خودروساز چینی BYD چگونه به بزرگ‌ترین رقیب تسلا تبدیل شد؟

ایلان ماسک در سال ۲۰۱۱ در پاسخ به این سؤال خبرنگار بلومبرگ که «بی‌وای‌دی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟» پوزخندی زد و گفت: «ماشین آن‌ها را دیده‌ای؟ فکر نمی‌کنم چیز جذابی باشد. BYD فناوری بالایی ندارد و به‌عنوان شرکتی نوپا مشکلات زیادی در کشور خود یعنی چین دارد. فکر می‌کنم تمرکز آ‌ن‌ها بیشتر بر این است که از بازار چین حذف نشوند و به نظرم باید روی همین متمرکز بمانند.»

چگونه شرکتی نوپا که کارش را با تولید باتری برای گوشی‌های موبایل شروع کرد، به‌تدریج به غول صنعت خودروهای برقی تبدیل شد؟

بی‌وای‌دی در حال حاضر در سطح جهان به‌عنوان سازنده‌ی خودروهای الکتریکی شناخته می‌شود، در حالی که بازوهای مختلف آن در بسیاری از صنایع از باتری گرفته تا معدن و نیمه‌هادی‌ها مشغول کار بوده و همین دلیل بزرگی برای موفقیت آن است.

شیمیدانی به نام وانگ چوانفو در سال ۱۹۹۵ در شهر شنژن در جنوب چین که مرکز فناوری این کشور محسوب می‌شود، بی‌وای‌دی را تأسیس کرد. این شرکت با ۲۰ کارمند و ۲٫۵ میلیون یوان چین (معادل ۳۵۲ هزار دلار به نرخ امروز) تأسیس شد. این کمپانی در سال ۱۹۹۶ شروع به تولید باتری‌های لیتیوم‌یونی کرد که امروزه در گوشی‌های هوشمند به کار رفته است. ورود بی‌وای‌دی به صنعت باتری، با رشد تلفن‌های همراه همزمان شد. این شرکت در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۲ باتری‌های خود را به‌ترتیب به موتورولا و نوکیا که در آن زمان دو مورد از بزرگ‌ترین غول‌های صنعت تلفن همراه بودند، عرضه کرد. بی‌وای‌دی در سال ۲۰۰۲ وارد بورس اوراق بهادار هنگ کنگ شد و تا چند سال بر موج موفقیتش در بازار باتری‌های لیتیوم یونی سوار بود.

بی‌وای‌دی در سال ۲۰۰۳ شرکت خودروسازی کوچکی به نام Xi'an Qinchuan Automobile را خرید و دو سال بعد نخستین خودروی خود را که یک مدل درون‌سوز بود با نام F3 روانه‌ی بازار کرد. این شرکت در سال ۲۰۰۸ خودروی F3DM را که یک مدل پلاگین هیبریدی بود به بازار عرضه کرد تا نخستین گام خود را در زمینه خودروهای الکتریکی بردارد.

این باتری از نوع LFP یا لیتیوم فسفات آهن است. در آن زمان بسیاری از سازندگان باتری با این تصور که باتری‌های LFP دارای چگالی انرژی پایینی هستند و برای ذخیره‌ی میزان معین انرژی وزن بالایی دارند، از این محصولات دوری می‌جستند؛ اما بی‌وای‌دی باتری خود را به‌عنوان محصولی با چگالی انرژی خوب و سطح ایمنی بالا معرفی کرد. این شرکت در سدان اسپرت هان که در سال ۲۰۲۰ عرضه شد و رقیب تسلا مدل S محسوب می‌شود، از باتری Blade تولیدی خودش استفاده کرد و سپس آن را در مدل‌های بعدی خود نیز به کار گرفت. در باتری Blade، چگالی انرژی در سطح سلول و سطح پکیج حتی بالاتر از اعدادی است که این شرکت در ابتدا اعلام کرده بود. این موفقیت تمام رقبا را در حیرت فرو برد.

بی‌وای‌دی که در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۳۰ هزار خودرو برقی فروخته بود، در سال ۲۰۲۳ به آمار فروش خارق‌العاده‌ی یک میلیون و ۵۷۰ هزار دستگاه رسید!

