آلایندههای محیط داخلی میتوانند خطرناکتر از آلایندههای خارجی باشند
یکی از مزایای دنیاگیری کووید ۱۹ و قرنطینه در سراسر جهان، کاهش آلودگی هوا بود. میزان آلودگی از ایالات متحده تا چین بهشکل چشمگیری کاهش یافت؛ اما با برداشتهشدن محدودیتها، آلودگی مانند قبل از دنیاگیری افزایش یافت. بااینهمه، آلودگی فضای داخلی بیشتر انسان را تهدید میکند. بهنقل از EPA (سازمان حفاظت از محیطزیست)، آلایندههای فضای داخلی میتوانند دو تا پنجبرابر بیشتر از آلایندههای فضای خارجی باشند.
براساس تحلیل دادههای شهروندان آمریکایی و اروپایی بین مارس و اوایل مه ۲۰۲۰، سطح کربندیاکسید و ذرات معلق موسوم به ترکیبهای زیستی فرّار (VOCها) در بیش از هزار خانه در کشورهای اروپایی، بهاندازهی ۱۵ تا ۳۰ درصد افزایش یافتند. ناگفته نماند آلایندههای خارجی نیز میتوانند به داخل خانه نفوذ کنند. برخی از انواع مهلک آلودگی مثل نیتروژناکسیدها و نانوذرات بهقدری کوچک هستند که بهراحتی میتوانند به دیوارههای ریه و جریان خون نفوذ کنند.
بهنقل از سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سالانه تقریبا ۳/۸ میلیون نفر براثر آلایندههای داخلی میمیرند. کیفیت ضعیف هوای داخلی رابطهی مستقیمی با انواع بیماریها مثل آسم، سرطان، التهاب ریه و بیماریهای قلبی عروقی دارد. آلودگی هوای داخل خانه حاصل فعالیتهای متعددی مثل آشپزی (بهویژه سرخکردن و کبابکردن) و نظافت و روشنکردن شمع است. طبق تخمینها، در سراسر جهان سهمیلیارد نفر با آتشهای روباز و اجاقهای ساده و سوختهایی مثل نفت یا زغالسنگ یا زیستتوده آشپزی میکنند که میتوانند به آلودگی داخلی بینجامند؛ اما حتی استفاده از اجاقهای مدرن هم میتواند خطرناک باشد.
افراد در محیط خانه درمعرض PM2.5 یا ذرات کوچک و مضر قرار دارند. این ذرات هنگام آشپزی پخش میشوند و سلامت دستگاه تنفسی را بهخطر میاندازند؛ بههمیندلیل، پژوهشگران هشدار میدهند هنگام آشپزی همیشه از تهویه استفاده کنید یا پنجرهها را باز بگذارید. بخش زیادی از موادشیمیایی معلق در هوا نیز در چسبها، رنگها، درزگیرها و چوب و مصالح ساختمانی وجود دارند. همچنین، مجموعهای از VOCها از محصولات پاککننده یا محصولات آرایشی بهداشتی مثل ژلهای حمام، عطرها، جوهرها و خوشبوکنندههای هوا آزاد میشوند. برخی VOCها خطرناکتر هستند؛ اما تقریبا تمام آنها با نیتروژناکسید واکنش میدهند.
جاروبرقی منبع دیگری برای آلایندههای داخلی است؛ مگر اینکه از فیلترهای درجه یک استفاده شود؛ اما نظافت با محصولات پاککننده نیز میتواند سطح موادشیمیایی هوازی را افزایش دهد. آلایندههای دیگر عبارتاند از: هاگ یا ذرات کپک یا گازهای احتراقی مثل کربنمونواکسید، کربندیاکسید و نیتروژناکسید که از اجاقگازها و حتی شمعها، چراغهای نفتی یا دود تنباکو منتشر میشوند. رادون که گازی رادیواکتیو و بیبو است، میتواند ازطریق زمین یا شکافهای دیوار وارد ساختمانها و درصورت تهویهی نامناسب، در فضای داخل خانه انباشته شود. انتشار رادون در ایالات متحده یکی از عوامل اصلی سرطان ریه در میان افراد غیرسیگاری است.
