کریسپر در خدمت تولید گوشت؛ اولین گوسفند ویرایش ژنتیکیشده هند یکساله شد
خلاصه مقاله:
- اولین گوسفند ویرایش ژنتیکیشده هند، به نام ترمیم، اخیراً یک ساله شد. پژوهشگران میگویند حال گوسفند خوب است و رشد عضلاتش نسبت به دوقلوی غیر ویرایششده حدود ۱۰ درصد بیشتر است.
- ترمیم در کشمیر تحت کنترل هند به دنیا آمد و با استفاده از فناوری کریسپر، ژن میوستاتین آن ویرایش شد تا رشد عضلاتش افزایش یابد. تیم پژوهشی هفت سال روی پروژه کار کرد و پس از چند تلاش ناموفق، سرانجام موفق به تولید گوسفند ویرایش ژنتیکیشده شد.
- فناوری ویرایش ژن کریسپر میتواند به تولید پایدار گوشت گوسفند در کشمیر کمک کند و وزن بدن گوسفند را تا ۳۰ درصد افزایش دهد، به شرطی که دولت اجازه پرورش و مصرف آن را بدهد. فناوری کریسپر علاوه بر کشاورزی، کاربردهای مهمی در درمان بیماریهای انسانی دارد و میتواند ژنهای آسیبزا را اصلاح کرده و امید به درمان اختلالات ژنتیکی نادر را افزایش دهد.
اولین گوسفند ویرایش ژنتیکیشده هند به تازگی یک ساله شد و پژوهشگرانی که آن را پرورش دادهاند میگویند حالش خوب است. این گوسفند که در ۱۶ دسامبر سال گذشته در کشمیر تحت کنترل هند به دنیا آمد، ترمیم (Tarmeem) به معنای «اصلاح یا ویرایش» در زبان عربی، نامیده شده است.
ترمیم در محوطهای خصوصی در دانشگاه کشاورزی شِرِه کشمیر در سریناگر، شهر اصلی منطقه نگهداری میشود و همراه با خواهر دوقلوی غیر ویرایششدهاش نگهداری میشود.
پژوهشگران دانشگاه در گفتگو با بیبیسی گفتند برای تولید این گوسفند از فناوری کریسپر استفاده کردهاند. این سیستم زیستی امکان تغییر DNA را فراهم و مثل قیچی ژنی عمل میکند تا بخشهایی از ژن را که باعث ضعف یا بیماری میشوند، حذف شوند. دکتر سوهیل ماگری، پژوهشگر پروژه، توضیح داد: «چند رویان از گوسفندان باردار استخراج کردیم و ژن خاصی به نام ژن میوستاتین را ویرایش کردیم که رشد عضلات را محدود میکند.»
رویانها یا تخمکهای بارور شده چند روز تحت شرایط آزمایشگاهی کنترلشده نگهداری و سپس به گوسفند ماده منتقل شدند. بعد طبیعت کار خود را انجام داد و پس از ۱۵۰ روز، برهها متولد شدند. هدف این پروژه افزایش توده عضلانی گوسفندان بود و با حذف ژن میوستاتین، موفق شدند به این هدف برسند.
پس از اینکه ترمیم اوایل این ماه یک ساله شد، پروفسور ریاز شاه، رئیس دانشکده علوم دامپزشکی و مجری اصلی پروژه، وضعیتش را اینگونه گزارش داد: «ترمیم خوب رشد میکند و نشانگرهای فیزیولوژیکی، شیمیایی و جسمیاش طبیعی است. رشد عضلاتش نسبت به دوقلوی ویرایشنشده حدود ۱۰ درصد بیشتر بوده و با افزایش سن، احتمالاً بیشتر هم خواهد شد.»
آزمایشها برای ارزیابی سلامت و بقای گوسفند ادامه دارد و ترمیم در محیطی امن و تحت نظارت دقیق نگهداری میشود. همچنین آنها پروژه تحقیقاتی برای دریافت حمایت مالی از دولت ارائه کردهاند.
گوسفندان دهههاست عمدتاً برای تحقیقات و اهداف پزشکی بهطور ژنتیکی دستکاری و ویرایش میشوند. آزمایشهای اولیه، مانند گوسفند «تریسی» در بریتانیا در دهه ۱۹۹۰، پروتئینهای درمانی را در شیر تولید میکردند. امروزه از کریسپر برای مطالعه ویژگیهایی مانند رشد عضلات، مقاومت در برابر بیماری و باروری استفاده میشود.
- دالی، اولین گوسفند شبیهسازیشده جهان چه سرنوشتی داشت؟13 مهر 02مطالعه '3
- فناوری ویرایش ژن کریسپر، مرغها را دربرابر آنفلوانزای پرندگان مقاوم کرد24 مهر 02مطالعه '3
- تنها با اصلاح چند ژن میتوان پولک حیوانات را به پر تبدیل کرد08 خرداد 02مطالعه '3
تیم هشتنفرهای که روی تولید اولین گوسفند ویرایش ژنی هند کار میکرد، هفت سال روی این پروژه فعالیت داشت. پروفسور ریاز شاه گفت: «چند شروع ناموفق داشتیم، چند استراتژی مختلف امتحان کردیم و سرانجام در دسامبر ۲۰۲۴ موفق شدیم. هفت روش لقاح مصنوعی انجام شد، پنج تولد زنده داشتیم و دو سقط اتفاق افتاد. ویرایش ژنی تنها در یکی موفق بود.» او افزود: «ما از صفر شروع کردیم، اما حالا روش را استاندارد کردهایم و فکر میکنم در آینده نرخ موفقیت بالا خواهد بود.»