پیشرفت بی‌وای‌دی در پروژه‌ی باتری‌های Blade نشان می‌دهد که چرا این شرکت توانست در بازار خودروهای برقی نیز موفق ظاهر شود. غول چینی علاوه بر سرمایه‌گذاری‌های راهبردی در صنعت خودرو، چندین کسب‌وکار دیگر نیز برای درآمدزایی دارد. تو لی از Sino Auto Insights در این مورد به CNBC گفت: «بی‌وای‌دی با شروع کار به‌عنوان تأمین‌کننده‌ی قطعات در صنعت فناوری‌های پیشرفته، موفق شد تأمین باتری‌های مورد نیاز شرکت‌های سختگیری همچون اپل را بر عهده بگیرد و بدین‌ترتیب تاب‌آوری خود را در این بازار رقابتی افزایش دهد.»

وانگ چوانفو بنیانگذار بی‌وای‌دی، امکانات لازم را برای تأسیس برند خودروسازی داشت و توانست بر نوآوری در فناوری باتری نیز تمرکز کند و به حدی از پیشرفت در این زمینه برسد که محصولاتش را به سایر خودروسازان نیز بفروشد. هرگاه به بن‌بست می‌خورد، تلاشش را بیشتر می‌کرد و مدام طراحی، مهندسی و کیفیت وسایل نقلیه‌ی خود را بهبود می‌بخشید. درحالی‌که بسیاری از تلاش‌های بی‌وای‌دی پشت پرده پنهان خواهد ماند، ثمره‌ی تمام آن ۱۵ تا ۲۰ سال زحمت، امروز خود را نشان داد و باعث شد این شرکت چینی بتواند در سه‌ماهه‌ی چهارم سال ۲۰۲۳ از تسلا پیشی بگیرد.

شرکت بی‌وای‌دی در آغاز رشد بازار خودروهای برقی چین تصمیم گرفت همزمان خودروهای الکتریکی باتری‌دار (BEV) و خودروهای پلاگین هیبریدی (PHEV) را به بازار عرضه کند. از نظر کارشناسان، این راهبرد به بی‌وای‌دی اجازه می‌داد تا زمانی که زیرساخت‌های شارژ به‌خوبی تثبیت شود و کاربران به مزایای خودروهای الکتریکی پی ببرند، سهم عظیمی از بازار را پیشاپیش در دست گرفته باشد. ویژگی‌های خودروهای پلاگین هیبریدی همچون کارایی اقتصادی بالا و رفع نگرانی‌های مربوط به اتمام شارژ، نقش مهمی در موفقیت بی‌وای‌دی و فتح این بازار داشت.

تحلیلگران معتقدند که بی‌وای‌دی موقعیت خود را در بازار میان‌رده‌ی چین که در آن رقبای کمتری وجود دارد، تثبیت کرد و همین امر به رشد آن کمک فراوانی کرد. بی‌وای‌دی همچنین در برندسازی موفق بوده و چندین برند فرعی را برای پاسخ به نیازهای مختلف بازار ایجاد کرده است. یکی از این نمونه‌ها، برند دنزا است که خودروهای برقی‌ای در رده‌ی قیمتی متوسط به بالا تولید می‌کند.

در کنار تاکتیک‌های خود بی‌وای‌دی، حمایت عظیم دولت چین از خودروهای برقی این کشور نیز به رشد آن کمک کرده است. پکن طی چند سال گذشته، یارانه‌هایی را برای تشویق خریداران خودروهای برقی و ارائه‌ی حمایت دولتی از این صنعت ارائه کرد و این اقدامات از حدود سال ۲۰۰۹ و در زمانی آغاز شد که بی‌وای‌دی در حال افزایش تلاش برای ارائه‌ی خودروهای برقی خود بود.

بی‌وای‌دی پس از تسلط بر بازار خودروهای برقی چین، اکنون به‌شدت در حال پیشروی در خارج از این کشور است. این شرکت در کشورهای بسیاری از امارات متحده‌ی عربی گرفته تا تایلند و بریتانیا اتومبیل می‌فروشد. بی‌وا‌ی‌دی در جنوب شرقی آسیا ۴۳ درصد از بازار خودروهای الکتریکی را در اختیار دارد. اما فتوحات بین‌المللی این شرکت تنها در زمینه‌ی فروش خودرو نیست، بلکه شامل تولید انبوه و تجارت مواد مختلف نیز می‌شود.

