۱ آبان: زادروز ایلیا فرانک فیزیکدان روس

۱۰۶ سال پیش در چنین روزی یعنی ۲۳ اکتبر سال ۱۹۰۸ ایلیا فرانک فیزیکدان برجسته روس در شهر سن پیترزبورگ، امپراتروی روسیه دیده به جهان گشود. ایلیا در یک خانواده تحصیل کرده و فرهیخته متولد شد، پدرش از نوابغ ریاضیات در زمان خود و مادرش استاد فیزیک بود. پدرش از فعالان سیاسی قبل از انقلاب اکتبر به شمار می‌رفت که از دانشگاه مسکو به همین خاطر اخراج شد؛ ولی بعد از انقلاب اکتبر مجددا به کار فراخوانده شد.

عموی ایلیا یعنی گلب میخوایلوویچ فرانک یک فیلسوف برجسته بود که بعد از انقلاب اکتبر و روی کار آمدن حکومت کمونیستی شوروی از این کشور به همراه بسیاری دیگر از روشنفکران جامعه اخراج شد. ایلیا همچنین یک برادر بزرگتر داشت که او نیز بعدها تبدیل به یکی از زیست شیمیدانان برجسته تاریخ شد و عضو اکادمی علوم شوروی قرار گرفت. در چنین خانواده‌ای ایلیا خیلی زود توانست نبوغ خود را بروز دهد و پدرش که خود یک نابغه ریاضی بود در پرورش نبوغ فرزندانش تلاش بسیار کرد.

بعد از پایان دوره دبیرستان ایلیا فرانک وارد دانشگاه ایالتی مسکو شد و در رشته ریاضیات و فیزیک نظری همچون پدر به تحصیل پرداخت. با توجه به توانایی‌های بالایی که از خود نشان داده بود از سال دوم تحصیل در آزمایشگاه سرگی ایوانوویچ واویلو که استاد وی نیز بود شروع به کار کرد. ایلیا بعد از اتمام تحصیلات خود به توصیه استادش توانست در شهر لنینگراد وارد موسسه نوری ایالتی شود. در این موسسه تحقیقاتی ایلیا اولین مقاله مهم خود در خصوص پدیده تابناکی یا تابش فوتون‌های فرابنفش را ارایه کرد که مبنایی بود برای موضوع پایان نامه دکترا که در سال ۱۹۳۵ از آن دفاع نمود.

ایلیا فرانک از سال ۱۹۳۴ تحقیق در خصوص فیزیک اتمی را آغاز کرد و در این میان به دستاوردهای دیگر فیزیکدان روسی یعنی پاول چرنکوف علاقه‌مند شد و با وی و دیگر فیزیکدان روس یعنی ایگور تام شروع به تحقیق کرد. این ۳ فیزیکدان سرانجام موفق شدند یک توصیف علمی از پدیده تابش ارائه کنند و آنها این تابش را تابش چرنکوف نامیدند. دلیل این نام‌گذاری هم، بخاطر این موضوع بود که ایده اولیه از سوی پاول چرنکوف مطرح شده بود. پدیده‌ی تابش چرنکوف تشعشعی است که بر اثر حرکت یک ذره باردار در ماده دی‌الکتریک با سرعت بیش از سرعت فاز نور بوجود می‌آید. وقتی ذره بارداری در محیط ماده با سرعت بیش از سرعت نور در این ماده حرکت کند، تابشی از آن ساطع می‌شود که به تابش چرنکوف معروف است. این تابش به صورت همسانگرد ساطع نمی‌شود، و بصورت یک مخروط ساطع می‌شود.

بخاطر این کشف ایلیا فرانک به همراه دو همکار و دوست خود در سال ۱۹۵۸ مفتخر به دریافت جایزه نوبل فیزیک شد. ایلیا فرانک در تاریخ ۲۲ جون سال ۱۹۹۰ و در ۸۱ سالگی در شهر موسکو فوت کرد.