یابی را با شکست مواجه کرد. وقتی مشکل نشتی رفع شد، تندبادهای دریایی یان و نیکول از راه رسیدند و پرتاب را تا ۲۵ آبان به تعویق انداختند.

این‌بار آب‌وهوا همکاری کرد؛ اما هیدروژن همچنان مشکل‌ساز بود. امروز وقتی نشت متناوب هیدروژن تشخیص داده شد، ناسا گروهی متشکل از سه تکنیسین به نام «خدمه قرمز» را به سکوی پرتاب اعزام کرد. تکنیسین‌ها در سایه موشک پر از سوخت باید پیچ‌هایی را سفت می‌کردند که می‌توانستند شیر نشت‌کننده روی پرتابگر متحرک (سکوی عظیم نگهدارنده موشک غول‌پیکر) را رفع کنند. وقتی این مشکل حل شد، نیروی فضایی پی برد که یکی از سامانه‌های راداری مورد نیاز برای پرتاب به درستی کار نمی‌کند. اکنون یک سوئیچ شبکه به تعویض نیاز داشت؛ فرایندی که بیش از یک ساعت به طول انجامید. پس از رفع این مشکل، مسیر برای پرتاب هموار شد.

نزدیک به دو ساعت پس از پرتاب، فضاپیمای اوراین به‌طور رسمی به مدار رسیدن به ماه وارد شد و مرحله بعدی سفر ۲۶ روزه خود را آغاز کرد. پرواز بعدی برنامه آرتمیس که درحال‌حاضر برای سال ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی شده است، خدمه‌ای از فضانوردان را به اطراف ماه خواهد برد. سپس در سال ۲۰۲۵، ناسا قصد دارد نخستین فرود قمری از زمان مأموریت آپولو ۱۷ در سال ۱۹۷۲ را انجام دهد. در جریان این مأموریت، نخستین زن و نخستین فرد رنگین‌پوست روی ماه قدم خواهند گذاشت.