دانشمندان از موفقیت پروژه خوشحال هستند و میگویند میتواند تولید گوشت گوسفندی پایدار را در دره کشمیر تضمین کند. این منطقه سالانه حدود ۶۰ هزار تن گوشت گوسفند مصرف میکند اما تنها نیمی از آن را تولید میکند. البته این امر به مجوز دولت برای پرورش یا مصرف بستگی دارد.
پروفسور نازیر احمد گانای، معاون دانشگاه، میگوید: «زمین محدود شده، آب در حال کاهش و جمعیت در حال رشد است و فضای کافی برای تولید غذا کمتر میشود.» او ادامه داد: «ایالت ما در تولید گوشت گوسفند کسری دارد، اما ویرایش ژنتیکی میتواند وزن بدن گوسفند را تا ۳۰ درصد افزایش دهد. این دستاورد برای تولید پایدار غذا بسیار مفید است، زیرا تعداد کمتری حیوان میتوانند گوشت بیشتری فراهم کنند.»
پروفسور گانای میگوید چنانچه دولت اجازه دهد این فناوری در گلههای بزرگ به کار رود، میتوانند از آن برای پرورش گوسفند و سپس حیوانات دیگر استفاده کنند. او افزود: «بسیاری از مؤسسات هند روی خوک، بز و طیور کار میکنند. آینده روشن است.»
فناوری ویرایش ژن کریسپر در سال ۲۰۱۲ کشف شد و به پاس آن امانوئل شارپنتیه و جنیفر دودنا جایزه نوبل ۲۰۲۰ را دریافت کردند. گرچه، بحثهای اخلاقی و جنجالهایی درمورد کاربردهای آن در جریان است؛ زیرا شباهتهایی با دستکاری ژنتیکی (GM) دارد.
دانشمندان تأکید میکنند که ویرایش ژن کریسپر و GM اساساً متفاوتاند: ویرایش ژن، ژنهای موجود در گیاه، حیوان یا انسان را اصلاح میکند، در حالی که GM شامل وارد کردن ژن خارجی است. کشورهایی مانند آرژانتین، استرالیا، برزیل، کلمبیا و ژاپن برخی ماهیها، گاوها و خوکهای ویرایشژنیشده را طبیعی میدانند و مصرف آنها را مجاز کردهاند.
ایالات متحده و چین از این فناوری برای تولید محصولات و حیوانات بیشتر، مقاومتر و سودمندتر استفاده میکنند؛ سازمان غذا و دارو آمریکا اخیراً خوک ویرایش ژنی را تأیید کرده و بریتانیا نیز سال آینده اجازه استفاده از غذاهای ویرایش ژنی شده را خواهد داد.
دانشمندان از گستردگی و پتانسیل کاربردهای فناوری کریسپر در کنترل و درمان بیماریهای انسانی شگفتزده شدهاند، زیرا این تکنیک نوآورانه به آنها امکان میدهد تا دقیقاً برخی از ژنهای خاص را ویرایش و اختلالات ژنتیکی نادر را اصلاح کنند و امید به درمان بیماریهایی را که پیشتر غیرقابل درمان به نظر میرسیدند، افزایش دهند.
پزشکان در آمریکا و برخی کشورهای دیگر، از ویرایش ژنی برای درمان اختلالات نادر خونی مانند تالاسمی و کمخونی داسیشکل استفاده میکنند. امسال، این فناوری در آمریکا برای درمان یک نوزاد با بیماری ژنتیکی نادر و در بریتانیا برای کودکی با سندرم هانتر با موفقیت به کار رفت.
بااینحال، در بسیاری از نقاط جهان، از جمله اتحادیه اروپا، قوانین هنوز سختگیرانهاند، اگرچه پارلمان اروپا سال گذشته با کاهش نظارت بر محصولات کشاورزی تولیدشده به کمک روش ویرایش ژن موافقت کرد. وزارت کشاورزی هند امسال برنج ویرایش ژنیشده را هم تأیید کرده که انتظار میرود محصول بیشتری بدهند.
هنوز مشخص نیست که گوسفند «ترمیم» در هند بهعنوان گونهای طبیعی شناخته شود یا نه. پروفسور گانای اظهار امیدواری میکند: «هند با علم و فناوری، مخصوصاً با تولید محصولات پر بازده در دهه ۱۹۶۰، توانست غذای بیشتری تولید کند. حالا با گوسفندان و سایر حیوانات ویرایش ژنیشده، میتواند همین موفقیت را در صنعت گوشت هم تکرار کند.»