غول چینی آذرماه سال قبل اعلام کرد که نخستین کارخانه‌ی تولید اروپایی خود را در مجارستان افتتاح خواهد کرد. این شرکت همچنین به‌دنبال خرید امتیاز معادن لیتیوم در برزیل است. لیتیوم جزء کلیدی تولید باتری است.

با گسترش نفوذ جهانی بی‌وای‌دی، دولت‌هایی که نگران یارانه‌های دریافتی از سوی خودروسازان چینی هستند، شروع به بررسی موشکافانه‌ی این موضوع کرده‌اند. شهریورماه سال گذشته، کمیسیون اروپا که بازوی اجرایی اتحادیه‌ی اروپا محسوب می‌شود، تحقیقاتی را در مورد یارانه‌های اعطاشده به سازندگان خودروهای الکتریکی در چین آغاز کرد. در سوی دیگر ایالات‌متحده نیز در تلاش است تا صنعت داخلی خودروهای الکتریکی خود را از طریق قانون کاهش تورم (IRA) و با هدف دور نگه داشتن رقبای چینی تقویت کند.

به‌گفته‌ی تحلیلگران، ابتکاراتی مانند قانون IRA و تحقیقات ضدیارانه‌ی اتحادیه‌ی اروپا به‌دنبال جلوگیری از رشد شرکت‌های چینی در این بازارها است. بی‌وای‌دی نیز برای اطمینان از رشد پایدار، فعالانه با موانع یادشده برخورد می‌کند و همان‌طور که در سرمایه‌گذاری اخیر این شرکت در کارخانه‌ی برق در مجارستان دیدیم، غول چینی به‌شدت بر توسعه‌ی جهانی تجارت خود تأکید دارد.

نبرد میان تسلا و بی‌وای‌دی به‌عنوان بزرگ‌ترین سازندگان خودروهای برقی جهان همچنان ادامه خواهد یافت. Sino Auto Insights، شرکتی که در زمینه‌ی مشاوره ی مدیریت و نوآوری فعالیت دارد، اعتقاد دارد که بی‌وای‌دی هنوز به حداکثر پتانسیل رشدش نرسیده است. یکی از کارشناسان این مؤسسه می‌گوید: «بیشتر شرکت‌های خودروسازی، سال‌ها این خودروساز نوپای چینی را جدی نگرفتند و این ما را به یاد نخستین روزهای تسلا می‌اندازد، چرا که اغلب مردم در روزهای اولیه‌ی تأسیس تسلا آن را جدی نمی‌گرفتند. شرکت تحت مدیریت ایلان ماسک در سال ۲۰۲۴ با رقابتی سنگین از سوی رقبای شرقی مواجه است. چینی‌ها امسال دارند خودروهای برقی بسیار متنوعی عرضه می‌کنند و خودروسازان سنتی جهان همگی در تلاش‌اند تا از آن‌ها عقب نیفتند.»

دانیل روسکا، تحلیلگر ارشد تحقیقاتی در مؤسسه‌ی برنستین ریسرچ می‌گوید: «فعلاً چشم‌انداز خاصی برای ایجاد جهشی بزرگ در حجم فروش ماه‌های آینده‌ی تسلا وجود ندارد، در حالی که بی‌وای‌دی می‌تواند طی این مدت همچنان به رشد سریع خود ادامه دهد. این خودروساز چینی با رشد فزاینده‌ی کسب‌وکارش در اروپا و سایر بازارهای خارجی، در حال افزایش سهم خود در بازار است و مسلماً طی ۱۲ تا ۲۴ ماه آینده رشد بسیار بیشتری نسبت به سایر خودروسازان خواهد داشت.»

اکنون پس از سال‌ها ایلان ماسک تازه فهمیده است که نباید بی‌وای‌دی را دست‌کم می‌گرفت. او اخیراً در شبکه‌ی اجتماعی ایکس (توییتر سابق)، در پایین ویدیوی مصاحبه‌اش با بلومبرگ در سال ۲۰۱۱ کامنتی اضافه کرده و نوشته است: «این حرف برای خیلی سال پیش بود. این روزها خودروهای آن‌ها (بی‌وای‌دی) به‌شدت رقابتی هستند.» اما شاید حالا برای تحلیل استراتژی‌های رقیب کمی دیر شده باشد.