شهرهای گمشده‌ای که باستان‌شناسان هنوز پیدا نکرده‌اند؛ از ایچتاوی تا ال‌یهودو

باستان‌شناسان سال‌ها مشغول کاوش و حفاری شهرها و تمدن‌های گمشده بوده‌اند، اما هنوز همه چیز را پیدا نکرده‌اند. برخی از شهرهای باستانی مهم، از جمله پایتخت‌های امپراتوری‌ها و پادشاهی‌های بزرگ، تاکنون توسط پژوهشگران کشف نشده‌اند.

ما از وجود این شهرها مطلعیم زیرا متون باستانی آن‌ها را توصیف کرده‌اند، اما مکان دقیق‌شان احتمالاً در گذر زمان از یاد رفته است. در برخی موارد، غارتگران این شهرها را یافته و تعداد زیادی آثار تاریخی را از آن‌ها دزدیده‌اند، اما موقعیت دقیق این شهرها را فاش نکرده‌اند.

در این مقاله به بررسی شش شهر باستانی مهم می‌پردازیم که تاکنون مکان دقیق آن‌ها ناشناخته باقی مانده است. این شهرها، که در متون و منابع تاریخی از آن‌ها یاد شده، شامل پایتخت‌ها و مراکز تمدنی بزرگی هستند که هنوز توسط باستان‌شناسان کشف نشده‌اند. برخی از این شهرها در جریان غارت‌ها یا حملات تاریخی آسیب دیده یا رها شده‌اند و لوح‌ها و آثار آن‌ها گاهی در بازارهای عتیقه ظاهر شده‌اند، اما مکان واقعی‌شان همچنان رازآلود باقی مانده است.

مدت کوتاهی پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، هزاران لوح باستانی از شهری به نام ایریساگریک وارد بازار آثار عتیقه شدند. پژوهشگران از طریق این لوح‌ها متوجه شدند که ایریساگریک در عراق قرار داشته و حدود ۴۰۰۰ سال پیش شکوفا بوده است.

این لوح‌ها نشان می‌دهند که فرمانروایان این شهر باستانی در کاخ‌هایی زندگی می‌کردند که در آن‌ها تعداد زیادی سگ نگهداری می‌شد. آن‌ها همچنین شیرها را نگه می‌داشتند و به آن‌ها گاو غذا می‌دادند. کسانی که مسئول مراقبت از شیرها بودند و «گله‌دار شیر» نامیده می‌شدند، سهمیه مشخصی از نان و آبجو دریافت می‌کردند.

کتیبه‌ها همچنین به معبدی اختصاص یافته به انکی، خدای حیله‌گری و خرد، اشاره می‌کنند و می‌گویند جشن‌هایی گاهی در داخل همین معبد برگزار می‌شد.

پژوهشگران بر این باورند که غارتگران حدود همان زمان حمله آمریکا، ایریساگریک را پیدا و غارت کردند. تاکنون باستان‌شناسان موفق به یافتن مکان شهر نشده‌اند و غارتگرانی که این آثار را برده‌اند، هنوز محل آن را فاش نکرده‌اند.

امنمحات یکم، فرعون مصر (دوره حکومت حدود ۱۹۸۱ تا ۱۹۵۲ پیش از میلاد)، دستور ساخت پایتخت جدیدی را داد. این پایتخت با نام ایچتاوی شناخته می‌شد و معنی نام آن می‌تواند «فاتح دو سرزمین» باشد. امنمحات با دوره‌ای پر از آشوب روبه‌رو بود و حکومتش با ترور او به پایان رسید.

با وجود ترور امنمحات، ایچتاوی تا حدود ۱۶۴۰ پیش از میلاد پایتخت مصر باقی ماند، تا زمانی که بخش شمالی مصر به دست گروهی به نام هیکسوس (به معنای فرمانروایان بیگانه) افتاد و پادشاهی از هم فروپاشید.

با اینکه ایتجاتوی هنوز پیدا نشده است، باستان‌شناسان بر این باورند که احتمالاً در نزدیکی سایت لیشت در مرکز مصر قرار دارد. دلیل این تصور این است که بسیاری از مقابر اشراف، از جمله هرم متعلق به امنمحات یکم، در اللشت واقع شده‌اند.