طبق گزارش کارشناسان آلودگی هوا در سال گذشته، نزدیک به نیمی از خانههای بریتانیا درمعرض آلودگی هوای داخلی قرار دارند. طبق دادههای ۴۷ خانه در بیرمنگام و لندن و دیگر استانهای انگلستان، تقریبا یکپنجم خانهها انباشته از فرمالدهید هستند که مقدار این ماده دوبرابر سطح ایمن است. تقریبا ۴۵ درصد از خانهها نیز افزایش سطوح VOC را شاهد هستند. بهطور کلی، شاید آلودگی هوا در فضای داخلی گاهی اوقات به سطح زیادی برسد؛ اما برخی ترکیبها میتوانند به سطوح سمّی برسند. مقدار آلودگی برای هر خانه و هر شخص متناسب با فعالیتها و عادتها متفاوت است. آلاستیر لویس، مدیر علمی مرکز علوم جوّی بریتانیا، دراینباره میگوید:
در فضای خارج از خانه، هرروز شاهد آلودگی هوا هستیم؛ اما از آلودگی داخلی خبری نداریم. در خانههایی با تهویهی ضعیف مقدار ذرات آلوده میتوانند بیشتر از ذرات موجود در فضای خارجی باشند.
بهعقیدهی کارشناسان، دو معیار اصلی برای کاهش آلایندههای هوای داخلی، حذف منشأ آلودگی و تهویهی مناسب هستند. بن برت، سخنران ارشد سلامت عمومی و محیطی کالج لندن میگوید:
در اغلب مواقع، دو راهحل واضح برای منابع آلودگی هوای داخلی وجود دارد که راهحل اول، حذف منشأ آلودگی است. برای مثال، میتوان از اجاقبرقی بهجای اجاقگازی استفاده کرد. همچنین، نباید در مصرف محصولات پاککننده زیادهروی کرد یا زیاد شمع روشن کرد. در درجهی دوم، درصورت مشاهدهی آلودگی باید از تهویه استفاده یا پنجرهها را باز کرد.
اگر در نزدیکی خیابانی شلوغ در مرکز شهر زندگی میکنید، بازکردن پنجره میتواند باعث افزایش آلودگی شود. در این نمونه، توصیهی کارشناسان استفاده از فیلترهایی مثل HEPA است که میتوانند ذراتی بهاندازهی ۰/۳ میکرومتر یا بزرگتر را بهطور بهینه حذف کنند. بااینحال، ذرات ۰/۳ میکرومتری بسیار بزرگتر از نیتروژناکسیدها یا نانوذرات هستند؛ درنتیجه، فیلتر HEPA راهحل کاملی نیست.
مشکل دیگر درستی ادعای شرکتهای تولیدکنندهی پاککننده و تهویهی هوا است. بسیاری از آنها ادعا میکنند محصولشان ۹۹ درصد از آلایندهها را حذف میکند. درمقابل، بسیاری از معماران برای بهینهسازی انرژی و کاهش نشر کربنی بهسمت ساختمانهای نفوذناپذیر گرایش پیدا کردهاند. هوا نمیتواند به داخل این ساختمانها نفوذ کند یا از آن خارج شود؛ اما در این معماری کیفیت هوای داخلی بهخطر میافتد.
بهمرورِزمان و با افزایش دورکاری، اغلب افراد ۹۰ درصد از زمان خود را در محیطهای داخلی میگذرانند؛ درنتیجه، کیفیت هوای داخلی اهمیتی ویژه پیدا میکند. همچنین، تراکمهای بیشتر آلایندهها در محیط داخلی درمقایسهبا محیط خارجی میتواند هشداری برای نبود قوانین کنترلی مناسب در این زمینه باشد؛ درنتیجه، باید افکار عمومی را دربارهی رابطهی بین کیفیت هوای داخلی و سلامت آگاه کرد.
نظرات