گربه‌ها می‌توانند از انسان تقلید کنند

ابیسو ممکن است اولین گربه تقلیدکار جهان باشد. این گربه‌ی ژاپنی، رفتار صاحب خود را تحت شرایط علمی کنترل‌شده تقلید می‌کرد. این توانایی فقط در تعداد معدودی از موجودات دیده شده است و این یافته می‌تواند نشان دهد که رفتار تقلید کردن تقریبا در ابتدای تکامل پستانداران پدیدار شده است. کریستین ویتاله، پژوهشگر شناخت گربه و متخصص رفتارشناسی حیوانات در کالج یونیتی می‌گوید: «این واقعا هیجان‌انگیز است. مردم درمورد گربه‌ها به‌عنوان موجودات منزوی و ضداجتماعی فکر می‌کنند. اما این مطالعه این ایده‌ را تقویت می‌کند که آن‌ها ما را تماشا می‌کنند و از ما یاد می‌گیرند.»

این کشف با اتفاقی تصادفی حاصل شد. کلودیا فوگازا، متخصص رفتارشناسی حیوانات در دانشگاه اتوش لورند مجارستان، حدود ده سال است که با استفاده از روش آموزش «هرکاری که انجام می‌دهم، انجام بده» به مطالعه‌ی رفتار سگ‌ها مشغول است. پژوهشگر در این روش، سگ یا حیوان دیگر را با گفتن «هرکاری که انجام می‌دهم، انجام بده»، نشان دادن رفتار و سپس گفتن «انجام بده»، آموزش می‌دهد تا از رفتاری که حیوان آن را از قبل می‌شناسد تقلید کند (مثل غلت زدن). سپس حیوان برای موفقیت خود پاداش می‌گیرد. حیوان با گذشت زمان یاد می‌گیرد که «انجام بده» به‌معنای «از من تقلید کن» است. از این رویکرد می‌توان برای آزمایش این موضوع استفاده کرد که آیا حیوانات واقعا تقلید می‌کنند، یعنی اعمالی را که هرگز پیش از آن انجام نداده‌اند، مانند به صدا درآوردن یک زنگوله تکرار کنند.

فوگازا که همچنین یک مربی تربیت سگ است با مربی دیگری به‌نام فومی هیگاکی در ایچینومیای ژاپن کار می‌کرد که هیگاکی به او گفت به یکی از گربه‌هایش به روش «هرکاری که انجام می‌دهم، انجام بده» آموزش داده است. این گربه‌ی ماده ۱۱ ساله که ابیسو نام داشت در فروشگاه حیوانات خانگی هیگاکی زندگی می‌کرد و انگیزه‌ی بالایی برای غذا داشت و با این ویژگی می‌شد به‌سادگی او را آموزش داد. هیگاکی می‌گوید: «او اغلب یواشکی به کلاس‌های آموزش سگ من می‌آمد؛ زیرا می‌دانست در آنجا غذاهای خوبی داده می‌شود.»

به‌گفته‌ی پژوهشگران، این واقعیت که گربه با تقلید رفتار صاحب خود برای لمس جعبه از پنجه و صورت خود استفاده می‌کند، نشان می‌دهد او قادر است اجزای بدن صاحب خود را درون آناتومی خود مکان‌یابی کند. فوگازا می‌گوید تاکنون نشان داده شده است که دلفین‌ها، طوطی‌ها، کپی‌ها و نهنگ‌های قاتل از رفتار انسان تقلید می‌کنند. وی می‌گوید گربه‌ها نیز همان توانایی را دارند و این موضوع نشان می‌دهد که این رفتار ممکن است در سلسله‌ی جانوری، رواج زیادی داشته و در اوایل تکامل جانوران ایجاد شده باشد.

با اینکه مطالعه‌ی جدید فقط روی یک گربه انجام شد، فوگازا فکر می‌کند احتمالا بیشتر گربه‌ها بتوانند از انسان‌ها تقلید کنند. او می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم ابیسو یک نابغه باشد.»

اما کلودیو تنی، متخصص رفتارشناسی حیوانات از دانشگاه توبینگن آلمان که شناخت را در سگ‌ها و نخستی‌ها مورد مطالعه قرار داده است، تحت‌تأثیر این مطالعات قرار نگرفته است. او می‌گوید که براساس این مطالعه غیرممکن است که بتوانیم بگوییم گربه‌ها توانای ذاتی تقلید از انسان را دارند یا اینکه آموزش فشرده «هرکاری که انجام می‌دهم، انجام بده» به آن‌ها این مهارت را بدهد. او می‌گوید: «ما می‌توانیم به خرس‌ها یاد بدهیم که موتورسیکلت برانند؛ اما این بدان معنا نیست که خرس‌ها موتورسیکلت می‌رانند.»

تنی همچنین خاطرنشان می‌کند که هر دو تقلید (لمس جعبه با پنجه و مالیدن صورت به جعبه) کارهایی است که گربه ممکن است در هر حالی انجام دهد. او می‌گوید شاید ابیسو برای پوشاندن بوی صاحبش صورت خود را به جعبه مالیده باشد. او می‌گوید: «من متقاعد نشده‌ام که ما شاهد تقلید واقعی هستیم.»

ویتاله خوش‌بین‌تر است. چند سال پیش، یکی از گربه‌های او به تقلید از وی زنگی را به صدا درمی‌آورد. او می‌گوید: «امیدوارم دیگران این کار را تکرار کنند تا بدانیم این ویژگی تا چه حد میان گربه‌ها رواج دارد.» متاسفانه انجام آزمایش با ابیسو ممکن نیست. او سال گذشته به بیماری کلیوی مبتلا شد و مرد.

آدام میکلوسی، متخصص رفتارشناسی حیوانات از اتوش لورند می‌گوید مطالعات بیشتری در این زمینه درحال انجام است. او می‌گوید: «آزمایش‌های انجام‌شده روی ابیسو روش‌های جدیدی را برای آموزش و انجام آزمایش‌های شناختی روی گربه‌ها معرفی می‌کند که قبلا مطالعه‌ی آن‌ها دشوار بوده است. برای مثال این مقاله این ایده را تقویت می‌کند که گربه‌ها برخلاف سگ‌ها با احتمال بیشتری توانایی‌های واقعی خود را در حضور صاحبشان بروز می‌دهند. ما می‌توانیم چیزهای زیادی از ابیسو یاد بگیریم.»