شهر اکد پایتخت امپراتوری اکد بود که بین سال‌های ۲۳۵۰ تا ۲۱۵۰ پیش از میلاد شکوفا شد. در اوج قدرت، این امپراتوری از خلیج فارس تا آناتولی گسترش داشت. بسیاری از فتوحات آن در دوران حکومت سارگون اکدی یا سارگون بزرگ رخ داد، که حدود سال ۲۳۰۰ پیش از میلاد زندگی می‌کرد. یکی از مهم‌ترین سازه‌های خود شهر اکد، «اِولماش» بود؛ معبدی که به ایشتار، الههٔ جنگ، زیبایی و باروری اختصاص یافته بود.

اکد تاکنون پیدا نشده است، اما احتمال می‌رود در عراق ساخته شده باشد. شواهد تاریخی نشان می‌دهند که این شهر پس از سقوط امپراتوری اکد حدود سال ۲۱۵۰ پیش از میلاد یا ویران شد یا رها گردید.

ال-یهودو نامی که به معنای «شهر» یا «دهکده» یهودا است، مکانی در امپراتوری بابل بود که یهودیان پس از فتح پادشاهی یهودا توسط نبوکدنصر دوم در سال ۵۸۷ پیش از میلاد در آن ساکن شدند. او بخشی از جمعیت را به تبعید فرستاد؛ عملی که بابلیان پس از تصرف هر منطقه‌ای اغلب انجام می‌دادند.

حدود ۲۰۰ لوح از این سکونتگاه شناخته شده است و نشان می‌دهد مردمی که در این تبعیدگاه زندگی می‌کردند، ایمان خود را حفظ کرده و از نام یهوه، نام خدا، در اسامی خود استفاده می‌کردند. مکان ال-یهودو تاکنون توسط باستان‌شناسان شناسایی نشده است، اما همانند بسیاری از این شهرهای گمشده، احتمالاً در عراق کنونی قرار داشته است. با توجه به اینکه این لوح‌ها در بازار آثار عتیقه ظاهر شده‌اند و هیچ سندی از کشف آن‌ها در یک کاوش باستان‌شناسی وجود ندارد، به نظر می‌رسد که در مقطعی غارتگران موفق شده‌اند محل آن را پیدا کنند.

واشوکانی پایتخت امپراتوری میتانی بود که تقریباً بین سال‌های ۱۵۵۰ تا ۱۳۰۰ پیش از میلاد وجود داشت و بخش‌هایی از شمال‌شرق سوریه، جنوب آناتولی و شمال عراق را در بر می‌گرفت. این امپراتوری با امپراتوری هیتی‌ها در شمال و امپراتوری آشور در جنوب رقابت شدیدی داشت و به مرور زمان بخش‌هایی از قلمرو خود را از دست داد.

واشوکانی تاکنون پیدا نشده و برخی پژوهشگران معتقدند که احتمالاً در شمال‌شرق سوریه قرار داشته است. مردمی که در پایتخت و در بسیاری از بخش‌های امپراتوری زندگی می‌کردند، «هوری‌ها» نامیده می‌شدند و زبان مخصوص به خود را داشتند که امروزه از متون باستانی شناخته می‌شود.

تینیس شهری باستانی در جنوب مصر بود که در اوایل تاریخ تمدن مصر شکوفا شد. بر اساس نوشته‌های مورخ باستانی مانتو، برخی از پادشاهان اولیهٔ مصر حدود ۵۰۰۰ سال پیش از این شهر فرمانروایی می‌کردند، زمانی که مصر در حال یکپارچه شدن بود. پس از یکپارچه‌سازی، پایتخت مصر کمی بعد به ممفیس منتقل شد و تینیس در دورهٔ پادشاهی کهن (حدود ۲۶۴۹ تا ۲۱۵۰ پیش از میلاد) به مرکز یک نوم (استان مصری) تبدیل شد.

تینیس تاکنون شناسایی نشده است، اما تصور می‌شود در نزدیکی ابیدوس، واقع در جنوب مصر، قرار داشته باشد. این تصور تا حدودی به این دلیل است که بسیاری از اعضای ممتاز جامعه، از جمله اعضای خانوادهٔ سلطنتی، حدود ۵۰۰۰ سال پیش در نزدیکی ابیدوس دفن شده‌اند.